De Catechismus van Genève van Calvijn

De kerkorde dateert van 1951, maar de aanwezigheid van de Catechismus van Genève heeft veel oudere papieren. Deze catechismus staat met de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Heidelberger Catechismus ook reeds in de stichtingsacte van de Nederlandse gereformeerde kerk, waaruit onze kerk voortkomt: de acta van de synode van Emden 1571. F.L. Rutgers (1836-1917), hoogleraar aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, heeft in 1889 de geldigheid van deze acta duidelijk gemaakt. Die berusten immers op de onderlinge overeenstemming van de plaatselijke gemeenten of kerken, die allemaal die acta hebben onderschreven.

Reeds in 1537 heeft Calvijn zijn eerste catechismus geschreven. Hij was daarover later niet tevreden. Hij vond die onder andere te moeilijk voor kinderen. In 1541 schreef hij zijn tweede catechismus, die in 1542 werd gedrukt. Calvijn behandelt achtereenvolgens het geloof, de wet, het gebed en de sacramenten. Hij volgt daarmee zijn Institutie. De Catechismus van Calvijn had niet alleen de functie van leerboek, maar zeker ook die van belijdenisgeschrift: ondertekening werd van predikanten geëist. De catechismus was in Zwitserland en in Frankrijk in gebruik.

De vraag komt op waarom in de Nederlanden niet de Catechismus van Genève van Calvijn, maar de Heidelberger Catechismus algemeen gebruikt werd. De Nederlandse gereformeerde kerk volgde de Franse in geloofsbelijdenis en kerkorde. De Catechismus van Genève van Calvijn was bedoeld voor de Franstaligen. Voor de Nederlandstaligen was er de Heidelberger Catechismus.

Waarom vertaalde Datheen nu juist de Heidelberger Catechismus in het Nederlands en niet de Catechismus van Geneve? S. van der Linde (1905-1995), hoogleraar geschiedenis van het Gereformeerd Protestantisme aan de Universiteit van Utrecht, die deze catechismus uitgebreid heeft bestudeerd, weet geen ander argument dan dat Heidelberg dichter bij Nederland ligt dan Genève. Datheen was in Duitsland, in de Palts werkzaam in het plaatsje Frankenthal. Daar was hij predikant van de gemeente en vertaalde hij de Heidelberger Catechismus. Hij was ook hofprediker van de keurvorst. Na de beeldenstorm in 1566 verleende de keurvorst Datheen toestemming om naar de Nederlanden terug te keren.

Van de Catechismus van Genève zijn verschillende Nederlandse vertalingen beschikbaar. Ds J.J. Buskes publiceerde in 1937 een vertaling. In 1957 bracht J.N. Bakhuizen van den Brink (1896-1987), hoogleraar geschiedenis van het christendom aan de Universiteit van Leiden, een officiële uitgave uit van de belijdenisgeschriften van de Nederlandse Hervormde Kerk (geen copyright). Hij was bij uitstek de man om dit te doen. In 2004 en 2009 kwamen er uitgaven ten behoeve van de Protestantse Kerk in Nederland door K. Zwanepol (1947-2018), hoogleraar Lutherana aan de Universiteit van Utrecht. Wie op Google naar de Catechismus van Genève zoekt, komt terecht op www.dewoesteweg.nl. De geboden versie lijkt die van Stemmen uit Genève te zijn (laatste uitgave 1977).

De reeds genoemde professor Van der Linde schreef een verklaring van de Catechismus van Genève in De Waarheidsvriend van 1958 en 1959. Deze lezenswaardige verklaring had als boek in een behoefte voorzien. Wanneer Van der Linde aan het eind van zijn tweejarige verklaring is gekomen, schrijft hij: “Vermoedelijk verdraagt onze tijd dit niet meer”. Het is nuttig nu eens naar vraag 1 te kijken. “Vraag 1. Dienaar: Wat is de bestemming van het menselijk leven? Leerling: Dat wij God, door Wie wij geschapen zijn, kennen.”

Is dat niet wat wij allen nodig hebben: Godskennis! En zou de catechismus van de grote reformator Calvijn daarbij niet behulpzaam kunnen zijn?

Feanwâlden, dr. D. de Vos

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen