Perforeren, de regels bij een uitzonderingsbepaling

Perforeren is doorlaatbaar maken, gatjes aanbrengen. De gemeentegrenzen waren namelijk in de Nederlandse Hervormde Kerk altijd gesloten. Men behoorde automatisch tot de gemeente op wier grondgebied men woonachtig was. Uiteraard kon men wel altijd kerken waar men wilde, maar men kon nergens anders lid worden. Echter, de toenemende pluraliteit in de Nederlandse Hervormde kerk (pluraliteit niet in het beginsel, want die is er tot 2004 niet geweest, maar wel in de praktijk) gaf steeds meer spanningen. Ook de toenemende mondigheid van mensen in het algemeen en dus ook van de kerkleden speelde een rol.

Men heeft getracht die problemen het hoofd te bieden door het mogelijk te maken om buitengewone wijk-gemeenten te vormen en later ook deelgemeenten (de laatste heetten aanvankelijk buitengewone wijkgemeenten in wording). In 1991 is daar de mogelijkheid bijgekomen om als volwaardig lid ingeschreven te worden in een andere gemeente dan die van de woonplaats, de perforatieregeling dus. Al deze maatregelen waren in feite een toegeven aan de modaliteitenkerk. Zij zijn door de orthodoxe richtingen in de Nederlandse Hervormde Kerk vaak met veel pijn verdragen, maar in een aantal gevallen ook wel eens dankbaar gebruikt. In feite hebben ze van de Nederlandse Hervormde Kerk ook plaatselijk meer en meer een hotelkerk en keuzekerk gemaakt. De perforatieregeling heeft het vanouds geldende territoriale beginsel (dat is: men behoort bij de gemeente waar men woont) sterk ingedeukt. In de in 2004 nieuw gevormde Protestantse Kerk in Nederland (PKN) gaat dit proces ook nu nog verder. Men is daar meer en meer op weg naar de mentale gemeente (de gemeente waar men zich thuis voelt) met weglating van het territoriale principe. Dat valt ook wel te begrijpen als men in de Statistische Jaarbrief 2017 van de PKN leest, dat meer dan 14 procent van de kerkleden reeds geperforeerd is naar een andere gemeente dan waar men woonachtig is. Dat percentage stijgt ook van jaar tot jaar. Als men bedenkt dat een groot deel van de geregistreerde leden niet actief meelevend is en daarom de behoefte om te perforeren niet zal hebben, dan is het percentage van meelevende leden dat geperforeerd is nog beduidend groter dan genoemd. Een buitengewoon zorgelijke ontwikkeling, die ook afwijkt van het gereformeerde kerkbeginsel, dat altijd heeft gegolden.

Hoe is de regeling in de HHK?

Ook in onze kerk is echter enigszins van een dergelijke zorgelijke ontwikkeling sprake. Mondigheid en individualisme gaan ook ons niet voorbij. Hersteld hervormde kerkleden blijken ook helemaal mensen van deze tijd te zijn. De zorg daarover is de voornaamste reden tot dit artikel. De regeling aangaande de perforatie van gemeentegrenzen die in 1991 in de Hervormde kerkorde is ingevoerd, is in gewijzigde vorm overgenomen in de Hersteld Hervormde kerkorde. Het elders lid worden was in 2004 ook in onze gemeenten al dermate praktijk dat dit niet meer ongedaan te maken viel. Door de kerkscheuring en de voortzetting van gemeenten met een vaak groter grondgebied dan voorheen, werd het kiezen voor een kerk in de omgeving nog versterkt. De classes stelden weliswaar al in 2004 de gemeentegrenzen vast, maar heel wat kerkleden hadden toen hun eigen voorkeurgemeente al gekozen. Dit leidde ertoe, dat de synode van de HHK op 28 januari 2006 een Generaal Pardon uitvaardigde, dat inhield dat allen die per genoemde datum reeds aansluiting en registratie hadden gevonden bij een andere gemeente binnen dezelfde classis, geacht werden dispensatie verkregen te hebben om bij hun voorkeurgemeente te mogen behoren. Dat gold ook als een kerklid aansluiting had gevonden bij een gemeente in een andere classis, mits deze grenst aan de woongemeente. Daarmee werd de feitelijke situatie van dat moment gelegaliseerd.

Het kan en mag niet de bedoeling zijn dat op iedere willekeurige grond zomaar toestemming tot perforatie wordt gegeven. Perforatie is geen recht, maar een mogelijkheid waarvan, indien echt nodig, gebruik kan worden gemaakt.

Wat nu te doen met die kerkleden die pas na genoemde datum de wens om zich bij een voorkeurgemeente aan te sluiten officieel kenbaar maken? Zij moeten zich houden aan het in ordinantie 2 artikel 1 voorgeschreven traject. De deur naar een andere gemeente dan de woongemeente is niet geheel dicht, maar is wel aan duidelijke voorwaarden gebonden. Het kan en mag niet de bedoeling zijn dat op iedere willekeurige grond zomaar toestemming tot perforatie wordt gegeven. Perforatie is geen recht, maar een mogelijkheid waarvan, indien echt nodig, gebruik kan worden gemaakt. De kerk is immers geen supermarkt waar naar eigen believen het gewenste merk van hetzelfde product gekozen kan worden. Zo was de regeling in 1991 bedoeld en zo is het nog.

Hoe is de procedure?

Men vraagt perforatie alleen aan indien bijzondere overwegingen van pastorale aard daar aanleiding voor geven. Wat daaronder verstaan moet worden is moeilijk om precies te omschrijven, maar duidelijk is wel dat het echt ergens om moet gaan. Het mag dus niet afhangen van een bepaalde dominee die ergens staat (die gaat wellicht over enige tijd wel weer weg) en ook niet van zaken als de grootte van een gemeente, enig verschil in de toonzetting van de prediking, het zich ergens iets beter thuis voelen, een iets geringere afstand tot het kerkgebouw of het feit dat je er vandaan komt en al je familie tot die gemeente behoort. De classis heeft de gemeentegrenzen bepaald en die moet men in beginsel respecteren. Blijkt dat in een bepaalde plaats voor een groter aantal kerkgangers bezwaarlijk te zijn dan kan aan de classis om wijziging van de gemeentegrenzen worden gevraagd. De classis zal dat verzoek dan beoordelen na overleg met de betrokken gemeenten. Vaak is er dan wel de moeilijkheid dat men voor de een het probleem oplost, maar het voor de ander juist schept. Samengevat: er moet een dringende reden zijn. Dat moeten niet alleen de aanvragers, maar ook de kerkenraden en de classes heel goed beseffen. Men kan noch zomaar toestemming vragen noch verlenen.

Indien er na ernstig overleg een naar eigen besef geldige reden is om perforatie aan te vragen, dient men een schriftelijk en gemotiveerd (met redenen omkleed) verzoek in bij de gemeente van voorkeur, die wel aangrenzend moet zijn aan de eigen gemeente. Let op: Indien de gemeente van voorkeur niet geografisch aangrenzend is, dan moet altijd dispensatie worden gevraagd bij het breed moderamen van de classicale vergadering. Die beslist dan over het al dan niet doorgaan van de perforatie. Het is sterk de vraag of dit altijd gebeurt.

Wordt vervolgd

Urk, ds. J.L. Schreuders

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen