UNA SANCTA.

October 1845 werd Newman Roomsch. Zijn positie in Anglikaansche Kerk wa? verder onhoudbaar geworden. Zijn voorbeeld werkte aanstekelijk. Tot einde 1846 verlieten niet minder dan 150 geestelijken en vooraanstaande kerkleden de Staatskerk om het hoofd te buigen bij Rome's altaren. Welnu, deze Newman staat in het midden van de oecumenische belangstelling. In bovengenoemde dissertatie van Dr. W. H. v. d. Pol, ook een van de bestuurders van den Liturgischen Kring in ons land, wordt de keuze van het onderwerp gerechtvaardigd, „omdat in hem (Newman) meer dan in iemand anders de thans alom herleefde vraag naar het wezen en de eenheid der Kerk in een levende, persoonlijke gestalte vóór ons staat." In zooverre Newman zijn leven in dienst van de eenheid der Kerk heeft gesteld en daarnaar met al zijn talenten en gaven geijverd heeft, kan hij door ons, overtuigde Protestanten, aanvaard worden als symbool van de oecumenische beweging onzer dagen. Maar ziet men op het resultaat van Newman's ijver, dan deinzen wij toch terug om deze figuur op het voetstuk der beweging te plaatsen. En mocht het zijn, dat ze het toch doet, dan is het oogenblik gekomen tegen alle oecumenische ijver te waarschuwen en weer te vragen wat de H. Schrift, behalve van de eenheid der Christenheid, ons leert van de rechtvaardigmaking uit het geloof. Dan liever Calvijn of Luther als ons symbool gekozen. Of nog beter, de brief van Paulus aan de Romeinen. De schrijver van bovengenoemde dissertatie, aan de Utrechtsche academie verdedigt, ze is niet zóó schroomvallig. Hij klaagt, dat de Reformatorische en de Roomsch-Katholieke helft van de Westersche Christeneenheid elkaar niet verstaan; hij wil het rechte verstand, ook met zijn werk over Newman, bevorderen. Hij zal hierin ongetwijfeld bijval vinden, evenals dat het geval was met Newman in zijn dagen. In overeenstemming met zijn klacht is dan ook de slotsom waartoe hij komt, dat „de oecumenische beweging haar zin en beteekenis verliezen zou, indien zij het getuigenis van een bepaalde Kerk (in casu dat van de Roomsch-Katholieke) ten aanzien van den weg tot herstel dier Eenheid a priori buiten beschouwing zou laten.". Hier blijkt, het zij met alle bescheidenheid gezegd, gemis aan inzicht en recht verstand omtrent de historie en de Room sche Kerk zelf. Toen Stockholm opgezet werd, ging de uitnoodiging ook naar den paus. Heeft Rome die uitnoodiging om met de Christenheid van Oost en West in Stockholm saam te komen, aanvaard? Neen! Rome kon ze ook niet aanvaarden. Rome zou haar karakter en haar leer verloochend hebben, wanneer zij ook maar één oogenblik had kunnen denken over aanvaarding van de uitnoodiging, al ging deze niet verder dan bespreking van wat verdeelt. Voornamelijk sinds Rome in 1870 het leerstuk van de onfeilbaarheid des pausen, volgens haar altijd al door de Kerk betracht, heeft vastgesteld, is het den paus onmogelijk officieel gezanten naar een oecumenische vergadering als te Stockholm te zenden. Ook bij de zoogenaamd Mechelsche gesprekken, tijdens het leven van den Belgischen kardinaal Mercier gehouden, bleek, dat Rome zich niet officiëel wenscht in te laten met eenig Protestant, zelfs al draagt hij den naam van Lord Halifax. Achteraf werd wel duidelijk, o.a. uit de encycliek „Mortalium Animos", dat de groote invloed van genoemden kardinaal deze gesprekken mogelijk gemaakt had, maar de pauselijke Stoel er afkeurend tegenover stond. En deze afkeuring kwam wel het duidelijkst voor den dag, toen een audiëntie bij den paus aan den ijverigen, ouden Lord Halifax, expresselijk verzocht, werd geweigerd. Hier kan men van oecumenische zijde tegen aanvoeren: maar de druk op de Roomsche Kerk als zoodanig en op haar lagere geestelijkheid kan van Protestantschen kant zoo sterk worden, dat de pauselijke Stoel wel moet toegeven. Doch dan miskent men twee dingen. In de eerste plaats de gehoorzaamheid die de Kerk aan haar geestelijken en de lagere geestelijkheid aan de hoogere verschuldigd is. En verder de beteekenis van primaat en leergezag des pauzen. Ja, wanneer de Roomsche Kerk van onze dagen zóó ontaard was, dat èn aan het eene èn aan het andere alles ontbrak, was er misschien mogelijkheid op wederzijdsche toenadering. Maar wie durft dat beweren? Doch ook nu is de eenheid der Kerk mogelijk. Rome weet hoe? Haar antwoord is: Op de manier van Newman. Buig het hoofd voor de onfeilbaarheid van den „Petrusopvolger". Geef uw Protestantsche dwaling op; uw mystiek aanvoelen maakt 't u gemakkelijk; en schaar u onder de hoede van den Opperherder te Rome. Rome weet al verder, welke weg leidt tot dit doel. De prior van Schootenhof zei het zeer duidelijk op een Haagsch Hereenigingscongres, énkele jaren geleden gehouden: „De liturgie zal de hereeniging tot stand brengen door gebed, offer en schoonheid. Door de liturgie kunnen de volken elkaar in de ziel schouwen." Men komt piet met het Roomsche dogma; men toovert de schoonheid der Roomsche liturgie den Protestant, met name den mystiek aanvoelenden Protestant, voor oogen. Dat zal het doen! Zoo worden aesthetische gevoelens gestreeld en hongerige harten gevoed. Met brood? Neen, met bloemen. Derhalve, in Newman de thans alom herleefde vraag naar het wezen en de eenheid der Kerk tot vleesch en bloed geworden? Maar in dat geval vindt die vraag haar antwoord niet op een of andere oecumenische kerkvergadering, doch bij den Stoel van Rome.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen