Het derde eeuwfeest der Dordtsche Synode.

De Nationale Synode, die 16 November 1618 saamkwam in de Schuttersdoelen te Dordrecht, is wel de meest luisterrijke onzer Nationale Synodes geweest. Ze werd niet alleen bijgewoond door de afgevaardigden van onze Nederlandsche Kerken en Hoogescholen, maar ook door de uitnemendste theologen uit de Gereformeerde Kerken in het buitenland, uit Engeland, uit Duitschland en uit Zwitserland, die op uitnoodiging van de Generale Staten dopr hun Overheid hierheen waren gezonden, opdat met gemeen overleg van heel de Gereformeerde Christenheid de beslissing over het ernstige geschil, dat in den boezem der Gereformeerde kerken van Nederland gerezen was, zou genomen worden. Alleen de Gereformeerde Kerken in Frankrijk ontbraken, omdat de Koning van Frankrijk, die aan de zijde van Oldenbarnevelt stond, hun afgevaardigden niet wilde laten gaan, maat^anders waren alle Gereformeerde Kerken vertegenwoordigd. Tot op zekere hoogte kan de Dordtsche synode dan ook het eenige oecumenische Concilie worden genoemd, dat door de Gereformeerde Kerken is gehouden. Het ideaal, dat Calvijn reeds voor oogen zweefde, dat de Gereformeerde Kerken niet in nationale landskerken zouden opgaan, maar haar eenheid zouden openbaren door saam te komen in een algemeen concilie, is te Dordt alleen gerealiseerd. Het werd diep gevoeld, dat de beslissing over een zoo ingrijpend leerverschil niet door éen nationale Kerk, maar door alle Gereformeerde Kerken saam moest worden genomen. Ook de Fransche Gerefor­ meerde Kerken, al waren zij op de Synode niet vertegenwoordigd, hebben later op hare synode te Alez hare volle instemming met de beslissing te Dordt genomen betuigd. De eenheid der Gereformeerde Kerken is nooit schitterender dan op de Synode van Dordt gebleken.

Nadat de Synode onder leiding van haar uitnemenden voorzitter Johannes Bogerman haren arbeid had aangevangen, begon zij met de voornaamste leiders der Remonstranten voor haar vierschaar te dagen, opdat deze nu hun afwijkende gevoelens van de Gereformeerde belijdenis vrijelijk aan de Synode zouden voorstellen en verdedigen, en de Synode dan, zooals elk harer leden bij eede beloofde, over deze gevoelens alleen uit de Heilige Schrift en niet naar eenige menschelijke geschriften zou oordeelen. In plaats dat de geciteerden aan dezen eisch voldeden, begonnen zij met eerst de wettigheid der Synode te betwisten, verklaarden zij alleen te zijn gekomen om een conferentie te houden en voerden zij een eindelpoze obstructie om den arbeid der Synode onmogelijk te maken. Ze traden op met een hooghartigheid; die zelfs aan de buitenlandsche Godgeleerden aanstoot gaf. Ze vormden een soort anti-Synode, met een eigen bestuur, wilden aan de Synode de wet voorschrijven en gedroegen zich, alsof zij nog heer en meester waren. Tot een strijd over het principieele geding kon het daardoor niet komen. Een hartverhefïend schouwspel bood deze strijd, die in allerlei gekibbel over formeele quaesties ontaardde, dan ook niet. Eindelijk was het geduld der Synode uitgeput, en in de zitting van 16 Januari werden de Remonstranten uit de Synode weggezonden - — het was wel het meest dramatische oogenblik van de Synode - ^ en besloot de Synode om de gevoelens-der Remonstranten uit de door hen uitgegeven geschriften op te maken en deze aan Gods Woerd te toetsen. Twee maanden lang heeft de Synode aan dezen arbeid besteed. Toen de verschillende colleges of commissies, waarin de Synode verdeeld was, hun oordeelvellingen inleverden, bleek dat allen, zoowel de buitenlandsche als de binncnlandsche theologen, eenparig het gevoelen der Remonstranten veroordeelden. Het Remonstrantisme was daarmede van zelf uit de Kerk verbannen en het Calvinisme had de zegepraal behaald.

De Synode heeft echter meer gedaan dan het Remonstrantisme te veroordeelen. Zij heeft ook in de Canones of leerregels, door haar opgesteld, een kostelijke uiteenzetting gegeven van wat de Gereformeerde Kerken omtrent de leerstukken, die door de Remonstranten waren aangevallen, beleden. Ze deed dat met vermijding van alle hardheid en eenzijdigheid. Ze deed bet niet in dorre termen van scholastische geleerdheid, maar in warme en bezielende geloofstaal. Ze 'heeft geworsteld om evenzeer de volle souvereiniteit Gods te handhaven, als om aan den • mensch de veile verantwoordelijkheid ^teis laten van zijn ongeloof. Wie van de »harde leer van Dordt" spreekt, heeft deze Canones nooit gelezen. Zij zijn een hymne der aanbidding voor de oneindige barmhartigheid Gods, die de zijnen van eeuwigheid af lief heeft gehad, die Zijn eengeboren Zoon voor hen ten offer bracht aan het kruis, die door Zijn Heiligen Geest hen de bekeering en verlossing schenkt en die ze bij de verworvene verlossing tot het einde huns levens bewaart. Merle di'Aubigné heeft volkomen terecht gezegd, dat de Synode van Dordt de schoonste en meest volledige getuigenis, die het ooit aan menschen gegund was uit te brengen, aan de genade Gods in Christus heeft geschonken.

Zoo kon de'Synode, na dezen arbeid verricht te hebben, op Hemelvaartsdag hare zittingen sluiten en vertrokken d« buitenlandsche godgeleerden weer naar hun vaderland. De binnenlantische afgevaardigden hielden nog enkele nazittingen, waarin o.a. de Kerkenorde werd vastgesteld, die twee eeuwen lang voor onze Kerken heeft gegolden.

De Synode van Dordt vormt zoo in het leven onzer Gereformeerde Kerken een hoogtepunt, dat noch vóór noch na dien tijd is overtrofifcri. Ze sluit in onze Kerken in Nederland een tijdperk vol twist en gevaar af, waardoor het Calvinisme met den ondergang bedreigd Werd, efi ze opent de gouden eeuw van ons volksbestaan.

Dat de Synode van Dordt, door degenen die van het Calvinisme afkeerig zijn, miskend, gesmaad en gelasterd wordt, behoeft ons niet te verwonderen. Toen een eeuw geleden het tweehonderdjarig gedachtenisfeest der Dordtsche Synode aanbrak, was het Schotsman, en hij alleen, die een eerezuil voor de Synode van Dordt [oprichtte, en heel de vaderlandsche en kerkelijke pers goot fiolen van toorn over hem uit. Het is een moedgevend teeken, dat bij het driehonderdjarig gedenkfeest de waardeering van de Synode van Dordt zoo zeer is toegenomen.

Toch blijft nog altoos de laster voortgaan. Zelfs nu nog kan men hooren, daf de, Remonstranten het opnamen voor de vrijheid van het geweten, en dat zij het echte Protestantisme verdedigden tegenover den geloofsdwang en de vervolgingszucht der Calvinisten. Alsof niet juist de Remon-y stranten met geloofsvervolging waren begonnen en alsof hun pogen om de Calvinisten uit de Kerk te verdrijven, een opkomen van de «vrijheid van het geweten" is geweest! De Calvinisten hebben de vrijheid van het geweten nooit aangetast. Ze wilden alleen niet, dat in de Gereformeerde Kerk een partij de macht in handen zou nemen, die lijnrecht tegen het grondbeginsel der Gereformeerde Kerk inging. Niet om de vrijheid van het geweten, maar om de leervrijhcid in de Kerk ging de strijd.

Voor ons Calvinisten is er zeker reden om God te danken voor wat Hij in de Synode van Dordt aan onze Kerken en ons vaderland geschonken heeft.

De Synode van Dordt heeft de naïviteit van het geloof in Gods vrij machtige genade tot krachtig mannelijk bewustzijn verhelderd. Zij heeft de vestingwerken van het Protestantisme versterkt tegenover de ondermijnende kracht van een richting, dienaar Rome terugleidde.

Zij heeft, door de oorzaak van twist en scheuring weg te nemen, de eenheid in de Kerk en in de Staat hersteld. Tegenover het provincialisme, dat den band der zeven provinciën dreigde te ontsnoeren, heeft zij de nationale eenheid weer doen uitkomen.

En ze heeft, om ook daarop ten slotte te wijzen, door haar besluit in zake de nieuwe Bijbelvertaling ons een nieuwe overzetting der Schrift geschonken, die terecht het schoonste monument onzer taalccnhsid is genoemd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen