Boedelscheiding.

Nu de Hervormde Synode het modusvivendi-voorstel van de Utrechtsche professoren begroef — en men zegt, dat de jongst benoemde der Utrechtsche hoogleeraren als doodgraver dienst deed — kwam de ongenoemde kerkelijke autoriteit, die in de Nieuwe Rotterdammer aan het woord is, het pleit voor boedelscheiding voeren.

Het was nu duidelijk gebleken, dat elke poging om het kerkelijk vraagstuk op te lossen, zóó dat de eenheid der Hervormde Kerk bewaard bleef, tot niets had geleid. Modernen en orthodoxen kunnen niet vreedzaam in één Kerk saamleven. Ze staan als vuur en water tegenover elkander. Wat de modernen willen: een Kerk zonder belijdenis en leertucht, waarin iedere godsdienstige richting zich vrij ontwikkelen kan, is voor een orthodoxe krachtens zijn beginsel een verloochening van de idee der Kerk zelve. En omgekeerd, wat de orthodoxe wil: een Kerk, die haar belijdenis handhaaft, kan door geen moderne worden toegegeven, omdat er dan voor hem in deze Kerk geen plaats meer zou wezen. VerzoeiTingJ; usschen beide is daarom onmogelijk. Laat daarom het ongelukkige huwelijk, dat voor beide partijen een last is, ontbonden worden en na boedelscheiding een ieder zijn eigen weg gaan. Dan zal elke groep de Kerk kunnen inrichten naar ze zelf wil; men zal elkander niet meer vereten en verbijten, maar in vrede naast elkander kunnen leven. Niet de kunstmatige modus-vivendi, die schijnbaar de eenheid der Kerk wil handhaven, maar tegelijk de splitsing der Kerk in verschillende groepen sanctioneert, maar het radicaal uiteengaan van de verschillende partijen is de eenige gezonde oplossing. In dit voorstel is zeker veel wat ons toelacht. Het is mutatis mutandis hetzelfde, wat Prins Willem in 1574 heeft gewild, toen hij voorstelde de Kerkgebouwen en Kerkgoederen niet aitsluiterid aan eene richting toe te kennen, maar te verdeelen onder de Protestanten en Roomschen. Waar er zoo diep verschil van geloofsovertuiging bestaat, is het beter uiteen te gaan en een minnelijke schikking over de goederen te treffen. De eenheid van dé zoogenaamde nationale Kerk zou dan wegvallen, maar deze eenheid is niet meer dan schijn. Vooreerst is er in Nederland geen nationale Kerk, die het volksleven in zijn eenheid omvat. De Hervormde Kerk, schoon de grootste in ledenaantal, bevat niet eens de helft meer van onze bevolking. Een volkskerk bestaat er in Nederland niet meer. Men kan met dwaze utopieën als: heel het volk en heel de Kerk, zich zelf opwinden, maar de werkelijkheid is, dat de Christelijke Kerk in Nederland zich gesplitst heeft, en nuchtere zin houdt met dit feit rekening-Waarom zou dan, gelijk de Roomschen, de Doopsgezinden en de Remonstranten elk hun eigen Kerk geïnstitueerd hebben, dit niet evengoed mogelijk wezen met de modernen en de orthodoxen, de laatsten desnoods nog weder in ethischen en gereformeerden gesplitst? Het gedwongen saamzijn van deze richtingen in één Kerk leidt niet alleen tot voortdurend krakeel onderling, maar ver teert de levenskracht der Kerk, maakt haar tot een bespotting van degenen, die buiten zijn, breekt haar invloed op het volksleven en geeft aanleiding tot de meest onverkwikkelijke tafereelen. Laat de verschillende groepen niet door gewelddadige scheuring, maar na onderling overleg en met verdeeling der kerkgoederen uiteengaan, en aan al deze ellende komt een einde. Het religieuxe leven van ons volk zal er door verhoogd worden. Er zal geen partijstrijd die de geesten verbittert, meer bij de kerkelijke verkiezingen wezen. Van een overheersching van de minderheid (hetzij or­ thodox of modern) door de meerderheid, die alle predikantsplaatsen voor zich opeischt, zal geen sprake meer wezen .En wat voor ons, die buiten de Hervormde Kerk staan, niet minder van belang is, wanneer de Gereformeerden in de Hervormde Kerk tot een zelfstandige Kerkengroep zich constitueeren, met de Belijdenis tot basis en de Dordsche Kerkenorde - als jegel voor den bouw der Kerk, dan zal de scheidsmuur, die thans ons verdeeld houdt, terstond wegvallen en de Gereformeerde gezindheid, , om met Groen te spreken, zich als één Gereformeerde Kerk , in heel ons land kunnen openbaren. En welk een kracht zou er dan van zulk een Gereformeerde. Kerk niet kunnen uitgaan; welk een zegen zou ze voor on.s volksleven niet kunnen zijn!

Natuurlijk zijn er aan dezen voorslag practische bezwaren verbonden. In de groote steden, waar men meer dan één kerkgebouw heeft, zou men de kerkgebouwen, predikantstractementen enz. kunnen verdeelen, maar dit zou niet gaan in de dorpskerken, waar meestal slechts éen kerkgebouw en één predikantstractement is. De eenige uitweg zou dan wezen, dat men aan de groep, die zich afzonderlijk als Kerk constitueerde (orthodox of modern) een som in geld uitkeerde voor het stichten van een nieuw 'i< 6rkgebouw en een afzonderlijk predikantstractement. Ook dan bleef echter het bezwaar bestaan, dat ons volk maar al te zeer gehecht is aan wat men genoemd heeft »het historisch kerkgebouw» en daarin als 't ware de continuïteit der Kerk belichaamd ziet, zoodat het de groep, die het historische kerkgebouw bezitten bleef, als de wettige voortzetting der Hervormde Kerk zou aanzien en de andere, die een nieuw kerkgebouw kreeg, als een nieuwe Kerkformatie zou beschouwen. Wel zou men dit bezwaar uit den weg kunhen ruimen, door in de dorpsgemeenten het kerkgebouw te geven aan de groep, die aan de oorspronkelijke belijdenis der Kerk vasthoudt, en de modernen tevreden te stellen door hun een uitkeering te doen, maar op tal van plaatsen, waar heel de gemeente modern is geworden en zoo goed als geen orthodoxen meer gevonden worden, zouden de laatsten met deze groote kerkgebouwen toch geen raad weten, en ook financieel niet in staat zijn deze kerkgebouwen te onderhouden.

Maar al zijn er dus practische bezwaren, die ondervangen zouden moeten worden, toch gelooven we, dat er geen andere oplossing van het kerkelijk vraagstuk mogelijk zal wezen. Het is daarom, dat wc met al de bescheidenheid, die ons „buitenstaanders" past, maar toch ook met warme belangstelling, omdat het hier een belang vart heel de Protestantsche Kerk in ons vaderland geldt, onzen geestverwanten in de Hervormde Kerk den raad zouden willen geven, dezen voorslag niet a priori te-verwerpen. Men kan vaa orthodoxe zijde wel zeggen, tuk op zijn historische rechten, dat de eenig juiste oplossing is, dat de modernen en allen, die het met de belijdenis der Kerk niet eens zijn, de Hervormde Kerk moeten verlaten en een eigen Kerk moeten formeeren of bij de Remonstrantsche Kerk, waar leervrijheid heerscht, zich moeten aansluiten. Maar men weet vooruit, dat deze vriendelijke raad toch niet zal worden opgevolgd en dat geen Synode er toe te bewegen, zal zijn, om geweldmaatregelen tegen de modernen te gebruiken. Uiteengaan na minnelijke schikking ten opzichte van het kerkegoed, dat voor Christus Kerk toch hooit de hoofdzaak mag wezen, schijnt ons daarom de beste practische oplossing. Komt het daartoe niet, ^dan zal de spanning zoo toenemen, dat een gewelddadige crisis niet uit zal kunnen blijven. En dan kon het wel eens blijken, dat wie 't onderste uit de kan wil hebben, 't lid op den neus valt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen