'Het gebed in de consistorie'

Broeders, wanneer wij het gebed achter in ons psalmboekje rustig overdenken, dan blijkt dat de opsteller van het algemene naar het bijzondere gaat. Met dat ‘algemene’ doel ik op de zegswijze ‘Want behalve dat wij allen (cursivering door mij, HZ) door de erfzonde voor U onrein en kinderen des toorns zijn, ontvangen uit zondig zaad, en in ongerechtigheid geboren, waardoor allerhande boze lusten, tegen U en onze naaste strijdende, in ons wonen …’ Wij zijn allen onrein! Dat is het algemene. Wij zijn allen van dezelfde lap gescheurd. Een bekende en veelzeggende uitdrukking. Al kan de uitleving onderscheiden zijn, voor God zijn wij krachtens onze erfzonde gelijk. We zijn voorwerpen van Zijn rechtvaardige toorn. Dat is de huiveringwekkende realiteit van ons mens-zijn. Duidelijk is in dit gebed, dat de zondeval de hermeneutische sleutel is voor de invulling van de antropologie. Vanzelfsprekend is er wel wat meer te zeggen over de mens, maar dat wordt binnen dit paradigma achterwege gelaten.

Opmerkelijk in dit gebed is de uitdrukking ‘zondig zaad’. De vraag is of dit Bijbels gezien wel helemaal klopt. Bijna zou je gaan denken dat de zonde iets stoffelijks is of uit een bepaalde substantie bestaat. In dit geval dan het zaad van de man. De geschiedenis heeft ons geleerd, dat inderdaad vaak zo gedacht is. Vandaar dat het seksuele leven als iets verdachts werd gezien, waar je als man en vrouw ver vandaan moest blijven. Het zal niet onduidelijk zijn tot welke wonderlijke excessen dit allemaal geleid heeft. De Bijbel leert ons duidelijk dat de zonde niet in het zaad van de man zit, maar in het hart! Het hart is de bron van alle wanbedrijven. Dat helaas de zonde haar creativiteit uitleeft binnen de kaders van het zevende gebod is bekend. Maar daarmee mogen wij onder geen beding het huwelijk als iets onreins diskwalificeren. Het huwelijk heeft zijn wortels in de scheppende handen van de Heere.

Het woord ‘erfzonde’ vertelt ons, dat wij de zonde van onze ouders erven. Hoe dat precies in zijn werk gaat, blijft in het duister hangen. Augustinus heeft zich intensief beziggehouden met de vraag hoe de zonde van vader en moeder op het kind overgaat. Hij meende, dat het gebeurde bij de seksuele daad. Het zal u niet onbekend zijn, dat Augustinus vóór zijn bekering worstelde met zijn seksualiteit. Hij leefde met een concubine, wat in zijn dagen op grote schaal de gewoonte was. Bij die vrouw – die ons verder onbekend gebleven is – (P. Brown uit in zijn prachtige biografie ‘Augustine of Hippo’ enige vermoedens aangaande haar persoon), had hij een zoon met de inhoudsvolle naam ‘Adeodatus’ = Van God gegeven. Die naamgeving duidt erop, dat het ongetrouwd samenleven niet direct als zonde werd gezien. Wel is het een feit dat hij na zijn bekering – ook wel op aanraden van zijn moeder Monnica – de vrouw wegstuurde. Zij is later in een klooster in Noord-Afrika als non overleden. Wellicht maakt deze achtergrond het enigszins duidelijk waarom die grote kerkvader de erfzonde koppelde aan het seksuele leven. Zijn visie heeft er wel toe geleid, dat tot op vandaag binnen onze kringen het seksuele leven nauwelijks op een volwassen wijze geïntegreerd is binnen het huwelijksleven. Ik laat dit punt verder rusten, omdat ik daar eerder iets over geschreven heb.

De eerlijkheid gebiedt ons te zeggen, dat de Schrift over de erfzonde niet zoveel vertelt. In dogmatieken wordt daar vaak breed bij stilgestaan, maar de Schrift is daar sober over. Wel worden wij uitvoerig geïnformeerd over de zondige mens met zijn verdorven aard en zijn beschaamd makende vruchten. In het gebed wordt het laatste geconcretiseerd met de opmerking, dat de gevallen mensheid zich keert tegen zijn Schepper en zijn naaste. Dat bracht de opstellers van de Catechismus ertoe om te stellen, dat wij ‘geneigd zijn om God en de naaste te haten’. Dat dit geen loze kreten zijn, zien we iedere dag voor ons in de kranten en via andere media. Maar ook heel dichtbij in huwelijken, gezinnen, school, samenleving en kerk.

Na eerst in het gebed wat algemeen gesproken te hebben over de zonde, gaat de bidder over op het bijzondere. Hij doet dat met deze onthullende woorden: ‘zo hebben wij nog bovendien met de daad Uw geboden menigmaal en zonder ophouden overtreden, nalatende wat Gij ons geboden had, en doende wat ons klaarlijk verboden was.’ Het gaat hier duidelijk over de dadelijke zonden. Inderdaad, maar dat toch niet alleen. De gebedswoorden wijzen ook duidelijk in de richting van de zonden van nalatigheid. De antropologische opmerkingen die hier gebezigd worden zijn niet mis. De mens wordt tot op het bot uitgekleed! Hij zondigt ‘menigmaal’ en dat gaat verder met deze opmerking: ‘zonder ophouden’. De mens ademt de zonden in en leeft ermee! ’t Is zijn element geworden. Zoals een vis leeft in het water, zo leeft de mens na zijn keuze in het paradijs in de zonde. Hij wil niet anders en hij kan ten diepste ook niet anders. Voor hem is het leven met de Heere de dood!

Broeders, zijn die zojuist genoemde noties ook in uw consistoriegebed aanwezig? Hebt u kennis aan uw ‘erf- en dadelijke zonde’? Klinkt ook in uw gebed de smart door over de zonden van nalatigheid? Rechte Godskennis brengt ons in de verootmoediging, omdat de Heere door onze nalatigheid niet aan Zijn eer gekomen is. Wat zou het gebedsleven in de consistorie aan diepte winnen als we meer gingen beseffen tot wie wij ons gebed opzenden.

Nederhemert, ds. H. Zweistra

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen