Gedenken

We kijken terug op weken waarin wij veel te gedenken hadden. Naar vast gebruik vierde onze vorstin ook dit jaar haar verjaardag op de geboortedag van haar moeder, wijlen koningin Juliana. Daarna dienden de herdenking van de gevallenen en de bevrijdingsdag zich aan. Overigens, ook de dag dat dit Kerkblad verschijnt is in zekere zin een gedenkwaardige dag: het was de dag, 15 mei 1940, waarop generaal Winkelman de capitulatie tekende en de bezetting een feit werd. Gedenken is een goede en nodige zaak. Het is ook een bijbelse zaak. Heeft gedenken niet alles te maken met danken? Heeft gedenken niet alles te maken met het in dankbare herinnering houden van dat wat de Heere gaf en deed? En laten we ons niet vergissen: de vrijheid, die ons volk en vaderland na jaren van bezetting weer terugkreeg, is een groot goed. Wie soms iets verneemt van de onvrijheid ten gevolge waarvan velen in deze wereld lijden – denk daarbij ook aan de vervolgde en verdrukte kerk – komt steevast dankbaarheid tekort voor wat betreft de vrijheid die wij genieten mogen. Het past ons dan ook te gedenken. Zoals de dichter van Psalm 77: ‘’k Zal gedenken hoe voor dezen ons de HEER’ heeft gunst bewezen; ’k zal de wonderen gadeslaan die Gij hebt vanouds gedaan!’ Het is dan ook een bijzonder schokkende ervaring wanneer dan juist op een van de dagen van gedenken een aanslag op de koninklijke familie zo’n kras op deze vrijheid zet. De dag van gedenken veranderde in een tragedie. Uiteraard gaan de gedachten dan allereerst uit naar degenen die gestorven zijn. Vervolgens moeten we echter constateren dat de afschuwelijke gebeurtenis ook de vrijheid aantast: van de vorstin, van de omstanders en uiteindelijk – in zekere zin – van heel onze samenleving.

Verworvenheid?
Dat bleek ook meteen al de eerstvolgende keer dat de vorstin in het publiek verscheen: bij de herdenking van de gevallenen op de Dam in Amsterdam. Opmerkelijk was toch immers het spontane applaus – wat we dáár dan ook verder van denken moeten – waarmee men de dank wilde onderstrepen dat koningin Beatrix tóch aanwezig kon en mocht zijn. De vrijheid die zij genomen had om zich toch vrij onder het volk te begeven, was een boodschap aan allen die, op welke wijze ook, deze vrijheid bedreigen. Wat vervolgens wel vragen oproept is de wijze waarop dan op die momenten van gedenken over de vrijheid gesproken wordt. Er worden wat vrijheden benoemd! Vrijheid van meningsuiting. Vrijheid van seksuele beleving. Vrijheid van godsdienst. De lijst zou veel langer te maken zijn. Sommigen voeren zelfs de maatschappelijke discussie over vrijheid als een ‘grondrecht van dieren’. En al die vrijheden worden dan ‘verworvenheden’ genoemd. Maar kijken we met het spreken in termen van ‘verworvenheden’ niet te veel naar onszelf? Hebben we niet te bedenken, te gedenken, hoezeer de vrijheid waarin wij leven een verkregen vrijheid is?! De bevrijders waren daartoe een belangrijk middel. En we zijn ze dankbaar. De vrede en de vrijheid zijn echter gekregen vanuit de hand Gods! Intussen, als het over al die verworven vrijheden gaat, dan betreft dat heel vaak het losmaken van banden die vrij wilden houden van de zonde!

Roeping
In dat geval wordt vrijheid een synoniem van ongebondenheid. Je proeft dat veel van die verworven vrijheden geprezen worden, omdat de generatie van nu daardoor niet meer gebonden is aan de in haar ogen bekrompen moraal van de vorige geslachten. Bijvoorbeeld als het gaat om gezagsverhoudingen, de seksuele moraal of bepaalde ethische vraagstukken. Het credo van menigeen is dat van ‘alles moet kunnen’. Echter, liberalisme en vrijheid zijn niet hetzelfde. Dat zal Pascal ook wel bedoeld hebben toen hij noteerde dat ‘het niet goed is te veel vrijheid te hebben’. Dat vrijheid in onze samenleving veelal wordt vereenzelvigd met ongebondenheid, wordt in belangrijke mate zichtbaar in allerlei zogenaamde bevrijdingsfestivals. Dit jaar werd het toppunt wellicht gevormd door het bevrijdingsfeest bij de Rotterdamse Erasmusbrug, dat uitliep op vechtpartijen en ongeregeldheden. Politiemensen wisten zich nota bene zo in het nauw dat er waarschuwingsschoten vielen. Let wel: het betreft een bevrijdingsfeest! In dit verband geeft een uitspraak van de eerste president van de Verenigde Staten, George Washington, wel te denken. Hij zei: ‘Alleenheerschappij vestigt zich het gemakkelijkst op de bouwvallen van tot bandeloosheid ontaarde vrijheid.’ Waarin die alleenheerschappij dan ook bestaat. Het kan evenzeer een beginsel, een idee, als een werkelijke persoon betreffen.
Echter, vrijheid is niet ongebonden zijn, maar zich gebonden weten aan Gods inzetting van leven en vrede: Zijn Woord en Zijn wet. Immers, de gebondenheid aan Zijn Woord en wil maakt vrij en houdt vrij van de heerschappij, de overheersing vanwege de zonde. De gebondenheid van een levende christen aan Christus en Zijn Woord is dezelfde als de gebondenheid van een vis aan het water: die gebondenheid houdt het leven in. Die gebondenheid maakt waarlijk vrij! Van zonde en van dood. Heeft Jakobus het niet over ‘de volmaakte wet, die der vrijheid is’? Augustinus zei daarom eens: ‘God dienen is de ware vrijheid.’ Daarom is de vrijheid die wij verkregen ook te verstaan als een opgave. Om waarlijk als bevrijde mensen te leven. Dat wil zeggen: die vrijheid niet degraderen tot ongebondenheid, maar de vrijheid bewaren en beveiligen binnen de beschutting van Gods inzettingen en rechten. Paulus schreef ooit aan de Galaten (5:13) dat ze de vrijheid die ze verkregen hadden niet mochten ‘misbruiken tot volbrenging van de begeerlijkheden des vleses en tot een dekmantel der zonde’. Uiteraard heeft de apostel het hier over geestelijke zaken. Hij wijst hen die vrijgemaakt zijn van de dienstbaarheid van de wet erop dat ze niet vrijgemaakt zijn om wetteloos te leven. Zijn woorden zijn echter ook heel goed toepasbaar op de vrijheid die wij onlangs gedachten. En dat geldt ook de woorden die de apostel erop volgen laat: ‘… maar dient elkander door de liefde’.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen