Derde geheim van Fatima: moordaanslag op

In de tijd der Kerkhervorming waren er de voorzeggingen van Nostradamus. Een paar eeuwen eerder wist Joachim van Fiore, volgeling van Franciscus van Assisi, het 'precieze' tijdstip van het wereldeinde te voorspellen: ver na zijn dood, dat wel. Ook latere dwepers en zieners, zoals Emmanuel Swedenborg, 'zagen' wat volgens de Schrift zelfs de Zoon van God niet weet; alleen Zijn Vader.

Christenen van vele eeuwen zochten duidelijker antwoorden op hun vragen. Het is niet zonder reden dat in de Rooms-Katholieke Kerk de 'H. Maagd' in dit opzicht een belangrijke rol kreeg toebedeeld, zij het vaker onofficieel dan rechtstreeks vanuit het Vaticaan. Tal van Maria-verschijningen en Maria-profetieën zijn ons gemeld, soms zö bont dat de paus en de Rooms-Katholieke Kerk zelf er nauwelijks raad mee wisten. Andere 'verschijningen' en 'openbaringen' van haar die door sommige uiterst behoudende rooms-katholieke leken graag Vrouwe of ook Moeder van alle volken wordt genoemd, zijn door 'Rome' wèl erkend. Eén der beroemdste mariale voorspellingen was de serie ontmoetingen die zij zou hebben gehad met een herdersmeisje nabij Lourdes. Vanaf 1857 meldde Bernadette Soubirous de boodschappen van de lichte dame in blauw gewaad, nabij de grot van Massabiëlle in de buurt van de Zuid-Franse Gave de Pau, in het grensgebied der Pyreneeën. Bernadette werd later non en is heilig verklaard. Haar gebalsemde lichaam is nog altijd opgebaard in Nevers, in een glazen kist.

Maria in Fatima

Iets minder bekend, maar toch ook bij pelgrims geliefd, is de Portugese plaats Fatima, waar dezelfde H. Maagd zou zijn verschenen aan drie herderskinderen. Op 13 mei (mei is de Mariamaand) en de dertiende van alle volgende maanden tot oktober 1917 verscheen zij, zo wil de overlevering, aan Lucia dos Santos, haar neefje Francisco Marto en haar nichtje Jacinta. Drie geheime voorspellingen deed Maria en ze voorzegde ook de spoedige dood van de kinderen. Francisco en Jacinta zijn inderdaad heel jong gestorven, maar Lucia dos Santos leeft nog. Zij is nu een 93-jarige non die nog onlangs bezoek kreeg van de paus. En met haar instemming heeft de paus nu het alom vol spanning verwachte en gevreesde 'derde geheim van Fatima' onthuld. Voor wie een spoedig wereldeinde verwachtte in vuur en donder (oorlog en geweld) was de boodschap ietwat teleurstellend, voor anderen wellicht een opluchting. Maria zou al op 13 mei 1917 in haar boodschap hebben voorzien dat de huidige paus op 13 mei 1981 bijna werd doodgeschoten.

De nu 80-jarige paus is, zoals bekend, een groot vereerder van Maria als de Heilige Maagd of ook de Zwarte Madonna van het Poolse Mariabedevaartoord Czestochowa. Veel Polen zijn goed katholiek, ouderwets, trouw aan Rome en aan Maria, ver verwijderd van progressieve stromingen die we in de Nederlandse Rooms-Katholieke Kerk zo veel aantreffen. De Poolse paus - de enige buitenlander sinds de Nederlander Adriaan Boeijens, leermeester van de jonge keizer Karei V en tijdgenoot van Luther, korte tijd de (vermeende) Stoel van Petrus bezette - heeft in dit door hem uitgeroepen Jubeljaar 2000 in mei jl. een bezoek aan Fatima gebracht en de twee jonggestorven herderskinderen zalig verklaard. De bejaarde non Lucia uit het klooster in Coimbra kreeg die titel nog niet: alleen gestorvenen kunnen zalig en heilig verklaard worden en de paus heeft van zijn macht in dezen kwistig gebruik gemaakt.

Drie geheimen

Maar waarom bezocht hij dit pelgrimsoord en waarom hecht hij zo aan dat derde geheim dat Maria in Fatima zou hebben verkondigd? Laten we eerst een blik in de historie werpen. Vanaf 13 mei 1917 zou Maria zich elke maand tot oktober van dat jaar hebben meegegeven. In het zogeheten 'Eerste geheim van Fatima' voorspelde zij - zo wordt geloofd - de afloop van de Eerste Wereldoorlog, die inderdaad in november 1918 eindigde met een wapenstilstand, na vele honderdduizenden doden aan beide kanten, vooral in de fronten van West-Vlaanderen. In het Tweede geheim' zou Maria de opkomst èn de ondergang van het communisme in Rusland hebben voorzegd. In oktober 1917 brak inderdaad de communistische revolutie uit, gevold door de machtsovername van Lenin, Stalin en al die andere Sovjet-leiders met bloed aan hun handen. Na Brezjnjev en Gorbatsjov kwam aan het rijk van de 'rode tsaren' een eind, nog maar ruim tien jaar geleden.

De Poolse paus, die in 1978 aantrad als opvolger van de slechts één maand heersende paus Johannes Paulus I (van wie wel wordt beweerd dat hij door Curie-leden is vergiftigd) was een fel tegenstander van het communisme, in Polen waar hij (aarts)bisschop was, maar ook later als paus. Vandaar dat bij de aanslag op de paus in 1981 door de Turk Mehmet Ali Agca meteen het gerucht de ronde deed dat hier de geheime dienst van de Sovjet-Unie, de KGB, achter zat. De paus stond immers in Polen achter de oppositiepartij 'Solidariteit', geleid door de vroegere scheepswerfmedewerker Lech Walesa, die zeer goed rooms was. Walesa zou later president worden in plaats van de door Moskou gesteunde communist en generaal Jaruzelski.

Geheimzinnig en vreselijk

Maar wat heeft dit nu met de H. Maagd en Fatima anno 1917 te maken? Meer dan men gedurende tientallen jaren heeft gedacht. Er waren drié geheimen door Maria verkondigd. Twee ervan waren allang onthuld en over de uitleg bestond vrij veel eensgezindheid: oorlog en communisme. Maar het derde geheim blééf geheim. Het mocht kennelijk van Maria nog niet onthuld worden. Alleen de (of enkele) paus(en) zouden ervan op de hoogte zijn, maar die deden er ook het zwijgen over toe. Dat gaf aanleiding tot stromen van geruchten en publicaties. Veel boeken verschenen met 'onthullingen', de één nog woester dan de ander. Er was wel een zekere overeenstemming: dat derde geheim zou gaan over een spoedig verwachte immense wereldbrand en wereldondergang. Heel de apocalyptische voorspelling van stromen bloed en vuur, een mogelijke derde wereldoorlog, de atoombom en nog veel meer: dit alles zou Maria voorzegd hebben.

Omdat het geheim té verschrikkelijk was, weigerden, zo meende men, de pausen het te onthullen. Maar in het pauselijk heilig jaar, waarin weer aflaten te verdienen zijn door op pelgrimstocht te gaan, is ook het derde geheim onthuld, ruim 83 jaar nadat het zou zijn verteld aan de drie kinderen. Lucia dos Santos heeft ermee ingestemd en ze blijft hoogbejaard nog geheel staan achter haar visioen toen ze een meisje van tien jaar was. Ondertussen is er wel iets vreemds met de onthulling aan de hand. De kinderen 'zagen' de H. Maagd in 1917. Maar pas in 1930 gaf de bisschop van Leiria in Portugal aan, dat de verschijningen 'betrouwbaar' waren.

Officieel zijn deze Maria-openbaringen geen verplicht geloofsstuk van de Rooms-Katholieke Kerk. Heel wat zogeheten Maria-verschijningen worden door het Vaticaan dan ook eerder beschouwd als vrome volksdevotie. Dat geldt ook voor wenende Mariabeelden en uit Zijn wonden bloed lekkende Christusbeelden. De Rooms Katholieke Kerk weet er soms niet goed raad mee: erkennen is moeilijk, maar helemaal afwijzen van deze vrome vereringen wil men toch ook weer niet. Ondertussen heeft paus Paulus VI in 1967, een halve eeuw na 'Fatima', deze plaats bezocht en nu is paus Johannes Paulus er net geweest. Ook de zalig- en later wellicht heiligverklaringen van de drie 'zienertjes' geven aan, dat het Vaticaan Fatima toch wel serieus neemt, al sprak de rechterhand van de paus, de Duitse kardinaal Joseph Ratzinger, recent nog uit dat gelovigen de geheimen van Fatima al of niet voor historisch betrouwbaar mogen houden.

Paus als martelaar

Het 'derde geheim' is ook in ander opzicht geheimzinnig. Het werd namelijk pas op 3 januari 1944, bijna 27 jaar na dato, op schrift gesteld door de enige nog in leven zijnde getuige, Lucia dos Santos, die toen een 34-jarige non was. Zij noteerde, op verzoek van de bisschop, toen dat Maria met haar visioenen begon op 13 mei 1917, maar dat dit geheim pas werd meegedeeld op 13 juli 1917. De drie kinderen zagen volgens Lucia Onze Lieve Vrouw met naast haar een engel met vlammend zwaard in zijn linkerhand. Vonken staken de wereld in brand, maar doofden als ze de glans van O.L. Vrouw aanraakten. De engel wees naar de aarde en riep luide driemaal: doet boete! Lucia, Jacinta en Francisco zagen toen in een groot licht, God, een in het wit geklede bisschop, wellicht de paus.

Hij en andere bisschoppen en religieuzen beklommen een steile berg met een groot kruis op de top. De paus liep bevend en half wankelend eerst nog door een verwoeste stad, biddend voor de vele lijken aan zijn voeten. Op de bergtop onder het kruis werd hij door soldaten met vuurwapens en pijlen doodgeschoten en na hem stierven zo alle bisschoppen en mensen die de berg beklommen. Onder het kruis stonden twee engelen met kristallen gieters in hun hand, waarin ze het bloed van deze gedode martelaren opvingen en de zielen besprengden die opstegen naar Gods troon in de hemel.

Wat wist de paus?

Aldus het relaas van Lucia in 1944. Het verslag werd toen verzegeld, later naar het Vaticaan gebracht en veilig opgeborgen bij de Congregatie voor de Geloofsleer (het Heilig Officie). Lucia had opgetekend dat pas na 1960 de inhoud ervan mocht worden openbaar gemaakt, want eerder zou een onthulling niet begrepen kunnen worden. Maar de bekende boerse paus Johannes XXIII, de man van het Tweede Vaticaans Concilie, hield sinds 1960 de inhoud van het toen geopende getuigenis van Lucia geheim en pausen na hem openbaarden het ook niet. Waarom niet? Dat blijft gissen.

Toen in 1978 de huidige Poolse paus aantrad, kreeg hij volgens sommigen ook de inhoud meteen te zien. Althans, dat beweerde onlangs een woordvoerder van het Vaticaan, Joaquin Navarro-Valls. Maar de secretaris van kardinaal Ratzinger, mgr. Tarcisio Bertone, zei bij de officiële bekendmaking van het derde geheim op 26 juni van dit jaar, dat de paus pas kennis had genomen van dit geheim nadat hij op 13 mei 1981 was neergeschoten en zeer ernstig gewond was. Inmiddels is wel duidelijk, dat de huidige paus ervan uitgaat dat Maria in 1917 de aanslag op zijn leven voorspelde, maar ook dat zij het was die voorkwam dat hij dodelijk getroffen werd.

Nu heeft de paus niet zelf het geheim naar buiten gebracht. Al in mei jl. in Fatima zei hij in grote lijnen waarover het ging. Maar hij liet zijn vertrouweling kardinaal Joseph Ratzinger - afkomstig uit Zuid-Duitsland - een meer dan 40 pagina's tellend stuk presenteren en toelichten, op 26 juni. Ratzinger laat daarin uitkomen dat het derde geheim niet gaat over een toekomstige wereldondergang in een baaierd van vuur en bloed, maar over een gebeurtenis uit het verleden: 13 mei 1981, de moordaanslag op de paus.

Op 24 april van dit jaar erkende de non Lucia, een paar weken voor ze de paus in Fatima ontmoette, dat de uitleg van het departement voor de Geloofsleer (dus: het gaat om de aanslag op déze paus) volgens haar de juiste verklaring was. Zij vond nu ook dat het geheim alom bekend gemaakt mocht worden. Ratzinger merkte bij de presentatie op, dat sommigen teleurgesteld zouden zijn, omdat het niet een verwachte apocalyptische profetie over de ondergang van deze wereld in of kort na 2000 bleek te zijn.

Niet eenduidige uitleg

Anders dan Vaticaan-zegsman Navarro-Valls zei kardinaal Ratzinger niet zeer expliciet dat dit geheim wel móest slaan op de aanslag op de paus. Hij benadrukte wat Lucia gezien had. Maar al in mei 1981 zei de paus zelf dat het Maria's hand was die de dodende kogel afboog, op die 13e mei. Ratzinger beklemtoonde vooral de bedoeling van de Maria-boodschap: een oproep tot bekering en boetedoening. Het blijft natuurlijk wèl vreemd dat twee voorname zegslieden van het Vaticaan uiteenlopend beweren, dat de paus al ver voor de aanslag of juist pas daarna kennis nam van dit derde geheim. Voor het verklaren van zijn houding tegenover deze onthulling lijkt het me van belang om dat tijdstip te weten.

Het vervolg van dit artikel leest u in het volgende nummer.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen