R E L I G I - - - E U S

Je weet maar nooit…

Ik herinner me nog goed dat ik ooit het 'heilig oliesel' heb toegediend aan een man die reeds overleden was. Uiteraard had ik daar heel wat moeite mee, want hoe kan een 'sakrament' nog enige heilzame invloed hebben op een dode? En toch moest volgens Rome het oliesel worden toegediend, want je weet maar nooit of er toch nog enig leven is en dat het sakrament zijn werk kan doen en … in canon 1005 van het 'Kerkelijk wetboek' staat toch geschreven dat "bij twijfel of de zieke tot het gebruik van het verstand gekomen is, of dat hij levensgevaarlijk ziek is of reeds dood, dient het sakrament toegediend te worden".

Het oliesel in de Belgische catechismus

De catechismus ten gebruike van de bisdommen van België leert over het oliesel het volgende:

Vraag 431: 'Wat is het heilig Oliesel'. Het heilig Oliesel is het sakrament dat, door de zalving en het gebed van de priester, tot heil strekt van de gelovigen die gevaarlijk ziek zijn.

Vraag 432. 'Voor wie is het heilig Oliesel bestemd?'

Het heilig Oliesel is bestemd voor de zieken die tot de jaren van verstand gekomen zijn en die in gevaar zijn te sterven.

Vraag 434: 'Wat is de uitwerking van het heilig Oliesel?'

ten 1e: het heilig Oliesel troost en verlicht de zieke;

ten 2e: het versterkt hem tegen de bekoringen door de overblijfselen van de zonde uit te wissen;

ten 3e: het vermeerdert de heiligmakende genade, vergeeft de dagelijkse zonden, en zelfs de doodzonden die hij niet heeft kunnen biechten;

ten 4e: het helpt hem ook tot de gezondheid, indien hem dit zalig is.

Paus Paulus VI heeft in de 'Apostolische Constitutie' van 30 november 1972 de r.-k. leer over het oliesel samengevat.

Allereerst wordt verwezen naar het concilie van Trente:

"Het concilie van Trente heeft zich uitgesproken over de goddelijke instelling van dit sakrament en de leer hierover van de brief van de heilige Jakobus verder ont wikkeld, met name wat betreft de werkelijkheid die door deze zalving wordt betekend, en de gevolgen van deze zalving: 'deze werkelijkheid is niet anders dan de genade van de Heilige Geest, door wiens zalving de eventueel nog uit te boeten zonden en zonderesten worden vergeven, de zieke wordt opgebeurd en geestelijk gesterkt, doordat een groot vertrouwen op Gods voorzienigheid in hem wordt gewekt; zo vindt hij verlichting en wordt hij in staat gesteld de lasten van zijn ziekte en het lijden beter te dragen en gemakkelijker weerstand te bieden aan de bekoringen van de duivel die hem belaagt (Gen. 3:15) en verkrijgt hij soms, als het hem zalig is, lichamelijke genezing".

Trente heeft de bediening van dit sakrament nauw verbonden aan en toegespitst op het moment van acuut stervensgevaar: "Het Oliesel moet worden verricht aan zieken, vooral aan diegenen onder hen wier toestand zo gevaarlijk is, dat zij het einde van hun leven nabij zijn. Vandaar dat men van het sakrament der stervenden spreekt".

Vervolgens wordt in de genoemde 'Apostolische Constitutie' uitdrukkelijk verwezen naar de wijziging die het tweede Vaticaanse concilie heeft aangebracht:

"Het laatste Oliesel dat ook en beter 'zalving van de zieken' kan worden genoemd, is niet uitsluitend het sakrament van degenen die in het uiterste levensgevaar verkeren. De geschikte tijd om het te ontvangen is dan ook reeds aanwezig, wanneer een gelovige door ziekte of ouderdom in levensgevaar begint te komen.

Het oliesel of ziekenzalving behoort dus niet meer bij de bediening in direct stervensgevaar, maar de zalving staat voortaan in de kontekst van het ziekenpastoraat.

Het liturgisch kader van het oliesel

Paus Paulus VI heeft dit als volgt vastgesteld;

"Het sakrament van de ziekenzalving wordt toegediend aan zieken die in levensgevaar verkeren; zij worden op het voorhoofd en op de handen gezalfd met speciaal hiervoor gezegende olijfolie of, naargelang de omstandigheden, met andere speciaal hiervoor gezegende olie, van plantaardige afkomst, waarbij slechts eenmaal deze woorden worden uitgesproken: 'Moge onze Heer Jezus Christus door deze heilige zalving en door Zijn liefdevolle barmhartigheid u bijstaan met de genade van zijn Heilige Geest. Moge Hij u van zonden bevrijden, u heil brengen en verlichting geven'.

Het oliesel en de Schrift

Rome beroept zich voor haar sakrament van het oliesel op:

1. Markus 6:13"En zij wierpen vele duivelen uit, en zalfden vele kranken met olie, en maakten hen gezond".

Dit woord heeft hoegenaamd niets te maken met het sakrament van het oliesel. Wij lezen dat de discipelen worden uitgezonden om te prediken. Hun opdracht bestond erin om allereerst het Evangelie te verkondigen!

En de tekenen die de prediking van het Evangelie vergezelden, werden door de Heere gegeven om aan het volk de heerlijkheid van de Messias aan te wijzen, om geloof te wekken in Jezus de Christus. Het zalven van de zieken met olie gebeurde niet om 'zonden te vergeven' of om de sterven- den van de laatste genade te voorzien, maar om gezond te maken.

2. Jakobus 5: 14-16: "Is iemand krank onder u? Dat hij tot zich roepe de ouderlingen der gemeente, en dat zij over hem bidden, hem zalvende met olie in de Naam des Heeren. En het gebed des geloofs zal de zieke behouden en de Heere zal hem oprichten, en zo hij zonden gedaan zal hebben, het zal hem vergeven worden. Belijdt elkander de misdaden, en bidt voor elkander, opdat gij gezond wordt. Een krachtig gebed des rechtvaardigen vermag veel".

Ook hier is het duidelijk dat er geen sprake kan zijn van een sakrament dat aan stervenden bediend moet worden. Het gaat hier om de genezing op het gelovig gebed.

Uit dit Schriftgedeelte kan niet worden afgeleid dat Jakobus bedoeld zou hebben dat de zalving van de zieken - het oliesel door Christus ingesteld zou zijn om de genade en het heil in Christus uit te beelden. Hier is het overduidelijk dat het gaat om het wegnemen van de ziekte van het lichaam.

Hierbij hebben we goed voor ogen te houden dat het niet de zalving met olie is die de genezing teweeg brengt, maar het gelovig gebed over de zieke. Aan de handeling zelf van het zalven met olie wordt door Jakobus geen bovennatuurlijke kracht toegeschreven.

Maar wat betekent dan in Jak. 5 de zalving met olie?

Niet de zalving schenkt genezing maar het zebed des geloofs!

In die tijd was het gebruikelijk om zieken met olie te zalven. Olie werd als een soort geneesmiddel beschouwd; het werkte verzachtend op de wonden (Jes.1:6).

Maar hier wordt niet alleen gezalfd met olie. De zalving geschiedt in de Naam van de Heere. De Naam van God wordt over de zieke uitgeroepen, waardoor de zieke zich diep bewust wordt dat de Heere hem ziet en hem kent en weet wat hij nodig heeft. Waardoor de zieke zich ook helemaal toevertrouwt aan de genadige zorg van de Heere en van Hem herstel en genezing verwacht.

Niet de zalving schenkt genezing, maar het gebed des geloofs!

Het gebed des geloofs zal de zieke behouden en de Heere zal hem oprichten.

Hierbij wil ik toch wel even opmerken dat het woord 'zieke' in vers 15 een iets andere betekenis heeft dan het woord 'krank' of 'ziek' in vers 14. In vers 14 betekent 'ziek' een bepaalde ziekte, terwijl in vers 15 meer gedoeld wordt op de gevolgen van de ziekte: depressief zijn, moe en vermoeid worden. Hetzelfde woord wordt in Hebr. 12:3 en in Openb. 2:3 vertaald met moe worden, verflauwen.

Het wijst hier op een geestelijke vermoeidheid tengevolge van een zware ziekte.

Wat doet het dan goed om aan vertrouwde broeders onze zorgen en problemen mee te delen en voor ons te laten bidden.

Wat een rust om dan alles in handen van de Heere te mogen geven.

Dan zal geestelijke genezing plaatsvinden door het gebed des geloofs, terwijl de Heere lichamelijke genezing daaraan verbinden kan.

Hier is dus hoegenaamd geen sprake van een sakramentele uitwerking van het r.k. sakrament van het oliesel!

De zonden uitgewist?

Volgens Rome worden door het oliesel ook de zonden vergeven.

Maar dit staat niet in de tekst van Jakobus. Er is sprake van vergeving van zonden die men aan elkander belijdt. Het kwade dat de zieke een ander heeft aangedaan, de zonden die de een tegen de ander heeft misdreven, moeten aan elkander beleden worden.

Het gaat over het vergeven wat wij elkaar hebben aangedaan: "Belijdt elkander de misdaden". Laat het kwade dat je een ander hebt aangedaan je niet langer terneerdrukken, gooi die last maar van je af, laat die niet langer aan je gezondheid knagen. Belijdt het aan elkaar.

Wanneer Jakobus de vergeving der zonden door God zou hebben bedoeld, dan had hij duidelijk geschreven: belijdt aan God uw zonden.

Jakobus wil hier wijzen op de gezindheid die nodig is opdat het gebed 'een krachtig gebed des rechtvaardigen mag zijn'. Hier is geen sprake van vergeving van zonden, die voorheen door de zieke niet konden worden gebiecht.

De conclusie is duidelijk: hier is geen sprake van een sakrament.

Als het de bedoeling van Jakobus zou geweest zijn om te verwijzen naar een heilige handeling door Christus ingesteld, dan zou Jakobus dit zeker en vast vermeld hebben!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen