Op de grondslag der Reformatie - pagina 15

Verbondsgedachte, die we ook thans in zovele kerken zo sterk onderstreept vinden, wierp het schijnsel der Schrift op de heilsweldaden, die de mens verplichten zich te richten naar de w i l v a n de G o d des Verbonds, D i e in Christus de mens plaatst in de gemeenschap v a n het V e r b o n d . Christus en de i n Christus verloste mens staan hier in het middelpunt. Geheel het O u d e Testament ziet Coccejus in dit licht. N i e t de mens, die krachtens het verbroken W e r k v e r b o n d zonder wedergeboorte gebonden blijft aan de eis Gods, maar de mens, die het V e r b o n d en zijn beloften heeft aan te grijpen, heeft de aandacht v a n Coccejus. In het Oude V e r b o n d wilde hij alles zien als type, wat hem leidde tot het vergeestelijken van het Oude Testament. H i j was niet'tevreden met wat de Heere door Mozes en de profeten had geopenbaard, maar hij wilde zoeken naar de diepe zin van dit alles. Z o k w a m hij tot zeer gezochte verklaringen der Schrift, die op willekeur gingen gelijken. O p deze wijze kwam bij Coccejus en bij vele zijner volgelingen de theocratische gedachte der Reformatie geheel op de achtergrond te staan. Hij sprak niet v a n Gods eeuwige Raad, van verkiezing en verwerping, van de eis Gods, die blijft gelden voor de gevallen mens. Het verlossingswerk v a n Christus, dat de onder het verbond levende mens had aan te grijpen, nam de allergrootste plaats in in zijn prediking. Hierdoor ging geheel zijn beschouwing lijden aan een oppervlakkigheid, die misschien bij zijn volgelingen Heidanus, V i t r i n g a , W i t s i u s en Salomo v a n T i l nog niet zó sterk sprak, maar die straks een Christendom zou kweken^ dat het i n zijn in het V e r b o n d als een vanzelfsprekend iets zou gaan zien en alles, wat buiten deze Verbondsopenbaring valt, zou gaan zien als het terrein, dat valt buiten de eis, die de Heere (volgens de theocratische gedachte) doet gelden voor alle vormen v a n samenleving. Zeker, Coccejus en zijn medestanders keerden zich wel tegen de Schriftbeschouwing, die alleen opgaat in een verstandelijk weten. M a a r beiden, de Coccejaanse en de rationalistische theologie hebben een inzinking ingeluid in ons kerkelijk leven, die we wellicht nóg niet te boven zijn gekomen. W i e Coccejus' opvattingen ernstig bestudeert, moet tot de conclusie komen, dat hij tè veel waarde hecht aan vermogens in de ziel v a n de gevallen mens, waardoor hij ook het leerstuk der erfzonde niet zuiver kan zien. Daardoor brak hij met de theocratische gedachte der Reformatie, die alle werk in natuur en genade aan de Heere toekent, D i e daarin handelt naar de Raad v a n Z i j n souvereine w i l . Geen wonder, dat de volgelingen van Coccejus en de aanbidders van de menselijke rede elkaar tenslotte de hand hebben gereikt en tezamen hebben aangetast de hechte fundamenten, waarop de kerk der Reformatie rustte. Het verzet, dat hiertegen rees van de zijde van Voetsius en zijn vrienden, heeft helaas niet kunnen verhinderen, 14

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen