Leestafel.

C. COOLSMA. J. DE LïEFDÏ Df ZIJS tEVEN* EN WERKES GESCHETST. Nijkerk, G. F. Callenbach 1917.

»Schrijver, redeiaax, dichter, komponist, hamorist en theoloog, bij afwisseEng of tegelijk, was hij rusteloos werkzaam naar de groote verscheidenheid van zijn aanieg. Ook hij was, als Da Costa en Capadose, klein van postuur, een zekere hoekigheid met groote bewegelijkheid verbindende. Sjn echt en open HoUandsch gelaat tintelde van meer zuidelijke levendigheid. Gelijk bij velen anderen, verjoeg een zekere aangeboren nuchterheid ook Q\i hem de mystiek en eenig dwepen in geenen deele. Hij.behoorde tot de karakters, naar wier grondtoon de meesten vruchteloos schijnen te vragen: rijke capriccio's van de natuur, vol verrassingen en oorspronkelijke wendingen, en wier rhjthmiis nooit iemand in het oor heeft bewaard, om welke reden het evenwel niet ophoudt een rhythmus te zijn. Hij had een scherp oog voor het komische in de wereld en was bij uitstek goedlachs. Als hij het ontdekte moest hij zijn lachlust botvieren, in weersrü van al de defdgheid die de omgeving toevallig mocht schijnen te eisenen. Benepen, afgepast, berekenend kiemen in zijn woordenboek niet voor. Hij droeg het hart op zijn tong".

Dus PiERSON, waar hij, in zijn OUDERE TIJD-GENOOTEN, in diens njk verbijzonderden aanleg, in diens met zijn uiterhjk zoo overeenstemmend innerhjk, den in 1814 geboren^en in 1869 gestorven JAN DE LIEFDE teekent. Toen ik het bock van COOLSMA in handen kreeg, is mijn eerste werk geweest OXIDERE TIJDGENOOTEX weer eens opteslaan, want ik herinnerde mij, dat mijn leermeester, aan wien ik zooveel te daJaken heb, daarin ook iets van DE LIEFDE vertelt.

Vertelt, zooals hij dat ook van de anderen doet, 'uit eigen ervaring, want hij had, in zijn ouderlijk huis en ook later toen hij predikant irr RoTTEKDAii was, hem gezien en gesproken.

Had mij die moeite, al is hernieuwde^ kennismaking met OLTJERI TIJDGENOOTEN, - tot het schrijven waarvan PIERSOS aanleiding vond in wat onze WAGEKAAK, met diens, wat de stof betreft, al te omvangrijke dissertatie, door BEETS, zooals PiEBSOx tegen mij eens beweerde, smeer geïnspireerd, dan geïntrodnceerdï, over den REVEIL had bericht, - steeds een rijk loonend; moeite, kunnen besparen.

Het boek van COOLSMA doorlezend vond ik toch, op p. 282 in extenso het stuk uit OXIDERE TIJDGENOOTEN, waaraan ik hierboven een en ander ontnam.

Het komt daar voor in verband met DE LIEFDE'S strijd tegen het Modemisme en bepaaldelijk in verband met rijn geschrift ERVA­ RING OF GELOOF, dat gericht was tegen PUSSON'S GiDsartikel van I860, waarin deze een recensie gaf op de intreerede van Prof. DOEDES, als hoogleeraar te UIRECHT. Eenige biadrijden verder vertelt ons dan CooLSiLi, > DE LIEFDE had een lang onderhoud met "PiiRSON, maar onder vier oogen. Gelijk er in DE LIEFDE'S hart groote toegenegenheid was en bleef voor PIERSOX als mensch, zoo droeg ook deze wederkeerig hem achting en symnathie toe*. En ten bewijze daarvan neemt hj dan over wat omtrent DE LIEFDE in OUDERE TIJD-GENOOTEN staat.

PIERSON'S beelding van DE LIEFDE staat tot die welke CGOLSJIA ons biedt, als een silhouet tot een portret in oheverf en merkwaardig is tusschen die twee de overeenstemming in beüjning. Maar daarmede houdt ook de overeenstemming op.

Want wel stemt de tweeëriei beelding in de rijke verbijzondering van DE LIEFDE'S aanleg, en de harmonie tusschen rijn uiterhjk en innerlijk; iets wat pleit voor de juistheid der impressie bij de twee, die ieder voor zich een beelding ontwierpen, ilaar, waar PIERSON slechts met dien éénen trek: shij was rusteloos werkzaam". DE LIEFDE'S werk teekent, doet COOLSMA dat breed en vol uitkomen. En meer nog, terwijl PIERSON met enkele trekken DE LrsBDE'szielbeweeg teekent, doet CooLMA dit ook, maar bovendien en dat weer breed en vol, teekent hij in dat rielsbe-, weeg DE LIEFDE'S reh'gie-leven.

En ook hij heeft hem gekend.

Hij, de oud-Zendeling, schrijft: > Het is nu bijna zestig jaar geleden, dat ik Dominé DE LIEFDE voor de eerste maal ontmoette. Dat was te LEELTVARDEN. Hij was daar eens in een zaal opgetreden, om er het Evangelisatiewerk te doen aanvangen, en rijne prediking was voor velen, ook voor mijn ouderlijk huis, ten zegen geweest. Daardoor was er een band gelegd tusschen hem en ons. Nü kwam hij voor de tweede maal daar ter plaatse, en wel om er de Vrije Evangelische Gemeente, welke er inmiddels ontstaan was, te bevestigen. Tot dien kring was ook ik toegetreden.* En dan verder: > Niet lang daarna vertrok ik naar AWSTERDAM. Daar vond ik voor de eerste dagen eea vriendelijk te huis onder het gastvrije dak van de familie DE LIEFDE. Gedurende mijn verblijf van eenige maanden in de hoofdstad genoot ik het voorrecht, gezet de prediking van Ds. DE LrEFDs bij te wonen; ik ging vriendschappehjk om met de Evangehsten en nam deel aan de samenkomsten en werkzaamheden der Vrije Evangehsche Gemeente.* En ook nog: »De zegen, gedurende de iange reeks van jaren, welke sedert dien 'axi verliepen, uit zijn geschriften ontvangen en genoten, heeft aan de gehechtheid een duuriaam karakter gegeven.

Het is te verstaan, dat de heer COOLSMA > reeds lang naar een levensbeschrijving van Dominee J. DE LIEFDE heeft uitgerien" en dat, toen de heer A. J. HOOGENBIRK, na het plan daartoe te hebben opgevat, het wegens lichaamszwakte niet kon uitvoeren, hij zelf in 1916 die taak op zich nam en met rijn: J. DE LIEFDE IN ZIJN LEVEN EN WERKEN GESCHETST er zich van kweet.

Het werk handelt over DE LESFDE'S : AFKOMST EN JEUGD, zijn werkzaamheid, na opleiding aan het Seminarie der Doopsgezinden onder de professoren MULLER en KOOPMASS, als predikant eerst te W'OUDSEND en daarna te ZUTPHBN. Zijn »omkeer" te Zutphen waardoor het tusschen hem en de rationalistische Gemeente aldaar en straks met heel het Doopsgerind Genootschap tot een b.'euk kwam. AMBTELOOS NIET LOOS, WERKE­ waarin de oprichting van DE APOSTO-USCH CURISTELIJK-AFGESCHErDENE GEMIENTE te "ZUTPHBN in 1845 en rijn arbeid voor het Christelijk onderwijs wordt verhaald. WERKZAAM­ HEID TE AMSTERDAM waarin o. m. van TECUM HABITA, van het Tijdschrift TIMOTHECS, zijn verkeer met de CHRISTSLÏTKE VRIENDEN, van HET HEIL DES VOLKS en de Stichting der VRÜÏ EVANGELISCHE GEMEENTE verteld wordt. Dan van zijn VERBLIJE in ENGELAND en eindelijk van zijn LAATSTE LEVINSDAGEN. Het boek is zoo ingericht, dat onder ieder der verschillende Rubrieken een kortere of langere inhoudsopgave van DE LIEFDE'S talrijke geschriften wordt gegeven.

Aan het slot een bibhographie, en eea register van personen en zaken, een register, bewerkt door den zoon van den heer COOLSMA, DS. COOLSMA van GxoNiNGiar. MEJ. S. DE LIEFDE zorgde voor een NASCHRIFT.

Onder hetgeen dit boek "verhaalt van wat DE LIEFDE gezegd en geschreven heeft is veel wat wij. CALVINISTEN, niet kunnen toestemmen. Ik denk hier aan rijn leer over den Doop en over de algemeene verzoening, aan rijn meening omtrent onzen Catechismus en rijn aanprijzing van de ethisch-irenische methode tot kerkherstel.

Maar ook is er veel in waardoor wij ons aan hem verwant gevoelen, en hier denk ii aan rijn leer omtrent en rijn Eefde tot den persoon van CHRISTL'S, aan zijn beschouwing omtrent de vrijheid der Kerk van den Staat, aan rijn bevorde^ ren van het Christelijk onderwijs, en zoo dasu-mee, als met andere middelen, van het heil des volks.

COOLSMA'S met groote kennis van den mensch en rijn werk, piëteitvol geschreven boek, verdient dan ook onder ons ter herinnering aan of kennismaking met een »Voortrekker" te worden gelezen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen