Hoe diep

Nog altijd koester ik als een bijzondere familie-erfenis het in 1832 in Mechelen verschenen De vier Uytersten van den Mensch. Een in fantastisch barok-Nederlands vertaalde versie van het boek De veer utersten of Cordiale de quattor novissimus, dat pater Gerard von Vliederhoven aan het eind van de veertiende eeuw in Utrecht schreef. Ik ben zo goed op de hoogte, omdat me onlangs juist een uitputtende studie met commentaar over De veer utersten in handen viel, van Marieluise Dusch, verschenen bij Böhlau Verlag, Keulen-Wenen.

Ik heb het mijn moeder vaak horen vertellen, hoe men het boekje De vier Uytersten totaal stukgelezen uit de handen van mijn ruim negentigjarige oma — onovertroffen: Matje Droppel genaamd! — moest wringen, want hoewel de tekst haar in aangezicht van eigen einde steeds heviger kwelde, bleven deze meest drastische van alle eschatologische klaagzangen haar onverzwakt fascineren. Het boekje verbeeldde immers visionair datgene waarin men nog gelóófde: het einde der tijden, de ondergang van hemel en aarde, de komst van de Antichrist, en het Laatste Oordeel over levenden en doden.

Hardop las ze er zichzelf uit voor:

„Over De zevenste pyn: den stank. Den stank zal in de hel grouwelyk zyn. Ten 1. van wegens de plaets. Ten 2. van wegens liet vuur van solfer en pek. Ten 3. van wegens de lichamen der verdoemden. Ten 4. van wegens de duyvelen. Het allerschrikkelykste in al deeze pynen is dat ze eeuwiglyk zullen dueren. Den eeuwigheyd heeft dry eigendommen. 1. Zy is zonder eynde. 2. Zonder gelykenis. 3. Zonder verandering."

Mijn moeder haatte het boekje en in de weeromstuit vestigde zij in ons huis vastberaden een overweldigende Maria-cultus. In het boek der vier uitersten kwam Maria vrijwel niet voor. Nu ja, ook Paulus noemt haar slechts één keer, terloops, evenals Mattheus. Bij Johannes en Marcus komt zij tweemaal voor en Lucas verhaalt dan wel méér, maar rept met geen woord over Christus' verschijnen aan haar na Pasen en evenmin over haar dood.

Wie niet intens het Mariajaar 1950 beleefde, toen paus Pius XII — volgens Henri de Greeve al bij leven een heilige — het dogma van Maria Hemelvaart afkondigde, kan niet meepraten over het rumeiland der mariologie, waarop wij hebben geleefd. De geur van hoger honing tijdens het Maria-lof, elke avond in mei en oktober. De hagelwitte bruidsmeisjes, die mijn zusjes begeleidden naar het Maria-altaar waar, na de huwelijkszegen, de veel aangrijpender Opdracht aan Maria plaats had.

Maria was de tweede Eva, moeder én bruid van Christus, de Madonna Immaculata en Mater Dolorosa. De litanie van Onze Lieve Vrouw, die onze jeugd doordrenkte, verzékerde het ons: Heerlijk vat van godsvrucht. Mystieke roos. Toren van David. Ivoren Toren. Gouden huis. Ark van het Verbond. Deur van den hemel. Morgenster. De ongelooflijke opmars van de Maria-verering en Maria-cultus in de rooms-katholieke kerk is onderwerp van het omvangrijke nieuwe boek van Marina Warner: Alone of all her Sex, the Myth and the Cult of the Virgin Mary (Weidenfeld, Engeland - Knopff, Amerika). Het boek is, hoewel niet zuur of rancuneus, geschreven vanuit een strijdbaar-feministische geest. Marina Warner is van mening, dat de kerk de Maria-cultus vooral zo is gaan stimuleren om het als dynamisch argument te hanteren tot een hiërarchisch-masculine maatschappij-opvatting. Zij wijst op directe relaties tussen Maria-golven en sociale ontwikkelingen. Het dogma der Onbevlekte Ontvangenis, uit 1854, was een reactie op 1848, het eerste grote Europese revolutiejaar. Het dogma van Maria ten Hemelopneming triomfeerde in 1950, hoogtij jaar in de Koude Oorlog (Korea!). In 1975 gingen er in Zuid-Vietnam geruchten, dat de Madonna van Saigon was gaan wenen bij het naderen der Vietcong.

In de Libanon schilderen christen-falangisten nu de maagd Maria op hun tanks. (Uit: „De Tijd" van 12 november 1976)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen