Buitenland.

Oostenrijk. De Tzechische kerke-1 ij k e b e w e g i n g. Sedert 1902 werd er in Oostenrijk naar gestreefd, de Tzechische kerken, in overeenstemming met het Hussitisch verleden en op grond van hare nationaliteit, te vereenigen. De Lutherschen en Gereformeerden werden in de liberale bladen aangeklaagd, dat zij voor den Koning, van Pruisen werkten, omdat zij voor zulk eene vereeniging niets voelden. Er werd een vereeniging gevormd, waarvan de Gereformeerde su perintendent Dusec en de Luthersche predikant Dr. F. Hreysa de leiders waren, - ten einde de Lutherschen en Gereformeerden onder één kerkverband saam te brengen. De leiders, tot de liberale richting behoorend, konden niet veel propaganda voor hun denkbeeld maken. Zij hoopten echter dat het gedenkjaar van den dood van Huss (1915) het begin zou zijn van een Tzechische los-van-Rome-baweging. De liberale bladen beweerden, dat vele Roomschen Evangelisch zouden worden, wanneer de Evangelischen of Protestanten zich wilden vereenigen. Maar de groote meerderheid van Lutherschen en Gereformeerden was van eene vereeniging af keerig. De Gereformeerden zeiden dat zij met de broederuniteit verwant zijn, en de Lutherschen beweerden dat de Luthersche leer een consequente ontwikkeling van de leer van Huss is; beide kerken wilden aan de Tzechische nationaliteit getrouw blijven. De oorlog maakte, dat van een gedachtenisviering van Huss op groote schaal geen sprake zijn kon. In den zomer van 1917 werd een verklaring van kerkelijke ambtsdragers van beide kerken gepubliceerd om het volk voor oogen te stellen, wat de Evangelische kerk noodig heeft, en wasurnaar zij streeft. Een blad > de Tzechische reformatie" werd daartoe gesticht. Dit orgaan strijdt voor zelfstandigheid van het Tzechische volk in Godsdienstzaken, d. w. z., men wiPzich losmaken van het Weensche kerkbestuur. Ook zoekt men aanknooping aan het reformatorisch verleden, terwijl men tevens streeft naar eene vereeniging der Tzechische Evangelischen.

Het komt ons voor, dat deze pogingen niet veel zullen uitwerken. Want het bhjkt dat men niet alleen een vereeniging zoekt tot stand te brengen van Lutherschen en Gereformeerden, maar ook tracht orthodoxen en itnodernen onder één kerkelijk dak saam te brengen.

Het Gerefjprmeerde en het Luthersche volk is zeer gehecht aan zijn belijdenis, en de meeste predikanten, vooral de jongeren, houden aan

haar vast. De beweging die op touw gezet is, spruit voort uit een gemeenschappelijk positienemen tegenover de 'Roomsche kerk en uit het weder opleven van het Tzechisch nationaliteits gevoel gedurende den oorlog. Men weet dat er een streven is om Slowaken en Tzechen tot een staat te vereenigen. Reeds is er in Frankrijk een Tzecho-Slowakisch regimept bij het leger ingedeeld dat Duitschland en Oosten-^ rijk bestrijdt. Ook is het bekend geworden dat geheele regimenten, in 't Oostenrij ks leger dienende, en uit Tzechen bestaande, het Oostenrijksche vaandel zijn ontrouw geworden.

Met het oog hierop vreezen wij, dat de beweging die mede ten^ doel heeft de Tzechischc Lutherschen en (^reformeerden los te maken van het kerkbestuur te Weenen, niet in de eerste plaats voortspruit uit de zucht om de kerk des He'eren te bevrijden van een onschrif-"tuurlijken band, maar uit het streven ora de Tzechen los te maken^ van de Oostenrijksche monarchie. Er is aan 'de kerkelijke Tzechische beweging een sterke staatkundige bijsmaak-gegeven. Geen wonder dat dé Duitsche Lutherschen haar met wantrouwen gadeslaan.

N.-Amerika. Dr. J. Mott en de oorlog. In sommige Christelijke kringen in Nederland is Mott een gevierd persoon. Hij is de man vaif' de Chr. Studentenvereenigingen over de geheele wereld, even als hij de ziel was van de Edinburgher wereldzendingconferentie die velen in gloed wist te zetten voor het ideaal om gedurende het leven van dit geslacht aan de geheele wereld het Evangelie te brengen. De houding die Dr. John. Mott aangenomen heeft in den wereldoorlog, doet ons de vraag stellen: heeft men niet ten onrechte met hem in Nederland en daarbuiten gedweept?

Wij lazen een verslag van de rede die Dr. Mott uitgesproken heeft'op het oogenblik toen de oorlogsopwinding in de Vereenigde Staten ten toppunt was gestegen. Het was op eene vergadering van de > Federal Council of the Churches of Christ» dat Dr. Mott een rede hield, waarin vooral door hem op het prevoel van zijn gehoor werd gewerkt. Hij wilde de menschen uit hun onaandoenlijkheid doen treden »om in te gaan in de gemeenschap der leeddragenden in dezen tijd». Telkens komt hij in zijn rede daarop terug. Tot dat doel schildert hij met levendige kleuren de ellende, die hij in de verschillende oorlogvoerende landen gezien heeft als gevolgen van den krijg. Alle landen die in den oorlog gewikkeld zijn, heeft hij bezocht, Duitschland zelfs herhaaldelijk, en dan deelt hij de indrukken mede die op hem de bezoeken aan de eindelooze'^ekenzalen, waar gewonden verpleegd worden, gemaakt hebben. Maar dan is het bevreemdend, dat Dr. Mott geen woord spreekt over de schuld die het Anftrikaansche volk op zich geladen heeft door het leveren van groote hoeveelheden ammunitie, lang voor dat het zich in den oorlog wierp.

Van Amerikaansche zijde is wel gezegd, dat de personen die in de Vereenigde Staten voor neutraliteit en vrede ijveren, niet dezelfde zijn, als zij die aan de Entente ammunitie leveren. Ook is er wel op gewezen, dat de Amerikaansche president geen macht genoeg had om het leveren van ammunitie te verbieden. Doch Mott sprak daar niet van, en het zou hem trouwens ook niet gelukt zijn, het Amerikaansche volk en zijn president vrij te pleiten. Wat die beperkte macht van den president betreft, bij het uitbreken van den oorlog zond de socialistische partij een manifest de wereld in, waarin o. a. stond: > En plotseling zonder groote aankondiging en waarschuwing, zonder bewilliging' of toestemming van het volk en zonder beraadslaging met de verkozen vertegenwoordigers des volks in congres, wordt ons zoo goed als bevolen om aan den dollen doodenen vernietigingsdans mede te doen en den vreeselijken bloedstroom van Europa met het bloed van Huizenden Amerikaansche arbeiders nog te versterken.» Waar waren bij de oorlogsverklaring toen de grenzen van des presidenten macht? Het is aan Mott te verwijten, dat hij vriendschapsbanden met den president der Amerikaansche republiek blijft onderhouden, al is het dat d^en kan verweten worden, dat hij met zijn mond bij het begin van den oorlog zich voordeed als een voorstander van den vrede, terwijl hij met de daad toeliet, dat Amerikaansche wapenen en ammunitie geleverd werden aan de Entente om de Duitschers te bestrijden.

Voorts heeft Mott in dezelfde rede uitgesproken, dat het Amerikaansche Christendom de iwereldleiding» hebben zou bij het werk van den wederopbouw van hetgeen door den oorlog werd verwoest. Zeker had Amerika het voorbeeld kunnen geven van oprechte neutraliteit, als beschermer van de rechten der neutralen . en als karapvechter voor de idealen van gerechtigheid en barmhartigheid. Doch het heeft dit niet gedaan, en daarom meenen wij dat van leiding geven aan de geheele wereld om weder op te bouwen wat is neder gehaald, niet veel komen zal.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen