Onderzoek

De Prediker beschrijft ons het leven als een vergankelijk leven. Wat nu is, zal eenmaal verleden zijn. Alles gaat voorbij, de tijd stroomt als het ware onder je handen weg. De schrijver van dit boek is ‘Prediker’. Het Hebreeuwse woord betekent zoveel als: ‘die in vergaderingen spreekt’. Wat we echter ook weten is dat hij de zoon van David is, en koning te Jeruzalem. Dit moet zien op Salomo. Hij kijkt terug op zijn leven. Nu vindt niet iedereen het fijn om naar mensen te luisteren die vertellen over vroeger, zo in de trant van ‘vroeger was alles beter’ of zoiets. Maar dat is bij Salomo niet het geval. Het gaat hem om iets anders.

Inderdaad, Salomo is aan het eind van zijn aardse loopbaan gekomen. Hij maakt de balans op. Hij weet dat hij wijsheid van God gekregen had. In 1 Koningen 3 vers 9 vraagt hij aan de HEERE: ‘Geef dan Uw knecht een verstandig hart om Uw volk te richten, verstandiglijk onderscheidende tussen goed en kwaad; want wie zou dit Uw zwaar volk kunnen richten?’ En de HEERE had hem die wijsheid geschonken. Maar had hij haar wel altijd tot Gods eer gebruikt? Daaraan denkt hij in vers 12 en 13. Hij wilde met wijsheid onderzoeken al wat er geschiedt. Al wat gedaan is. Zowel wat betreft het handelen Gods als dat der mensen. Was dat nu wel nodig geweest? Het antwoord geeft Salomo gelijk in het tweede gedeelte van ons vers. Deze ‘moeilijke bezigheid’ heeft God gegeven. Immers, in de staat der rechtheid was de kennis, geestelijk én natuurlijk, vanzelfsprekend. Maar na de val is zij niet meer vanzelfsprekend, en toch: de mens jaagt naar kennis, wil steeds meer weten, maar is het om de Schepper te verheerlijken of wordt de wetenschap zélf vergoddelijkt? Dan brengt zij niet op de rechte plaats en geldt: ‘die wetenschap vermeerdert, die vermeerdert smart’.

Waar gaat het nu om in Prediker? Dat ligt verklaard in Prediker 12 vers 13: ‘Van alles wat gehoord is, is het einde van de zaak: Vrees God en houd Zijn geboden, want dit [betaamt] allen mensen’. Immers, Salomo schrijft dit boek aan het eind van zijn leven, en heeft gezien dat alles zonder God ijdelheid is. Daar gaat het onder andere in de verzen 2 tot en met 11 over.

In vers 2, de ‘aanhef’, lezen we tot tweemaal: ‘ijdelheid der ijdelheden’. Door deze uitspraak wordt het hele Bijbelboek gestempeld. Vervolgens wordt in vers 3 over het vruchteloze van de arbeid van de mens gesproken. In vers 4 gaat het over het vergankelijke, in vers 5 tot 8 over het rusteloze en in vers 9 tot 11 over het eentonige.

In vers 3 tot 11 wordt dus uitgewerkt wat de Prediker bedoelt met ijdelheid der ijdelheden. Klinkt dat alles niet somber? Ja. Het leven zonder God is leeg. Daarom begint Prediker met ‘ijdelheid der ijdelheden’, en eindigt hij met het ‘vrees God’ aan het eind van hoofdstuk 12. Het leven zonder God is leeg. Vruchteloos. Vergankelijk. Rusteloos. Eentonig.

Laat deze woorden toch tot u doordringen. Wat heeft deze wereld te bieden als u God niet kent? Dat teleurstellende van de wijsheid der wereld komt in de verzen 12 tot 18 aan de orde. Hij had zijn hart gegeven om alles te onderzoeken onder de hemel. Het was een moeilijke bezigheid. In vers 17 herhaalt hij deze boodschap. Uit de Hebreeuwse vorm van het vers blijkt dat Salomo er voortdurend mee bezig was. Hij bewoog zich als het ware in de wijsheid en wetenschap, totdat hij het tegengestelde ontdekte: het was onzinnigheid en dwaasheid.

Het is duidelijk: dit is geschreven door een kind van God dat door schade, schande maar ook door zonde en genade een kind mocht zijn, alles moest leren bij de Heere vandaan als een onwetende en een vreemdeling hier beneden is geworden. Zo, als een onwetende, heeft Salomo de ware wijsheid mogen leren. Paulus schrijft daarover in 1 Korinthe 1 vers 20 en 21: ‘Waar is de wijze?

Waar is de Schriftgeleerde? Waar is de onderzoeker dezer eeuw? Heeft God de wijsheid dezer wereld niet dwaas gemaakt? Want nademaal in de wijsheid Gods de wereld God niet heeft gekend door de wijsheid, zo heeft het Gode behaagd, door de dwaasheid der prediking, zalig te maken, die geloven’. En in 1 Korinthe 3 vers 19 schrijft hij: ‘Want de wijsheid dezer wereld is dwaasheid bij God’. Wat hebt u daarvan mogen leren kennen? Behoort u bij dat volk, dat heeft mogen leren wat de dwaasheid voor de Grieken en de ergernis voor de Joden, de gekruiste en opgestane Christus, inhoudt? Dan wordt alle eigen wijsheid en eigenwijsheid afgebroken. Dan is er alleen maar schuld.

Kijkt u ook terug op uw leven? Hebt u het er wel aardig van afgebracht? Lees dan nog eens de tekst. De bezigheid om te onderzoeken en na te speuren is door God gegeven. De Hebreeuwse uitdrukking geeft aan dat ‘moeilijk’ hier betekent ‘erg vermoeiend’. Om daardoor nog vermoeider te worden. Opdat u aan het einde komt van al uw eigen werk, niets meer overhoudt: geen eigen kennis meer, geen eigen wijsheid meer. Dat wordt geleerd door de Heilige Geest aan zulken die het aan wijsheid ontbreekt. Opdat we als uitgewerkte zondaren en niet als zichzelf opknappende mensen leren zien op de overste Leidsman en Voleinder des geloofs, de Heere Jezus Christus. Hij heeft die moeitevolle bezigheid op Zich genomen door de gang te gaan naar het kruis, om die prijs der ziele, dat rantsoen op te brengen. Daarom is er zelfs voor de ergste zondaar plaats bij Hem. Hij geeft rust in Hem.

Oosterwolde (Gld),
Ds. R. P. van Rooijen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen