WORMS 1521 1971

Dit jaar is het 450 jaar geleden, dat Maarten Luther zich moest verantwoorden voor de rijksdag van Worms. De Evangelische Omroep heeft dat wereldhistorische gebeuren in het volle licht willen plaatsen. Op 29 oktober zal daaraan een uitzending worden gewijd.

In het kader van deze uitzending ben ik meegereisd naar Worms. Graag wil ik hier mijn indrukken weergeven.

Het bisschoppelijk paleis, waar destijds de rijksdag gehouden werd, is geheel verwoest. Er is niets meer van over, zelfs geen ruïne.

Op die plaats heeft men echter een prachtig park aangelegd. Op de plek, waar Luther gestaan heeft, is een steen aangebracht, waarop deze woorden:

„Hier stand Martin Luther vor Kaiser und Reich. 1521".

Enkele tientallen fonteintjes rijen zich tot aan die gedenksten op de grond. Het water spuit op en valt in een boog weer neer, als een voortdurende mijmering over wat zich hier eenmaal heeft afgespeeld, als een verwonderende bezinning over het werk van Gods genade in een zondig mens.

Die verwondering is mij bijgebleven in al die dagen te Worms. Wat heeft deze man een moed gehad. Trouwens Luther zelf heeft zich daar later ook over verbaasd. Hij schreef: „God kan een mens zo driest maken. Ik was nergens bang voor. Ik weet niet of ik er nu nog wel de moed voor zou hebben".

We zijn ook in Oppenheim geweest, de plaats waar Luther voor het laatst overnacht heeft vóór zijn aankomst in Worms. Van die herberg is ook niets meer over, maar wel is er een bronzen reliëf aangebracht op de voorgevel van het huis dat nu op die plek staat, waarin vermeld wordt dat Luther hier één nacht verbleven heeft.

In die herberg lagen twee brieven op Luther te wachten. Eén van zijn vriend Spalatinus, de hofkapelaan van Frederik de Wijze. Die schreef hem: „Luther, ik heb gehoord dat je hier naar Worms wilt komen om voor de rijksdag te verschijnen. Als-je-blieft, doe het niet. Het is levensgevaarlijk. Het gaat je je kop kosten".

En een andere brief van ridder Von Sicckingen, iemand die ook helemaal achter Luther stond. Die schreef: „Luther, ga beslist niet naar Worms. Ik heb een uitstekend tegenvoorstel. De aartsbisschop van Trier wil zelf hier naar mijn kasteel komen om met jou te onderhandelen over een oplossing. Kom naar hier. In Worms wacht je zeker de dood".

Het is van menselijk standpunt uit bezien, niet of nauwelijks te verklaren dat Luther daar niet op in is gegaan. Het leek zo aantrekkelijk dat voorstel, gedaan door een vriend, vooral aantrekkelijk tegenover de dreiging van de dood in Worms.

Maar Luther zei: „Ik ga! Al waren er in Worms evenveel duivelen als pannen op de daken, ik ga! God is met mij".

Op 16 april 1521 trok Luther Worms binnen. Vanaf de transen van de toren van de domkerk klonk trompetgeschal, want aldus moest ieder officiële genodigde op de rijksdag — dus ook Luther — verwelkomd worden. Iedereen was uitgelopen om Luther te zien, de monnik, de man die het tegenover het machtige Rome durfde opnemen. De stad verkeerde in een uiterste spanning. De straten zagen zwart van de mensen. Ze hingen uit de ramen. Ze waren op de daken geklommen om toch maar een glimp op te vangen van die man die de toenmalige wereld zozeer in beroering had gebracht.

De pauselijke gezant Aleander, had alles geprobeerd om te voorkomen dat Luther officieel voor de rijksdag zou mogen verschijnen. Luther was immers in de ban gedaan door de paus en dan had de keizer alleen maar tot taak om nu ook de rijksban over Luther uit te spreken .en dat betekende het doodvonnis.

Maar de keizer durfde dat niet vanwege de enorme politieke geladen situatie en daarom had hij de beslissing overgedragen aan de rijksdag.

Toen Aleander het gejoel van de menigte naderbij hoorde komen, kon hij toch zijn nieuwsgierigheid niet bedwingen en keek uit het venster naar beneden en wat hij daar zag, weten we uit zijn brief aan de paus, waarin hij schreef: „Hij stapte uit zijn wagen, keek met zijn demonische ogen om zich heen en zei: God zal met mij zijn".

Ook ik stond op die plek waar Luther eenmaal als een nietig mensje wegzonk voor die pracht en praal van de vertegenwoordigers van het grote Roomse Rijk der Duitse Natie.

In mijn verbeelding zag ik daar de keizer, Karei V, recht voor me zitten. Die jonge keizer, nog maar 21 jaar oud. Maar wat een verantwoording: keizer van Duitsland, koning van Spanje, van de twee Siciliën, Jeruzalem, Hongarije, Dalmatië, Croatië, aartshertog over Oostenrijk, heerser over de Nederlanden enz. Aan weerszijden de keurvorsten en de standen van het rijk. Ginds zit Frederik de Wijze. Die heeft altijd achter Luther gestaan, maar is nooit tot de reformatie overgegaan. Zijn keuze vóór Luther was meer politiek dan religieus geweest. Hij zit ook in spanning. Hij heeft wel bemerkt hier op de rijksdag dat er toch nog vrij veel vorsten de keizer en de paus trouw willen blijven. Het kon dus ook voor Frederik wel eens slecht aflopen.

En daar die twee lege plaatsen rechts van de keizer. Dat betekent het protest van de twee pauselijke gezanten tegen het feit dat Luther gehoord werd op de rijksdag. Dat vonden zij een ongehoord schandaal en dat wilden zij benadrukken door hun opvallende afwezigheid.

U kent verder wel de geschiedenis. Toen men Luther vroeg of hij zijn werken wilde herroepen, heeft hij geantwoord dat hij dit niet kon. „De pausen, de concilies en bisschoppen hebben gedwaald in vele opzichten. Ze zijn in tegenspraak met de leer van de Bijbel. Ik moet trouw blijven aan mijn geweten. Hier sta ik, ik kan niet anders. God helpe mij. Amen!"

HERVORMINGSDIENST

belegd door comité IRS Leiden e.o. op 28 okt. 19.45 uur in de chr. geref. kerk te Katwijk a. Zee. Sprekers: ds. H.C. v.d. Endt, ds. R. Boogaard en ds. C. Treure.

GETUIGENIS

Enkele leden van de Ned. Herv. Kerk hebben een bijzonder aangrijpend getuigenis gepubliceerd, dat in eerste instantie gericht is aan hun eigen kerk, maar dat ook van grote waarde is voor andere kerken. We hopen in een volgend nummer ruimte te hebben om het in zijn geheel te kunnen opnemen in ons blad, vooral ten gerieve van onze r.-k.-lezers.

PROTESTANTS NEDERLAND

Protestants Nederland heeft een Open Brief gepubliceerd over de Proeve van Beginselverklaring van de Raad van Kerken. Kan besteld worden bij de heer L. Huizer, Noordeinde 48 a, Delft.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen