Moeder zijn

Gespeend kind
In Bijbelse tijden geven moeders hun kinderen lang borstvoeding. In die tijd is het kleine kind een groot deel van de dag bij de moeder en wordt het door haar gedragen; de band tussen moeder en kind, die voor de geboorte al geweven was, wordt hierdoor versterkt. Op ongeveer driejarige leeftijd wordt het kind `gespeend’ of `van de borst afgewend’. Het kind krijgt niet langer moedermelk te drinken, maar zal voortaan vast voedsel te eten krijgen. Deze vreugdevolle gebeurtenis (zie Gen. 21:8) is het markeringspunt dat het kleine kind de eerste periode van z’n leven overleefd heeft, en nu overgaat tot de volgende levensfase. Zo’n gespeend kind is nog vaak in de buurt van moeder. Als het nodig is, neemt moeder het kind bij zich om het te sussen en te kalmeren (zie ook Jes. 66:13); bij haar komt het kind tot rust. In Psalm 131 verwijst David naar dit beeld; zoals een gespeend kind zich rustig en veilig weet op moeders arm of schoot, zo vertrouwt David op de HEERE.

Opvoeding
Gedurende de eerste jaren van hun leven ontvangen kinderen hun opvoeding vooral van hun moeder. Zij zijn bij haar in de buurt en al doende leren zij van haar en nemen zij van haar gedragsregels over. Hieruit is eenvoudig af te leiden dat de levenswandel van een moeder grote gevolgen heeft; het is vaak `zo moeder, zo kinderen’ (wat betreft gewoonten, maar ook wat betreft taal en religie, zie Kanttekening 57 bij Nehemia 13). Dit legt een grote verantwoording op de schouders van een moeder. Wat zien en horen kinderen van hun moeder? Is het leven van moeder in overeenstemming met wat de HEERE vraagt? Als dit zo is, dan zal dit tot zegen van de kinderen zijn.

Eert uw vader en uw moeder
Hoewel gezinnen in Bijbelse tijd veel meer in familieverband leven, en er veel contact is binnen het familieverband, hebben de ouders een speciale plaats, taak en functie bij de opvoeding. Komen jongens al snel meer onder de zorg van hun vader – hij leert hun een vak – meisjes blijven onder het toezicht van hun moeder, die hen bijbrengt wat ze moeten weten als vrouw en moeder. Deze `verdeling’ heeft echter niet tot gevolg dat het gezag van de moeder ten opzichte van haar zoon minder wordt. In de Tien Geboden klinkt het `Eert uw vader en uw moeder’; kinderen moeten beide ouders alle eer, liefde en trouw bewijzen (zie Heidelbergse Catechismus, antw. 104). De moeder staat hierbij niet op een andere plaats dan de vader.

Onderwijs
Op verschillende plaatsen in het boek Spreuken wordt het onderwijs van de moeder heel nadrukkelijk naast dat van de vader gezet. `Mijn zoon, hoor de tucht uws vaders en verlaat de leer uwer moeder niet’ (Spr. 1:8; zie ook Spr. 6:20). Het onderwijs van de moeder wordt hier weergegeven met behulp van het Hebreeuwse woord ‘thora’, het gebruikelijke Bijbelse woord voor `onderricht’. Dit onderwijs is niet gericht op het vergaren van zoveel mogelijk kennis, maar op het aanleren van een levenshouding, waarbij Gods Woord de norm is. Het gaat om praktische levenslessen, die gefundeerd zijn op en gericht zijn naar Gods Woord. Dit onderricht reikt verder dan de kinderjaren (zie ook Spr. 31:1, waar sprake is van de moeder van koning Lemuël). Het geeft een groot verdriet als ouders merken dat hun kinderen andere wegen gaan dan zij hun voorgehouden hebben (zie Spr. 10:1; vergelijk ook Spr. 30:17). Vaak wordt aangenomen dat moeders daar meer onder te lijden hebben dan vaders (zie ook Kanttekening 40 bij Spreuken 29).

Liefde voor een kind
Welke goede raadgevingen Rebekka haar zonen ook gegeven mag hebben, in haar houding en handelswijze is ze niet altijd een toonbeeld van een goede moeder. Zodra zij hoort van de plannen van Izak, geeft ze de dingen niet biddend over in de handen van de HEERE, maar neemt zij zelf haar eigen zondige maatregelen (Gen. 27:1-17). In plaats van haar man te herinneren aan Gods woord tot haar (Gen. 25:23), gaat ze haar zoon voor op wegen van leugen en bedrog. Ze geeft hiermee een verkeerd voorbeeld, wat zijn sporen trekt in het leven van Jakob. Waarom handelt deze moeder zo? Zijn de speciale voorkeuren van de ouders (Gen. 25:28) uitgegroeid tot een obstakel voor haar Godsvertrouwen? Moeders en vaders hebben ervoor te waken dat zij op dit punt geen navolgers van Rebekka worden en ter wille van hun kind zondige wegen gaan bewandelen. Liefde voor een kind is veel; gehoorzaamheid aan de HEERE is meer (verg. Matth. 10:37). Wie in afhankelijkheid van de HEERE leeft, zal van Hem ook wegen leren om de liefde voor een kind op de juiste manier vorm te geven.

Loslaten
Hoe nauw de band tussen moeder en kind ook is, er komt een moment dat ze elkaar los moeten laten. Dat is bijvoorbeeld te zien bij een huwelijk: de man zal zijn vader en moeder verlaten en zijn vrouw aankleven (Gen. 2:24). De Bijbel noemt ook dochters, die het ouderlijk huis verlaten (bijv. Rebekka in Genesis 24). Dit loslaten is voor veel moeders een moeilijk gebeuren. Tegenwoordig zijn er meer redenen, waarom kinderen het huis uitgaan. Vanwege studie, werk of andere situaties kan het soms noodzakelijk zijn dat kinderen deze stap nemen. Het is een voorrecht als dit in goede harmonie kan plaatsvinden en de band tussen moeder en kind niet onherstelbaar beschadigd wordt (bijv. vanwege ernstige ruzie).

Definitieve scheiding
Als de dood een scheiding maakt tussen moeder en kind is de moederband definitief doorgesneden. In zo’n situatie is er intens verdriet, en alle reden voor rouw. De Bijbel geeft voorbeelden van kinderen, die treuren vanwege het overlijden van hun moeder (zie bijv. Gen. 24:67; zie ook Ps. 35:14), en moeders, die bitterdiep bedroefd zijn vanwege het sterven van hun kind (2 Kon. 4:27; Luk. 7:13; zie ook Matth. 2:16-18). Het gemis is er en kan soms na een hele tijd weer zo pijnlijk de kop opsteken; droefheid mag er dan ook zijn (zie Kanttekening 16 bij Lukas 7). Als we mogen weten dat de overledene eeuwig Thuis is, staat het verdriet in een ander perspectief (verg. 1 Thess. 4:13). Maar hoe moeilijk en pijnlijk is het daarentegen als hierover onzekerheid bestaat; in zo’n situatie is alleen troost en rust te vinden bij de HEERE (naar Ps. 33:10 ber.).

Uit handen geven
Jochebed is een moeder, die haar kind om een andere reden en op een andere manier moet loslaten. De omstandigheden zijn zodanig, dat het niet langer mogelijk is haar jonge kind bij zich te houden. Wat zal haar moederhart gehuild hebben toen de moeilijke beslissing genomen moest worden. Ze kan niet anders dan haar zoontje in een biezen kistje leggen om het vervolgens aan de oever van de rivier te plaatsen (Ex. 2:3). Zij moet haar kind uit handen geven, maar mag hem in geloof en vertrouwen overgeven in Gods hand (vergelijk Ps. 10:14). Jochebed is daarin een voorbeeld voor elke moeder, die vroeg of laat tegen de grenzen van eigen kunnen aanloopt. Haar rest maar één uitweg: de naam van haar kind in Gods handen leggen. Dat is de beste plaats waar een moeder haar kind kan brengen.

Ede, mevr. drs. M.A. Buitink-Heijblom

Moederschap

Dit is het tweede van drie artikelen over Moederschap (in Bijbels licht). Het laatste artikel in deze serie zal D.V. handelen over ‘Moeder in Israël’.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen