Opvoeden: kwestie van complimenten of straffen?

Geweten en gehoorzamen
Zo wordt het karakter, maar wat veel belangrijker is, het geweten, van een kind gevormd door de normen die aangeleerd, voorgehouden en gehanteerd worden. In de warme en veilige omgeving van thuis mag het liefde en aandacht krijgen. Daar krijgt het ook onderwijs in wat gehoorzaamheid is. Daar leert het kind te doen wat gevraagd wordt! Daar worden door de ouders consequent regels gehanteerd. Daar wordt gezag uitgeoefend. Gezag vanwege de taak en opdracht die God op de schouders van ons als opvoeders heeft gelegd. Dat kan, mag en moet! Dat is Gods algemene genade. Hij heeft ons als mens geschapen. Zelfs na de val in het paradijs liet God ons de resten van Zijn beeld over. Daarom is het kind opvoedbaar en kan en moet het geweten gevuld worden met de Woorden Gods. Dat vind ik juist zo moeilijk, zegt u. Als mijn kind niet wil en het niet leuk vindt wat gevraagd wordt, moet ik het dan wel eisen? Mag ik u een ontdekkende vraag stellen: Hebt u zelf wel geleerd wat echt gehoorzamen is? Buigen voor het gezag van het Woord? U zoekt toch het goede voor uw kind omdat u van dat kind houdt en bovenal omdat dit de Bijbelse opdracht is? Opvoeden zonder gehoorzaamheid zal niet gaan. Waar in het gezin geen gezag uitgeoefend wordt, daar heerst liefdeloosheid. Zo mag en moet geleerd worden wat gehoorzaamheid is. Gehoorzamen als een schepsel naar het bevel des Heeren. Dat vraagt de Heere zelfs vanaf de eerste levensjaren!

Niet straffen is liefdeloos
Niet straffen als het kind ongehoorzaam is, is liefdeloos. Dat is het kind overlaten aan eigen wijsheid. Dat is eigenlijk hard en koud, ook al lijkt het leuk en aardig. Als het kind ongehoorzaam is, moet het gestraft worden. De straf moet echter wel in verhouding zijn tot de overtreding die begaan is. Het is niet goed in drift te handelen. Wel moeten we als ouders heel consequent zijn. Ja, zegt u, daar zit nu net het probleem. Hoe kan ik als ouder er nu voor zorgen dat mijn opvoeding zo is, dat mijn kind doet wat er gevraagd wordt? Moet ik streng en rechtlijnig gehoorzaamheid vragen of mag ik een appel doen op het hart van het kind? Pas op: wel een boos hart! Maar toch een hart waarin het Woord gezaaid is. Waarin met vallen en opstaan normen en waarden aangebracht zijn. Een hart waarin gaandeweg het geweten gevormd wordt naar Gods Woord. Een onmogelijk werk …?! Zeker, een biddend werk. Een werk in de binnenkamer.

Positieve aspecten benadrukken
Maar hoe ga je als opvoeder daar nu in de praktijk van elke dag mee om? Moet ik altijd bestraffen en mopperen en negatief reageren of mogen we juist ook aandacht hebben voor positieve aspecten en dat juist benadrukken? Zonder van de waarheid van Gods Woord over de verdorvenheid van elk mens van nature iets af te doen, moeten we in het licht van bovenstaande ook beschermen tegen een te negatief beeld van het kind. We mogen en moeten oog hebben voor talenten, kwaliteiten en interesses ook van ons kind. Wat kan een kind met hardnekkige leesproblemen opbloeien door een compliment over een prachtige tekening. Moet ik steeds weer het foute, het negatieve benoemen en benadrukken of leg ik juist het accent op de positieve kant? Het gevaar is groot dat we in een soort tunnelvisie terechtkomen. Dan zie je als opvoeder alleen maar wat er bij je eigen beeld past. Wat jij graag wilt. Maar we mogen ook de goede gaven, talenten en gedragingen die God aan onze kinderen geeft ondanks hun van nature verdorven hart, benoemen. Wat kan juist van een stuk waardering een positieve werking uitgaan op de vorming van het zelfbeeld van een kind. Een evenwichtig gevormd zelfbeeld dat enerzijds de realiteit van de zondeval, maar ook anderzijds aan Gods goede gaven ruimte biedt, is van groot belang in de opvoeding. Ik pleit er niet voor om aan de kracht en de macht van de zonde voorbij te gaan, maar wel voor een reële en evenwichtige benadering van het kind waarin oog is voor positieve aspecten. Juist dat biedt vaak perspectief: wat goed gaat, breiden we verder uit.

Veiligheid en openheid
Binnen een goede en open sfeer vanaf het begin, kunnen vaak ook moeilijke en zorgvolle onderwerpen aan de orde gesteld worden. Daar is dan ook ruimte en veiligheid en openheid. Zo mogen er ook zonden en gebreken aan de orde gesteld worden en in gebed aan de Heere worden beleden. Wie zelf heeft mogen leren leven uit het wonder van Gods genade en ontferming, heeft ook weet van Zijn gerechtigheid en heiligheid. Wie daar iets van mag verstaan, weet ook wie zijn kind is. Zo wordt straf in de opvoeding na een overtreding niet allereerst een vergelding, maar blijk van liefde en betrokkenheid, ook al wordt dat op dat moment niet zo ervaren. Eveneens is het waar dat het geven van complimenten, het stimuleren van goede gaven niet bedoeld is om hoogmoedige mensen te maken, maar juist in het licht van de Schriften een pedagogisch klimaat te creëren waarin plaats komt voor waarheid en liefde. God geve ons als opvoeders en kinderen iets van de gestalte die we vinden in Psalm 103:7:

Geen vader sloeg met groter mededogen
Op teder kroost ooit zijn ontfermend’ ogen,
Dan Isrels Heer’ op ieder, die Hem vreest.
Hij weet, wat van Zijn maaksel zij te wachten,
Hoe zwak van moed, hoe klein wij zijn van krachten,
En dat wij stof, van jongs af, zijn geweest.

Streefkerk, H. Kloosterman ruim 40 jaar werkzaam in het basisonderwijs, waarvan 33 jaar als directeur. Getrouwd en vader van 6 kinderen. Ouderling in de gemeente van Nieuw-Lekkerland.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen