Ds. J.W. Felix

Biografie

Het was donderdag 13 januari 1848 een blijde dag voor de hervormde gemeente van Longerhouw en Schettens. Er zou een jonge kandidaat bevestigd worden in zijn eerste gemeente. Ds. J.J. Knap uit Heeg was zijn bevestiger. In de tweede dienst deed ds. J.W. Felix intree. De kerk was overvol. En dat zou in de toekomst zo blijven. Al spoedig ging er een geweldige roep van de jonge dominee uit en van heinde en ver kwamen de heilbegerigen, die thuis stenen voor brood kregen. Elke zondag zag men boerenwagens, soms wel met 16 mensen erin. Later noemde Felix Longerhouw zijn tweede academie, omdat hij daar veel onderwijs kreeg van Gods volk. Zijn kracht lag in het prediken van het Evangelie van vrije genade. Zijn doel: ‘Predikant en gemeente dienden eenvoudig, arm en ootmoedig zich te plaatsen aan de voet van het kruis!’

Wie was deze getalenteerde predikant uit de kring van het Friese Reveil? Jan Wouter werd op zaterdag 24 januari 1824 geboren in Leiden, waar zijn godvrezende vader lakenfabrikant was. Moeder en kind werden bij de zware geboorte wonderlijk bewaard. De dichter Willem Bilderdijk was hun buurman, die ook op bezoek kwam. In zijn latere leven sprak Felix met achting over hem. Zijn schoolloopbaan verliep voorspoedig, zodat hij kon worden toegelaten tot de theologische opleiding in zijn vaderstad. Het was in een tijd dat op de universiteiten openlijk de afkeer van de orthodoxie werd geleerd. Eén der professoren, van wie de student Felix onderricht kreeg, sprak: ‘Goddank, mijne heren, binnen 25 jaar is de laatste van de domme orthodoxen gestorven en zijn we ze allemaal kwijt.’ Hij zal niet gedacht hebben dat er onder zijn studenten één was, die van onberekenbaar veel zegen is geweest voor de instandhouding van de kennis van de waarheid die naar de godzaligheid is. Tijdens zijn bediening kwam in een groot deel van Friesland nieuw, geestelijk leven. Op 23-jarige leeftijd deed hij intree te Longerhouw. Hierna diende hij nog vijf gemeenten (o.a. Opheusden, Heeg, Nieuwe Tonge). Wie waren zijn geestelijke vrienden? Dat waren: A. Augustinus, I. Ambrosius, H. Binning, J. Calvijn, F. Costerus, A. van Haemstede, W. Floor, J. Owen, J.C. Philpot en H. Witsius. In hun boeken schreef hij een voorwoord. Ook was hij voorzitter van de Friese vereniging ‘Vrienden der waarheid’. Graag gaf hij zijn medewerking aan bidstonden voor Israël, waarbij soms meer dan 1000 mensen aanwezig waren. A. Capadose en Groen van Prinsterer behoorden tot zijn vriendenkring. In Utrecht, zijn laatste gemeente, ontsliep hij na een ziekbed van twee weken op maandag 29 februari 1904.

Geschiedenis

Felix had een glasheldere, protestants- christelijke visie op het geschiedenisonderwijs. Hierbij nam hij zijn uitgangspunt in Psalm 78:2-7. In het voorwoord van ‘De wonderen des Allerhoogsten’ schreef hij: ‘De geschiedenis is het koord dat ons verbindt met ons voorgeslacht; de spiegel, waarin wij de leiding van God aanschouwen met onze vaderen; het baken dat ons de klippen aanwijst, waarop men vroeger is gestrand; de lichttoren die de reddende haven aanwijst als een veilige schuilplaats. Ja, zij is een leermeesteres voor het leven. Tevens leert zij aan het kind de eerste beginselen van Zijn Woord. Op deze wijze zagen Asaf en het gelovige Israël de geschiedenis. En in hun spoor gingen onze vaderen.

Onze moderne negentiende eeuw zag met haar licht duidelijk, dat zij het koord met de geschiedenis moest doorsnijden om de volken te kunnen hervormen naar haar inzicht. En dat her- of omvormen moest beginnen met een andere visie te geven op de geschiedenis. Men kon de volken slechts van de levende, handelende God losmaken, als men Hem uit de geschiedenis verbande. Immers, in de geschiedenis staat Zijn Naam en beeld duidelijk uitgedrukt. Daarom trachtte de moderne filosofie de school aan de kerk te onttrekken. Waarom? Wel, de geschiedenis is de ziel van de school. En door de kerk werd vaak in de school, die de voorhoede is van haar leger, de eerste en beslissende veldslag geleverd tussen geloof en ongeloof.

Lang bleef het oog van ons volk voor deze strijd gesloten. Het liet zich het kostbaarste ontroven en verzette zich niet. Echter, uitnemende mannen, als Groen van Prinsterer en zijn vrienden, zetten de bazuin aan de mond. Dat bazuingeluid klonk helder en doordringend, zodat zij die het ‘slapen’ liefhadden, ontwaakten en zich tot de strijd gingen toerusten. Langzamerhand begon ons volk de vergeten geschriften van ons voorgeslacht te waarderen. De eer van de Dordtse Synode werd weer gehandhaafd. De boeken van J. Fruytier en A. van de Velde kregen een ereplaats in veel gezinnen, zoals twee eeuwen geleden.’ Felix hoopt dat door het lezen van hun boeken dit doel wordt bereikt: dat kinderen en volwassenen hun hoop op God zullen stellen, Zijn daden niet vergeten en Zijn geboden bewaren. Immers, alleen in die weg is er zegen te verwachten voor kerk en staat.

Strijd

Uit een dagboek van ‘Zij die bleven’ uit 1854 geven we de meditatie van Felix over Job 7:1: Heeft niet de mens een strijd op de aarde? Deze vraag van Job klinkt tot ieder mens. En is het niet de werkelijkheid, dat het aardse leven een opvolging is van zorg, moeite en verdriet? Hier is gebrek en honger en daar teleurstelling. Ginds vindt men schande en smaad en elders zijn ziekten en rampen. Overal heeft men zorg en angst over de toekomst. En wie vraagt er niet naar wat er morgen geschiedt, of hoe de naderende winter zal zijn? En er is zorg over de voedseltoestand en of er wel voldoende kleren zijn. En wat zal er met onze (klein)kinderen en familie gebeuren, als wij niet meer leven? En al hebben wij misschien minder zorgen dan anderen, toch heeft iedere dag genoeg aan haar eigen kwaad. En ongerust vragen mensen zich af: ‘Zal er oorlog zijn of vrede? Zal de pest komen? Of zal een ander verderf ons vee, voedsel of bouwland treffen?’ Zie, zo is elk mens op aarde als een zwemmer die tegen de stroom worstelt. Hij zoekt rust, probeert zijn doel te bereiken en werkt daar zo hard voor, dat hij uitgeput raakt. En zo drijft de sterke stroom hem, terwijl hij steeds zwakker wordt, onweerstaanbaar naar het graf. En daarom geliefden, is het een groot onderscheid, hoe wij ons onder dit alles gedragen. En zolang een mens God niet kent, is hij onverschillig. Hij probeert zich zo goed mogelijk in alles te schikken, of hij wordt moedeloos en opstandig, omdat hij de strijd tegen de omstandigheden niet kan winnen. Maar een mens die door het geloof, God in het aangezicht van Jezus Christus leert kennen als ’t allerhoogst en eeuwig goed, ontvangt bij ogenblikken in de strijd op aarde een zoete rust. En van die rust van Gods volk kent de wereld niets.’

Uitleiding

Ook de stem van deze ijverige dienaar heeft de Heere willen gebruiken, zodat velen werden bekeerd tot God en geloofden in de Heere Jezus. Hij heeft betekenis gehad voor de opwekking van waarachtig christelijk leven, bijzonder in Friesland, en tevens voor het herstel van de Nederlandse Hervormde Kerk.

Leerbroek, A.B. Goedhart

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen