Wat zijn nieuwe calvinisten?

In Nederland typeerden Abraham Kuyper en Herman Bavinck zich als neocalvinisten. Zij wilden het calvinisme in rapport brengen met hun eigen tijd. Kenmerkend voor het neocalvinis-me was de grote aandacht voor de roeping van een christen in de samenleving. Het neocalvinisme aanvaardde de neutrale staat en wilde door christelijke organisatievorming de samenleving bij het christelijk geloof bewaren. Het neocalvinisme had iets triomfalistisch wat wij bij Calvijn en zijn directe navolgers zo niet tegenkomen. Minder dan bij Calvijn valt het accent op het vreemdelingschap van een christen op aarde. Tussen de neocalvinisten bestonden accentverschillen. Zo was Bavinck in onderscheid tot Kuyper gestempeld door de sterk op de toekomstige wereld gerichte godsvrucht van de oude afgescheidenen. Kuyper zelf sloeg in zijn meditaties meer dan eens bevindelijke tonen aan die wij bij de meesten van zijn navolgelingen missen.

In de Engelssprekende wereld spreekt men op het ogenblik van new calvinists of nieuwe calvinisten. Al vanaf de jaren vijftig is er in de Angelsaksische wereld sprake van een toenemende invloed van en belangstelling voor het calvinisme. De al meer dan twintig jaar geleden overleden Martyn Lloyd-Jones en J.I. Packer die nog altijd leeft, hebben hier een belangrijke rol in gespeeld. Ook de verbreiding van de geschriften van Arthur W. Pink kan worden genoemd. Deze predikant stierf in 1951 als thuislezer. De laatste jaren van zijn leven beperkte zijn bediening zich tot de redactie van een tijdschrift met als titel Studies in the Scriptures. Na Pinks dood werden Bijbelstudies uit dit tijdschrift gebundeld en in boekvorm uitgegeven. De belangstelling ervoor was overweldigend. Zeker als wij bedenken dat Studies in the Scriptures nooit meer dan duizend abonnees had geteld en dat de enkele boeken die Pink tijdens zijn leven publiceerde, niet in grote kring de aandacht hebben getrokken.

Bij de nieuwe calvinisten gaat het om een weer jongere generaties van Amerikaanse predikanten die in de Gospel Coalition een gemeenschappelijk forum hebben. Namen die hier genoemd moeten worden zijn Tim Keller, John Piper, John MacArthur en Mark Driscoll. Tussen hen bestaan onderling overigens wel verschillen. Keller gaat nog veel verder dan de neocalvinisten in zijn openheid naar de cultuur. Eigenlijk staat hij op dat punt tussen het neocalvinisme en Barth in. Terwijl neocalvinisten het cultuurmandaat in de algemene genade fundeerden, verbleekt dat onderscheid bij Keller. Het opkomen voor een menswaardige samenleving lijkt bij hem een zaak van bijzondere genade. Daarmee wordt in ernstige mate de noodzaak van persoonlijke bekering gerelativeerd. Het Koninkrijk van God lijkt eerder wel dan niet van deze wereld te zijn.

Dat geldt bepaald niet voor John Piper. In meer dan één opzicht is hij veel meer getrouw aan de gereformeerde belijdenis dan Keller. Keller ontkent de rechtvaardiging door geloof en de eeuwige verkiezing niet, maar deze leerstukken hebben nauwelijks een plaats in zijn prediking en geschriften. Dat ligt voor Piper heel anders. Terwijl Keller in vergaande mate de evolutieleer aanvaardt, wijst MacArthur die zeer resoluut af.

In 2013 verscheen bij Evangelical Press een boekje van de Engelse predikant Jeremy Walker, predikant van Maidenbower Baptist Church in Crawley, Engeland (The New Calvinism Considered: A Personal and Pastoral Assessment). Daarin geeft hij een analyse van het new calvinism. Zijn hoofdbezwaar is dat de gerichtheid op de eeuwigheid veel te weinig naar voren komt. Hij plaatst ook grote vraagtekens bij de weinig kritische houding naar het gebruik van cultuurvormen die strijdig zijn met de ernst van het Evangelie. Dan moeten we denken aan opzwepende muziekvormen en rap. Niet alleen Keller maar helaas ook Piper heeft hier geen moeite mee. Mark Driscoll ging wel het verst in het gebruik van commerciële methoden. Nog voor hij in zijn gemeente het veld moest ruimen vanwege allerlei wanpraktijken verscheen het boekje van Walker. Soms komen wanpraktijken als een verrassing over. Dat kan toch bij Driscoll niet worden gezegd. Een zo wereldse presentatie van de Bijbelse boodschap staat nooit op zichzelf. Wie meer van het new calvinism wil weten en de Engelse taal beheerst, doet er goed aan ook het boekje van Walker te lezen. Zelf schreef ik een brochure waarin ik mij beperk tot Keller. De titel daarvan is Waarheid en godzaligheid. Over de relevantie en actualiteit van de gereformeerde belijdenis en een evaluatie van de theologie van Tim Keller (uitgave Ripe Publishing, Nieuwdorp/Nunspeet 2013). Uitvoeriger dan ik dat deed, wordt de theologie van Keller geanalyseerd in de bundel Engaging with Keller: Thinking Through the Theology of an Influential Evangelical. Deze bundel staat onder redactie van Iain D. Campbell en William M. Schweitzer. Ook hierbij gaat het om een uitgave van Evangelical Press. Schweitzer behoort evenals Keller tot de Presbyterian Church of America. Deze kerkplanter wil zich echter zonder enige reserve aan de gereformeerde belijdenis binden. Wie de website van zijn gemeenten in Newcastle, Engeland raadpleegt, heeft dat vrijwel direct in de gaten.

De nieuwe calvinisten vormen een gemêleerd gezelschap. Van sommigen valt ongetwijfeld het een en ander te leren. Naast Piper denk ik vooral aan Donald Carson. Carson is een zeer bekwaam nieuwtestamenticus en houdt zonder meer vast aan het gezag en goddelijk karakter van de Heilige Schrift. De sterke punten van Keller vind je ook terug bij Lewis. Lewis was bepaald geen Evangelical en zeker geen gereformeerd christen. Meer dan Keller vinden wij in zijn geschriften echter het element terug dat christen hier op aarde een pelgrim is. Zwakte van bijna alle nieuwe calvinisten is dat zij te weinig concreet zijn in het vreemdelingschap van een christen hier op aarde en dat zij binnen de eredienst wel veel ruimte laten voor elementen die eerder afbreuk doen aan de ernst van het Evangelie dan ertoe bijdragen.

Boven Hardinxveld, ds. P. de Vries

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen