Uit de kerk en de gemeenten

Kesteren
Veertien dagen geleden informeerden wij de lezers over de pastoriekwestie in Goedereede. Deze staat niet op zichzelf. Zij maakt deel uit van de greep naar de kerkelijke goederen in hervormde gemeenten die als zijnde principieel bezwaard buiten de plurale PKN gebleven zijn. Momenteel zien we gebeuren dat een jarenlang zorgvuldig voorbereid kerkelijk handelen zijn voltooiing lijkt te krijgen. De aloude hervormde kerkelijke goederen worden vooralsnog overgebracht naar de grootste kerk der afscheiding, die een bundeling wil zijn van al wat protestants heet en in elk geval niet exclusief gereformeerd mag zijn. De tendens is duidelijk. Gemeenten die bij de uitsluitend gereformeerde beginselen van de oude NHK willen blijven, worden verdreven uit de kerkgebouwen die tot voor kort gezamenlijk bezit waren. Zij worden hooguit nog een poosje -tegen fikse betaling aan de hervormde PKN-gemeente ter plaatse- gedoogd op alternatieve tijdstippen in het eigen kerkgebouw dat altijd van de gezamenlijke hervormde gemeente is geweest.

De uitspraak-Kesteren, waarvan het RD op 10 mei uitgebreid berichtte, laat zien dat de burgerlijke rechter vooralsnog deze praktijk dekt met een beroep op het feit dat de kerkelijke rechtspraak -voorbereid door het rapport ‘Om de eenheid en de heelheid van de kerk’ en de instelling van de CBZ, in de overgangsbepalingen met bevoegdheden bekleed- binnen de kerk beslist. Feitelijk spreekt de rechter opnieuw uit dat het landelijk meerderheidsdenken de vermogensrechterlijke positie van de plaatselijke eigendommen uitmaakt. Menselijk gezien -en onze hoop is op de HEERE der heirscharen- kan de uitslag van de verklaring-voor-recht-procedure een einde maken aan het feit dat onder de schijn van recht gemeenten ontheemd en berooid worden. De leiding van de PKN lijkt op dit moment helaas niet bereid op redelijke en billijke wijze tot een vergelijk te komen. Ds. G.J. Wisgerhof, voorzitter van de CBZ, verklaarde aan de vooravond van 1 mei jongstleden in Trouw ‘dat er ook een zonnige kant aan zit’ (aan de breuk per 1 mei 2004). Ik citeer: ‘Het vertrek van de ‘zwaarste hervormden’ werkt als het plegen van ‘achterstallig onderhoud’. Het is zelfs ‘vitaliserend’. Na het voorbeeld van Putten vermeldt Trouw: ‘Ook elders zijn gemeenten bevrijd van een bepaald slag verontrusten. Wisgerhof: ‘Die stonden altijd op de rem, voerden een geestelijk regime, waarin niets mocht. Nog geen koffiedrinken na de viering op nieuwjaarsmorgen.’

Krantenbericht zaak-Goedereede
Op de RD-site van maandagmorgen 9 mei jongstleden -om precies te zijn vanaf 08.22 uur- stond het bericht, dat diezelfde avond in de krant stond. Voordat de zaak van de hervormde PKN-gemeente Goedereede tegen dominee J.W. van Estrik, Goerees predikant van de Nederlandse Hervormde Gemeente (in hersteld verband) diende, was het persbericht klaar. Rond de middag van die dag vond de zaak plaats in het gerechtsgebouw te Rotterdam. De planning was 11.45 uur, de feitelijke aanvangstijd lag ruim een half uur later. De datum waarop de rechter uitspraak zal doen, is niet op 31 mei -zoals het RD aangaf, maar daags daarop rectificeerde- maar op 24 mei. Op die dag is de uitspraak beschikbaar vanaf 14.00 uur. Het Nederlands Dagblad gaf ruimschoots verslag van de zitting. Om de lezers te informeren over dit stukje van het wel en wee in onze kerk en onze gemeenten neem ik het hieronder integraal over.

‘Kleine David’ voor de rechter
Hij voelde zich als de kleine David die het moet opnemen tegen de grote boze Goliath. Uiteindelijk smeekte de hersteld-hervormde predikant J.W. van Estrik de rechter in Rotterdam hem in ‘zijn’ huis te laten blijven wonen. Hij heeft zijn Bijbel meegenomen naar de rechtbank, maar doet hem niet open. Ds. J.W. van Estrik, hersteld-hervormd predikant in Goedereede, verdedigt zich voor de voorzieningenrechter in Rotterdam. ‘Ik voel mij een kleine dwerg die door een grote reus wordt uitgedaagd’, zegt hij tegen de rechter. Met die reus doelt hij op de Protestantse Kerk in Nederland, die wil dat hij de pastorie verlaat waar hij al sinds de kerkscheuring van 1 mei vorig jaar ten onrechte zou wonen. Van Estrik zegt echter niet te weten waar hij zijn gezin, met tien kinderen, anders moet onderbrengen. Van Estrik strijdt niet zozeer voor zijn eigen gelijk, als wel voor de eenheid van zijn gezin, zegt hij. ‘Ik hoop vooral voor mijn vrouw en mijn lieve kinderen dat wij hier mogen blijven wonen, als de kleine David die optrekt tegen de grote Goliath’, brengt hij een nieuwe beeldspraak te berde. ‘Ik vertrouw daarbij op de hulp van God.’

Van Estrik ging vorig jaar niet mee met de kerkfusie die leidde tot de Protestantse Kerk in Nederland. Samen met een substantieel deel van de hervormde gemeente in Goedereede ging hij op in het verband van de Hersteld Hervormde Kerk. De predikant woont echter nog steeds in de pastorie, die juridisch eigendom is en blijft van de (in de Protestantse Kerk opgegane) Hervormde Gemeente ter plaatse. Die wil nu een nieuwe predikant gaan beroepen en heeft de pastorie zelf nodig. Omdat Van Estrik zegt in Goedereede geen vervangende woonruimte te kunnen vinden voor zijn omvangrijke gezin, en hij zijn kinderen niet over verschillende adressen wil opsplitsen, is hij totnogtoe blijven wonen in de hervormde pastorie. Hij heeft geen gehoor gegeven aan verschillende verzoeken van de Hervormde Gemeente om te vertrekken. Die heeft daarop een kort geding aangespannen.

Zonder recht of titel in huis
De advocaten van de protestants-hervormde gemeente betogen voor de rechter dat Van Estrik, omdat hij niet langer in dienst is van de PKN, niet het recht heeft nog langer in de pastorie te wonen. Bovendien vindt de gemeente dat zij de predikant lang genoeg de tijd heeft geboden iets anders te zoeken. Aanvankelijk moest hij er per 1 november 2004 uit, maar hij heeft twee keer verlenging gekregen. Nu is volgens de advocaten echter de nood aan de man, er is sprake van ‘spoedeisend belang’. ‘De Hervormde Gemeente te Goedereede zit immers al sinds 1 mei 2004 zonder predikant’, aldus advocaat mr. A.S.C. Hartman.

De door de scheuring sterk gereduceerde gemeente heeft van de landelijke kerk toestemming gekregen een nieuwe, fulltimepredikant te beroepen. ‘Echter, zolang de pastorie in bewoonde staat verkeert, bestaat het risico dat dit vertragend werkt op het beroepingswerk. De te beroepen predikant staat dan immers voor een dilemma: wanneer hij het beroep aanneemt, zal hij het gevoel hebben een ex-collega uit de pastorie te verdrijven.’ Van Estrik heeft zich, hoewel hij geen jurist is, grondig voorbereid. In een lang pleidooi gaat hij uitgebreid in op de kerkfusie, zijn bezwaren daartegen, zijn positie als predikant en de situatie in Goedereede. Hij betoogt dat hij door de PKN op onrechtmatige gronden uit zijn ambt is gezet, ten onrechte geen wachtgeld krijgt en heus nog wel een tijdje in de pastorie kan blijven wonen zonder dat het hervormde beroepingswerk daardoor gevaar loopt. Bovendien, zo houdt de predikant de rechter voor, is het geen onwil, maar overmacht geweest die hem ertoe gebracht heeft in de pastorie te blijven wonen. Zowel de gemeente als de woningbouwvereniging van Goedereede had volgens hem namelijk geen mogelijkheden zijn gezin te huisvesten. En Van Estrik noch zijn hersteld-hervormde kerkenraad kan volgens hem de 370.000 euro betalen die de woning moet opbrengen, zou hij die van de hervormde gemeente willen kopen. Uiteindelijk ‘smeekt’ hij de rechter hem ‘het recht van woning’ te verlenen. Als dat nodig is, wil Van Estrik de tegenpartij zelfs volledige inzage geven in zijn financiële zaken, om zo tot een oplossing te komen. ‘De Heere geve u wijsheid in het nemen van uw besluit’, besluit hij zijn betoog. ‘Mocht u besluiten mijn verzoek in te willigen, dan nog kent deze zaak alleen maar verliezers. Mocht u de vordering toewijzen, dan zal ik een eerlijk verliezer zijn, en toch meer van een overwinnaar zijn.’

Op verzoek van de rechter, mr. J.P.G. Poell, die daarvoor de zitting korte tijd schorst, bespreken de advocaten en de vertegenwoordigers van de Hervormde Gemeente nog één keer of er echt geen mogelijkheden zijn om er zonder rechterlijke uitspraak uit te komen. ‘Je gaat als rechter toch nadenken voordat je een gezin met tien kinderen op straat zet’, want dat is in feite waar het hier op neerkomt, aldus de rechter.

Geen overleg meer
Het overleg levert echter niets op. De maat is vol voor de hervormden uit Goedereede, verwoordt de andere advocaat, mr. G.C.W. Van der Feltz de zaak. Volgens hem is er al zo vaak gepraat, en heeft dat telkens niets opgeleverd. Bovendien waarschuwt hij de rechter ervoor Van Estrik zielig te gaan vinden. ‘Wij worden in gijzeling genomen door de tien kinderen van dominee Van Estrik, die op straat zouden komen te staan. Nou, daar geloof ik niets van. Er komt heus wel woonruimte voor hem en zijn gezin.’ Bovendien wil Van Estrik volgens de advocaat medelijden opwekken door zijn eigen verdediging te voeren. ‘U moet van hem denken: ach, die arme meneer Van Estrik heeft geen raadsman, die ga ik maar een beetje helpen. Mijn advies is: doet u dat maar niet.’ Uitspraak op 24 mei.

Waardig optreden
Ondergetekende woonde als belangstellende de zitting bij. Dankbaar en verwonderd over het gepaste optreden van m’n collega, die op geestelijke wijze en met kennelijke hulp des Heeren zijn pleidooi mocht voeren, waarin vele confessionele, kerkrechtelijke, juridische en vermogensrechtelijke aspecten aan de orde kwamen. Na de schorsing kwam opnieuw het ijskoude en harde optreden van de PKN naar voren. Schokkerend was de wijze waarop de huisadvocaat van de PKN sprak over het feit dat oudere kinderen nog bij vader en moeder in huis wonen, over het gedoe om een huis dat nu eens over moet zijn, over een haag van tien kinderen waardoor een PKN-predikant gehinderd zou worden in het aannemen van een beroep, over ‘die christelijke cliënten’ en dergelijke. Hij gaf aan geen overleg meer te willen. Slechts een vonnis. Sympathiek was de wijze waarop de rechter de zitting leidde. Al komt het ook in deze kwestie vanzelf aan op de uitspraak, die binnenkort afkomt. Laat ons in dezen het gebed voor elkaar niet vergeten. Concreet mag onze bede vooral zijn om de gestalte te mogen kennen, die Maarten Luther in zijn berijming van Psalm 46 aldus vertolkte: Neem goed en bloed ons af, het brengt u geen gewin. Wij gaan ten hemel in en erven koninkrijken. Ons goed te moeten missen, dat zal met Gods hulp wel gaan. Maar als het er nu eens op aankomt ons bloed te moeten geven, hoe zal ‘t dan zijn? Mogen wij dan door genade weten door God met God verzoend te zijn en Hem in Christus en op grond van Zijn aangebrachte gerechtigheid te kunnen ontmoeten?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen