Farizeeër of tollenaar (4b)

Hoe ben ik rechtvaardig voor God? Dat is dé levensvraag. Het Woord van God geeft daarop het antwoord. Daarbij is het van groot belang dat we zien dat het woord ‘rechtvaardig’ of ‘rechtvaardigen’ de betekenis heeft van rechtvaardig verklaren ofwel vrijspreken. Dat blijkt al uit het gewone, maatschappelijke leven. Een rechter die een verdachte rechtvaardigt, maakt van die verdachte geen ander mens, maar hij spreekt hem vrij. Hij verklaart dat naar zijn oordeel de beklaagde niet schuldig staat aan de tegen hem ingebrachte aanklacht. Rechtvaardig verklaren is dus een rechterlijke uitspraak.

Zo ligt het ook Bijbels gezien. De Farizeeër verklaart zichzelf rechtvaardig, maar dat was de man helemaal niet. De tollenaar werd door God rechtvaardig verklaard, vrijgesproken. Niet alleen het Nieuwe Testament, ook het Oude Testament maakt dit duidelijk. Opnieuw één voorbeeld: Spreuken 17:15. Daar staat: Wie de goddeloze rechtvaardigt en de rechtvaardige veroordeelt, zijn de Heere een gruwel, ja die beiden. Het gaat ook hier over een rechter die een oordeel velt. Het is de Heere een gruwel, Hij heeft er een walg van, wanneer de rechter de wet niet hanteert en een overtreder van de wet vrijspreekt, een goddeloze rechtvaardigt. En ook het omgekeerde, dat een rechtvaardige die vrijuit gaat, toch wordt veroordeeld. Een rechter kan en mag geen vonnis vellen, geen uitspraak doen die op gespannen voet staat met de waarheid. De betekenis van het woord ‘rechtvaardigen’, zoals dat door de Heere Jezus, door Paulus en door alle Bijbelschrijvers wordt gebruikt, heeft dus de betekenis van rechtvaardig verklaren.

Rechter en chirurg
Daarmee is tegelijk gezegd dat de rechtvaardiging onderscheiden is van de wedergeboorte. Dat is het werk van Gods Geest in ons. Dat Hij het hart opent dat gesloten is; dat Hij vermurwt wat hard is; dat Hij besnijdt wat onbesneden is. In de wil stort Hij nieuwe hoedanigheden en maakt dat die wil die dood was, levend wordt; die boos was goed wordt; die niet wilde nu metterdaad wil; die weerspannig was gehoorzaam wordt (Dordtse Leerregels III/IV, 11). Dat gebeurt in de wedergeboorte. Maar in de rechtvaardiging gaat het om een rechterlijke uitspraak. Het onderscheid is aan te geven met zoiets als het onderscheid tussen een chirurg en een rechter. De chirurg, als hij moet opereren, een ingreep moet verrichten, een gezwel moet verwijderen, doet iets in ons. Dat doet een rechter niet. Hij doet iets met betrekking tot onze status.

De vraag is immers hoe een zondaar die schuldig is, voor God kan bestaan en door God in gunst en genade aangenomen kan worden? Hij heeft de heilige wet van God overtreden en moet verschijnen voor het hof der hoven. Verschijnen voor God, Die heilig is en rechtvaardig. Er is werkelijk een hemels hof, waar zowel de Farizeeër als de tollenaar verschijnt. Waar God, de Schepper van hemel en aarde, ook de hoogste Rechter is. Hij oordeelt naar het meest zuivere recht en naar de absolute maatstaf. Wat die maatstaf is? Dat staat geschreven: Vervloekt is een ieder die niet blijft in al hetgeen geschreven is in het boek der wet, om dat te doen (Gal. 3:10). Naar die maatstaf wordt ieder geoordeeld. Naar de wet die heilig is en goed. Samengevat in de wet van het begin: God liefhebben boven alles en de naaste als onszelf.

Ik voor u
En wat moet ik antwoorden? Dit was de brandende vraag voor de tollenaar uit de gelijkenis. Hij kan voor de Rechter niet bestaan. Daarom staat hij van verre, durft zelfs de ogen niet op te heffen, slaat op zijn borst. Daarom is er de roep uit de diepte: ‘O God, wees met mij de zondaar verzoend.’ En van hém nu zegt Jezus, dat hij gerechtvaardigd naar zijn huis ging. Die rechtvaardiging was een daad van God, het oordeel van God over de man. Dat was dus niet vanwege de genade van God in hem, maar dan is het de vrijspraak door God. En dat enkel en alleen vanwege het volkomen offer van Christus. Christus, Die Zich in onze Naam voor de Vader gesteld heeft om de toorn te stillen met volle genoegdoening (art. 21 NGB). Hij heeft de wet volkomen gehouden en de vloek van de wet gedragen. Schitterend is de formulering van het klassieke avondmaalsformulier: dat onze Heere Jezus Christus door de Vader in deze wereld gezonden is, ons vlees en bloed heeft aangenomen; de eeuwige toorn waaronder wij eeuwig hadden moeten verzinken, van het begin van Zijn menswording, tot het einde van Zijn leven voor ons gedragen en alle gehoorzaamheid en gerechtigheid van de goddelijke wet voor ons vervuld heeft; voornamelijk toen Hem de last van onze zonden en van de toorn van God, het bloedige zweet in de hof heeft uitgedrukt; waar Hij gebonden werd, opdat hij ons zou ontbinden, ontelbare smaadheden geleden heeft, opdat wij nimmermeer te schande zouden worden; onschuldig ter dood veroordeeld is, opdat wij voor het gericht van God vrijgesproken zouden worden.

Nochtans
Het is in Christus, in Hem alleen dat de zondaar door God in gunst en genade wordt aangenomen. Vergeving ontvangt van al zijn zonden. Gerechtvaardigd, vrijgesproken wordt door de rechtvaardigheid van God, door het geloof van Jezus Christus, tot allen en over allen die geloven. Want er is geen onderscheid. Allen hebben gezondigd en derven de heerlijkheid van God, en worden om niet gerechtvaardigd door de verlossing die in Christus Jezus is (Rom. 3:21vv).

Moede kom ik, arm en naakt, tot de God Die zalig maakt. De tollenaar zag af van zichzelf. Hij zag op het altaar, op het offer. Hij zocht en vond het heil buiten zichzelf in Christus. Hij zei niets over zichzelf, maar met zijn schaamte, vrees, gevoel van zonde wierp hij zich op het Lam van God. Een mens – u die dit leest? – geraakt door de pijlen van het Woord en van de wet, door alle bodems al dan niet godsdienstig heen gezakt, die nochtans ziet op Christus. Door het geloof alleen. Om te leven van genade alleen. Bij het Woord alleen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen