UIT HET KERKELIJK LEVEN VAN CAPELLE A/D IJSSEL (2)

In ons vorige artikel hebben wij vermeld, dat de eerste scheuring in de Ned. Hervormde Gemeente te Capelle omstreeks 1881 plaats vond (samenkomsten Stam), Een tweede ontstond in 1887 als gevolg van de Doleantie-beweging, zodat er op 18 jan. 1888 een NEDERDUITS GEREF. KERK werd geïnstitueerd. Deze gemeente hield toen diensten in de Prins Alexanderschool aan de Bermweg, gebouwd in 1878. Door de vereniging van de Chr. Geref. Kerk en de Nederduits Geref. Kerken tot Geref. Kerken in Nederland in 1892, werd de naam der kerk ook te Capelle GEREFORMEERDE KERK. In datzelfde jaar nog kreeg de gemeente haar eerste predikant in Ds. M. VAN DER BOOM, gekomen van Dussen. Hij diende de gemeente van 11 dec. 1892 tot 21 juni 1896 toen hij naar Ouderkerk aan de Amstel vertrok. Zijn opvolger was cand. W. HOOGLAND, die zich op 25 juli 1897 aan de gemeente verbond om te blijven tot 1 okt. 1921, waarna hij met emeritaat ging. Na een vacante periode van 3T jaar kwam op 5 juli 1925 Ds. W.H. BOUWMAN van Lopik en bleef tot 25 nov. 1928 toen hij naar Herwijnen vertrok. Op 22 juni 1930 deed
Ds. J. VAN DEN BERG, gekomen van Rhoon zijn intrede en diende de gemeente tot zijn emeritaat op 1 jan. 1933Nog binnen de tijd van een jaar kon een nieuwe predikant worden begroet in cand. M. DE GOEDE, die op 1 okt. 1933 zijn .intrede deed; op 9 mei 1937 vertrok hij naar Breukelen. In zijn volgende gemeente Utrecht ging hij met de Vrijmaking mede, doch keerde in 1950 weer tot de Geref. Kerken terug.; In 1956 heeft hij om persoonlijke redenen zijn ambt als-predikant neergelegd. Op 13 febr. 1938 deed Ds. D.K. WIELENGA JDz., gekomen van BellingwoldeNieuwe Schans, zijn intrede. Tijdens zijn ambtsperiode ontstond op 16 dec. 1944 een scheuring daar predikant en kerkeraad zich niet wénsten te conformeren aan de besluiten van de Generale Synode van Sneek/Utrecht. Zij werden daarop ' in hun ambten geschorst. Het overgrote deel der gemeente volgde hen. De zeer geslonken gemeente kreeg op 24 febr. 1946 weer een predikant in cand. A. ELSHOUT; op 11 juli 1948 vertrok hij naar Koudekerke op Walcheren. De na hem gekomen drie predikanten waren allen eveneens candidaten en dienden de Geref. Kerk van Capelle als hun'eerste gemeente en wel: Ds. C. BOUMA gek. 18 febr. 1951, vertrokken naar Canada 14 sept. 1952; Ds. R. VAN REENEN, gek. 30 nov. 1952, vertr. naar Klundert 4 nov. 1956; Ds. JOH. PASVEER, gek. 6 okt. 1957, vertrokken naar Zeist 1 april 1962.

Op 2 sept. 1962 deed Ds. G. DE VRIES, gekomen van Wilnis, zijn intrede en diende de gemeente tot zijn vertrek naar Haarlem-Zuid op 9 okt. 1966. Zijn opvolger was Ds. P. VAN OOSTERHOIJDT, gekomen van Beekbergen, die z i ch op 15 jan. 196? aan de gemeente verbond. Op 25 aug. 1968 kreeg de gemeente een tweede predikant in Ds. P. WWLFFRAAT. Deze predikant had voordien de Geref. Kerken Vrijgemaakt gediend, laatstelijk te Amsterdam-C., doch was enige maanden voordien tot de Geref. Kerken overgegaan. Na het vertrek van Ds. Elshout en voor de komst van Ds. Bouma, onttrok de predikant van de Geref. Kerk Vrijgemaakt te Capelle, Ds. J. VERLARE, zich met een aantal leden aan het kerkelijk verband en herenigden zich weer met de Geref. Kerken. De Geref. Kerk van Capelle diende hij toen van maart tot juli 1950. De kerkeraad liet hem de vrijheid of aan de gemeente verbonden te blijven of een beroep van een andere gemeente aan te nemen. Het laatste gebeurde, want hij nam een beroep van
' s-Gravenzande aan. Per 27 sept. 1964 werd hij tot luchtmachtpredikant benoemd, doch overleed reeds op 17 okt. 1964 aan een hartverlamming, slechts 47 jaar oud.

Van 1888- 1914 kwam de Geref. Kerk samen i n de reeds genoemde Prins Alexanderschool. In laatstgenoemd jaar werd een nieuwe kerk aan de Bermweg in gebruik genomen. Deze kerk ging i n 1944 over in handen van de Geref. Kerk Vrijgemaakt. Nadat men achtereenvolgens in een school aan de Kanaalweg, de gymnastiekzaal van de Prins Alexanderschool en i n de Nieuwe Kapel van de Hervormde Gemeente had gekerkt, werd in 1953 een nieuwe kerk in de Freesiastraat, Immanuelkerk geheten, in gebruik genomen. Door de grote uitbreiding der burgerlijke gemeente steeg ook het ledental der kerk enorm. Momenteel zijn er 1650 belijdende- en doopleden. Door een en ander werd men genoodzaakt tot de bouw van een tweede kerk aan de Rivierweg. Deze werd in mei 1968 in gebruik genomen en kreeg de naam "De Hoeksteen".

Omstreeks 1916 begon de Capelse Geref. Kerk ook godsdienstoefeningen te beleggen in de christelijke school aan de IJsselmondselaan te Capelle - West, thans Rotterdam - Kralingseveer. Dit had als gevolg, dat reeds op 12 dec. 1918 de Geref. Kerk van KRALINGSEVEER kon worden geïnstitueerd. In 1920 kwam' de jonge gemeente in het bezit van een nieuw ruim bedehuis naast genoemde school. De eerste predikant was Ds. H. VELDKAMP, gekomen van Anna Jacobapolder, die op 25 febr. 1925 zijn intrede deed. Hij diende de gemeente tot 21 juni 1931 om dan naar Sneek te vertrekken. Ds. Veldkamp heeft nogal bekendheid gekregen als auteur van vele boeken zoals "Zondagskinderen", "Die knopen ontbindt", "De boer uit Thekoa", "De zoon van Beeri" enz. Hij werd opgevolgd door cand. J. KAPTEIJN, die de gemeente diende van 24 nov. 1932 tot 5 febr. 1939 toen hij een beroep naar IJmuiden aannam. Vandaar vertrok hij in juli 1941 naar Groningen, waar hij door de Duitse bezetter werd gearresteerd vanwege zijn scherpe houding tegen het naziregiem. Hij stierf op 8 aug. 1942 i n het concentratiekamp Dachau. Over deze predikant is een boekje verschenen getiteld "Een bloedgetuige der Kerk", geschreven door Rudolf van Reest met medewerking van Prof. Dr. K. Schilder. Op 3 sept. 1939 kwam Ds. J. GROEN uit Venlo - Roermond tot de gemeente over. Per 13 aug. 1942 vertrok hij. naar Bilthoven. Hij was een van de eerste predikanten der Geref. Kerken, die in 1944 met de Vrijmaking meegingen.

Op 17 jan. 1943 verbond Ds. PH. BAARDMAN, gekomen van Den Bommel, zich aan Kralingseveer. Na een kortstondige ziekte overleed deze herder en leraar op 14 aug. 1943, slechts 31 jaar oud. Na hem i s de gemeente nog gediend door: Ds. K. FEENSTRA, als cand. gekomen 2 aug. 1945; vertr. naar Klundert 22 febr. 1948; Ds. W. GRIFFIOEN, als cand. gekomen 17 sept. 1950; vertr. naar Nijkerk 19 april 1953; Dr. H. M. MATTER, gek. van Giessendam 21 febr.1954; vertr . naar Hellevoetsluis 16 april 1967. Sindsdien is de gemeente vacant. Door de afnemende bevolking van Kralingseveer is ook het zielental aanmerkelijk teruggelopen; het bedraagt thans 130 belijdende- en 86 doopleden. Ook deze Geref. Kerk werd in 1944 door scheuring getroffen toen zich een vijftigtalleden "vrijmaakten" en afzonderlijke diensten gingen houden. (Zie verder hierna.) Als aanvulling op het vorige artikel zij nog vermeld dat i n de Hervormde wijkgemeente Kralingseveer de vacature-Ds. P. Moerenhout weer bezet zal worden. Ds. C.A. van Harten te Bodegraven nam inmiddels een beroep aan.

Schreven wij dat er na het overlijden van Ds. Stam in 1916 goede belangstelling bleef bestaan voor de leesdiensten in het kerkje aan de Bermweglaan, toch waren er op den duur kerkgangers die het gesproken woord prefereerden boven het gelezen woord. Gewend zijnde aan een stevige wandeling naar "De Polder", richtte men nu zijn/haar schreden naar Rotterdam. Tegen een wandeling van 1 1/2 uur zag men niet op. Men kerkte vooral in de Vrije Geref. Gemeente in de Infirmeriestraat (de voortzetting van de Vereniging van Gereformeerden van Ds. Jacob van Leeuwen), waar Ds. J. J. OTTE sinds 1917 a l s oefenaar en van 1922-1923 als predikant voorging. Na zijn overlijden kwamen Ds. L. Boone uit Sint-Philipsland en de in zijn gemeenten voorgaande oefenaars er preken. Ook werden de samenkomsten i n het gebouw "Het Oosten" in de Dijkstraat door verscheidene Capellenaren bezocht. Hier gingen zondags verschillende vrije predikanten en oefenaars voor. Typerend i s dat omstreeks -1927 in het naburige KRIMPEN AAN DE IJSSEL ook een dergelijke samenkomst ontstond. De voorgangers, zowel die van de Infirmeriestraat als van de Dijkstraat , gingen hier op avonden in de week voor. Uit die samenkomst is dan weer de Oud-Geref. Gemeente te Krimpen aan de IJssel ontstaan, waar sinds 1944 Ds. M.A. Mieras predikant i s. Onder de sprekers te Rotterdam-Dijkstraat en Krimpen was er één, die bij de Capellenaren nogal " in de smaak" viel , n l . ARIE VAN ZON, in 1877 geboren te Sliedrecht . In Dordrecht was hij ouderling geweest in de toenmalige Geref. Gemeente in de Museumstraat (thans de Oud-Geref. Gemeente waarvan Ds. B. Jonge jan voorganger is ) . Wanneer Van Zon moest voorgaan i n leesdiensten, dan nam hij vaak als toepassing een eigen stichtelijk woordje. Dit kostte hem tenslotte het ouderlingschap. (Zie KHK 6e jg-. no. 1: Dordrecht). Een feit is dat Van Zon later toen hij reeds predikant te Kralingseveer was, beweerde dat hij niet uit het ambt was ontzet, maar zich vrijwillig had teruggetrokken . Door het voorgaan in diverse vrije samenkomsten en ook wel hervormd - geref. evangelisaties werd voor hem de weg naar de kansel geopend. In 1927 werd door een drietal personen besloten te Kralingseveer godsdienstoefeningen te gaan houden. Nadat de zaken waren voorbereid begon men met diensten in een bijgebouw van het gemaal "Prins Alexander"- aan de Schaardijk, waar Van Zon dan voorging in de prediking.

In 1930 werd besloten over te gaan tot het instellen der ambten, vooral i n verband met het verstoken zijn van de bediening der Sacramenten. Ds. D.C. Overduin, predikant van de Geref. Gemeente i n Hersteld Verband te Giessendam, bevestigde daarop twee ouderlingen (Boelhouwer en Jongeneel) terwijl Van Zon als herder en leraar van de OUD - GEREF. GEMEENTE te Kralingseveer werd bevestigd. In 1931 werd een nieuw kerkje in gebruik genomen n l . de verbouwde kleuterschool "Eltheto" in de Da Costastraat (thans Buffelstraat ). Ds. Van Zon diende de gemeente tot maart 194-2. In die tijd onstond er een conflict om zijn persoon, dat uiteindelijk resulteerde in de ontzetting uit het ambt als predikant der gemeente. Na enige maanden werd hij predikant van een vrije Oud-Geref. Gemeente te Hilversum. In 1953 nam hij nog een beroep aan van de vrije Oud-Geref. Gemeente te Monster (vacature-Ds. A. P. Lucas), waar hij tot zijn overlijden op 8 maart 1956 werkzaam i s geweest. In het begin van Ds. Van Zons ambtsbediening kwamen er ruim. 400 mensen onder zijn gehoor. Vooral de diensten in "het watermachien" werden goed bezocht. Hoewel men in de loop der jaren wel getracht heeft om z i ch bij een kerkverband aan te sluiten in casu de Geref. Gemeenten en de Federatie van Oud-Geref. Gemeenten, hebben deze pogingen geen resultaat gehad . Toen de gemeente dan vacant was geworden, verkreeg men al spoedig toezeggingen van oud-geref. predikanten om voor te gaan. Zo preekte op Tweede Paasdag 1942 des avonds Ds. J. van den Poel van Giessendam. Hij was de eerste gastpredikant in het 15-jarig bestaan der gemeente. Maar het gemis aan een eigen voorganger werd aldra gevoeld. Zo viel het oog van de kerkeraad op een inwoner van Kralingseveer nl. ARNOLDUS DE REUVER, lid van de Geref. Gemeente te Rotterdam-C. Deze had al eens gestaan naar het leraarsambt bij dat kerkverband, doch zonder resultaat. Op hem werd toen een beroep gedaan eens een stichtelijk woord te spreken. Hoewel De Reuver vele bezwaren had, kreeg hij toch vrijmoedigheid om aan deze roepstem gehoor te geven. Vooraf werd hij echter in een gecombineerde vergadering van de kerkeraden van Kralingseveer, Giessendam (met Ds. J. van den Poel) en IJsselmonde (met Ds. B. Toes) onderzocht naar roeping
en staat, waarna hem preekconsent werd verleend. Nadat De Reuver enige tijd te Kralingseveer en andere plaatsen had geoefend, werd hij tot lerend-ouderling benoemd. Op 12 aug. 1942 werd hij door Ds. Van den Poel als zodanig te Kralingseveer bevestigd. I n september 1943 sloot de gemeente zich aan bij de Federatie van Oud-Geref. Gemeenten. De Reuver werd gelijktijdig toegelaten tot de dienst van Woord en Sacramenten. Wederom Ds. Van den Poel bevestigde hem toen op 18 okt. 1943 als predikant. In 194-5 nam Ds. De Reuver een beroep aan naar Terneuzen; op 5 nov. nam hij afscheid van zijn gemeente. Momenteel dient Ds. De Reuver nog steeds de gemeente van Terneuzen, hoewel deze niet meer is aangesloten bij de Oud- Geref. Gemeenten i n Nederland. Dit als gevolg van een i n 1950 uitgesproken schorsing over haar leraar. Opvolger van Ds. De Reuver werd oefenaar T. DE JONG, i n 1892 geboren te Stolwijk. Hij woonde echter al enige jaren te Dalfsen waar hij landbouwer was. De Geref. Gemeente te Gouda had hij a l s ouderling gediend ten tijde van de ambtsperiode van Ds. R. Kok. I n 194-6 werd hij als oefenaar toegelaten i n de Federatie van Oud-Geref. Gemeenten, tegelijk met H. Wiltink te Doetinchem. Hij nam een benoeming aan t e Kralingseveer, waar hij op 27 aug. 194-6 werd bevestigd door
Ds. De Reuver. Zijn bevestiging als predikant vond plaats op 27 mei 1952 door de emerituspredikant Ds. W. H. Blaak. Negen jaar later overleed Ds. De Jong op 20 okt. 1941. Sindsdien is de gemeente vacant gebleven tot op heden. Mede alweer door de ontvolking van Kralingseveer is ook het kerkbezoek in deze gemeente sterk teruggelopen.

Na 1932 kwam er een daling i n het kerkbezoek bij Ds. Van Zon. Succesievelijk traden er leden u i t , die weer de verre wandeling naar Rotterdam gingen maken, nu echter naar de Geref. Gemeente aan de Boezemsingel waar destijds Ds. G. H. Kersten predikant was. Reeds woonden er te Capelle enige gezinnen die tot de Geref. Gemeente van Rotterdam-C. behoorden. Deze kregen door voornoemde uittredingen aanzienlijke versterking. Een daarna gedaan verzoek aan de Rotterdamse kerkeraad om een "station" te mogen vormen, werd in gewilligd; begin 193^ kreeg deze zaak zijn beslag. Als vergaderlokaal werd een verbouwde garage in de De Ruyterstraat in Capelle-West gehuurd. Op 18 april 1934 ging Ds. Kersten i n de eerste dienst voor. Al spoedig bleek het gebouwtje te k l e i n te zijn, waarna het aanmerkelijk werd vergroot. In de zondagse leesdiensten ging tot 1949 een ouderling u i t Rotterdam voor; in dat jaar werden uit de Capelse leden enige ambtsdragers gekozen, die aan de Rotterdamse kerkeraad werden toegevoegd en toen i n Capell e beurtelings voorgingen. In de jaren 1945/1946 ging Dr. C. Steenblok (als tweede predikant van Rotterdam- C.) eenmaal per maand 's zondags in de prediking voor. Ook werden door hem de catechisaties verzorgd. Op 23 mei 1951 werd het "station" geinstitueerd als zelfstandige GEREFORMEERDE GEMEENTE, waarbij Ds. M. Blok van Rotterdam-C. het Woord bediende. De gemeente telde toen plm. 400 zielen. I n 1953 werd het vergaderlokaal in de De Ruyterstraat verlaten. Op 15 sept. van dat jaar werd een nieuwe kerk i n de Doormanstraat in gebruik genomen. Nadat een aantal beroepen was uitgebracht, nam Ds. G. A. ZIJDERVELD, predikant van de Netherl. Reformed Congregation te Paterson-Peoples Park (U.S.A.) het op hem uitgebrachte beroep aan. Op 3 juni 1959 werd hij door Ds. A. Verk gunst van Rotterdam-C. bevestigd. Ds. Zijderveld, in zijn jonge jaren behorende tot de Geref. Gemeenten, v/as voordien i n Nederland van 1942-1948 predikant van de Chr. Geref. Kerken te Zaamslag en Zwijndrecht geweest. En van 1948-1954 van de Old Chr. Reformed Churches te Grand Rapids en Artesia (Calif. ) in de U.S.A. In Artesia had hij zich met een deel van die gemeente aan die kerken onttrokken en was daarna toegelaten tot de Neth. Ref. Congregations en diende toen nog gemeenten te Artesia en Paterson-Peoples Park (N .J. ). Op 28 febr. 1963 nam hij afscheid van de Capelse gemeente wegens vertrek naar Middelburg. Na een vacature van 2-g- jaar nam cand. G. J. VAN DE NOORT het beroep der gemeente aan. Hij had zich reeds in 1943 in de pastorie te Capelle-West gevestigd en gedurende zijn opleiding aan de Theologische School te Rotterdam al catechisaties gehouden. Op 7 sept. 1965 deed hij zijn intrede na bevestiging door Ds. K. de Gier van 1s-Gravenhage-C. Tengevolge van de snelle bevolkingstoename van Capelle, groeide ook de Geref . Gemeente. Thans telt zij 1.200 belijdende- en doopleden. Door die groei werd de kerk in de Doormanstraat te klein. In 1967 werd daarom een aanvang gemaakt met het houden van kerkdiensten in de wijk Middelwatering. Na eerst te zijn samengekomen in een school in de Alkenlaan, gebeurt dit sinds mei 1968 i n de nieuwe "De Hoeksteen" kerk van de Geref. Kerk aan de Rivierweg. De plannen voor de bouw van een tweede kerk waren in 1970 reeds zover gevorderd dat op 23 maart 1970 de eerste paal geslagen kon worden op een terrein aan de Merellaan hoek Rivierweg. Op zondag 19 okt. 1949 werd, uitgaande van de Geref. Gemeente van Capelle, ook te KRIMPEN AAN DE IJSSEL voor het eerst een kerkdienst gehouden, waarin Ds. Van de Noort voorging. Gezien de gunstige vooruitzichten te Krimpen (steeds voortgaande woningbouw en toenemende vestiging van leden van Geref. Gemeenten) werd in februari 1970 besloten de kerk van de Geref. Kerk aan het Wilhelminaplein te kopen, daar de Geref. Kerk een nieuwe kerk "De Ark", in gebruik genomen had.

Toen de godsdienstonderwijzer J. KARS i n 1937 was ontslagen als voorganger van de Evangelisatievereniging op geref. grondslag te Keeten (Boezemstr.), ontstond er een scheuring i n die vereniging. Ongeveer 100 leden namen dit ontslag niet en stichtten een nieuwe evangelisatievereniging genaamd "Rehoboth"; Kars werd daar toen voorganger. Een leegstaande boerderij i n de Nijverheidstraat (thans IJsseldijk) , Kralingse Veer) werd gehuurd en verbouwd, zodat men a l gauw een gerieflijk kerkje bezat. Bij al deze activiteiten was Kars de stimulerende figuur. Naast het kerkelijk leven kwamen met medewerking van zijn echtgenote enige bloeiende verenigingen tot stand. De energie van Kars beperkte zich niet alleen tot zijn evangelisatie , maar ook daarbuiten; niemand klopte tevergeefs bij hem aan om hulp. De soldaten die zich sinds de mobilisatie in 1939 te Kralingseveer bevonden bij het aldaar opgestelde zoeklicht , vonden bij ham een gastvrij tehuis. Na de inval der Duitse legers namen Kars en de boekdrukker H. Wegeling met een comité het initiatief om vier Capelse soldaten, die in de meidagen van 1940 elders in Nederland waren gesneuveld, te Capelle te laten begraven. Deze begrafenisplechtigheid had plaats op zaterdag 13 juli 1940, nadat in vijf kerken een rouwdienst was gehouden. Een indrukwekkende begrafenisstoet
trok daarna door Capelle, gevolgd door een plechtigheid op de begraafplaats. Ondanks alle verdeeldheid werd toen een band van eenheid gevoeld.

Einde 1940 werd de Evangelisatievereniging "Rehoboth" omgezet in.de NEDERDUITS GEREF. GEMEENTE. Deze gemeente werd op 6 nov. 1940 geïnstitueerd door Ds. Joh. van Weizen, predikant van de Nederduits Geref. Gemeente te Gouda. Kars werd tegelijkertijd als predikant bevestigd en deed de volgende dag intrede, daarbij sprekende n.a.v . Jesaja 49 vs 2. Ds. JAN KARS (geb. 1903) was een vaderlander in hart en nieren. Hiervan gaf hij
niet alleen blijk in zijn prediking, maar ook i n zijn daden. Zo was hij na de meidagen van 1940 lid geworden van de verzetsorganisatie "Leeuwengarde" en betrokken bij door deze groep gepleegde sabotagedaden. In
april 1942 werd hij door de Duitse bezetter opgepakt en verbleef daarna i n gevangenissen te Scheveningen, Amersfoort en Utrecht; daar heeft hij zo lang dit mogelijk was, voor zijn medegevangenen gepreekt. Pogingen om hem weer i n vrijheid te krijgen, mislukten. Einde 1942 werd over hem het doodvonnis uitgesproken en op 29 dec. 1942 liet Ds. Kars voor het vuurpeloton zijn leven. Groot was de verslagenheid i n zijn gemeente alsmede onder de gehele Capelse bevolking. Vanuit alle kerken leefde men mede met de weduwe en haar kinderen. Zijn afscheidsbrief u i t de gevangenis circuleerde onder vele bewoners van Capelle en Kralingseveer. Na de oorlog werden aanwijzingen verkregen omtrent de plaats van terechts telling in de naaste omgeving van Amersfoort. Hoewel deze plaats door de Duitsers aan het oog onttrokken was door een beplanting, werden toch de stoffelijk e resten van Ds. Kars en enige medegefusilleerden gevonden. Op 30 nov. 1945 vond zijn herbegrafenis plaats i n zijn geboorteplaats Schoonhoven. Hieraan voorafgaande werd i n de Grote Kerk een rouwdienst gehouden, dié geleid werd door Ds. Joh. van Weizen te Gouda die sprak n.a.v. 2 Timotheus 4 vs 7: Ik heb de goede strijd gestreden, ik heb de loop geëindigd, ik heb het geloof behouden.

De opvolger van Ds. Kars werd Ds. F. KRAAIJEVELD, die van 1940 - 1942 de Oud-Geref. Kerk van Colijnsplaat had gediend. Op 7 mei 1943 deed hij zijn intrede na bevestiging door Ds. E. van Dijk , predikant van de vrije Oud- Geref. Gemeente te 's-Gravenhage-Gaslaan. Na de gemeente 4 jaar gediend te hebben, overleed Ds. Kraaijeveld op 27 mei 1947, oud 62 jaar.

Tenslotte diende oefenaar E. WIJNNE te Oldebroek de gemeente enige jaren a l s lerend-ouderling; op 8 juli 1953 werd hij door een ouderling tot predikant bevestigd. In 1968 beëindigde Ds. Wijnne zijn arbeid te Kralingseveer wegens zijn hoge leeftijd ; hij was toen 80 jaar. Nadat het kerkje aan de IJsseldijk in 1967 was afgebroken, kwam de gemeente nog bijeen in het Hervormde wijkgebouw aan het Elandplein. Toen Ds. Wijnne eenmaal was vertrokken, werd de gemeente ontbonden en sloten de overgebleven leden zich aan bij de Oud-Geref. Gemeente te Kralingseveer ( Buffelstraat ) of die te Krimpen aan de IJssel ; enkelen gingen over naar de Geref. Gemeente te Capelle.

Wij keren nogmaals terug naar het jaar 1937. In dat jaar ontstond er te Capelle- Schenkel een Evangelisatievereniging, die aan de Bermweg uitsluitend weekdiensten organiseerde, waarin de godsdienstonderwijzer Kars voorging. Voor de zondagsdiensten was men aangewezen op Keeten. 
Deze vereniging ontsloeg Kars eveneens als voorganger. Men besloot evenwel niet meer met de Evangelisatievereniging te Keeten verder te gaan, maar zelf zondagsdiensten te gaan houden. Op 22 juni 1939 kwam als voorganger in vaste dienst de heer W. VAN DIJK uit Veenendaal. Eind 1940 werd de evangelisatie omgezet i n een vrije OUD-GEREF. GEMEENTE; op 24 nov. 1940 werd voorganger Van Dijk als predikant bevestigd door Ds. J. van Wier, predikant van de vrije Geref. Gemeente o/h Kruis te Rijssen. I n 1952 nam Ds. Van Dijk een beroep aan naar Grafhorst. De gemeente had zich inmiddels aangesloten bij de Federatie van Oud-Geref. Gemeenten en na de vereniging van dat kerkverband met de groep Oud-Geref. Gemeenten van Ds. L. Boone tot "Oud-Geref. Gemeenten in Nederland", maakt zij deel uit van dat verband. In juli 1953 kreeg de gemeente een lerend-ouderling in L. GEBRAAD, voordien a l s zodanig werkzaam bij de Chr. Geref. Kerk van Tholen, doch was i n juni uitgetreden en toegelaten bij de Oud-Geref. Gemeenten. In 1956 nam hij een benoeming aan te
Sint-Philipsland, alwaar hij in 1958 op 64-jarige leeftijd nog als predikant werd bevestigd. Sindsdien is de gemeente nog steeds vacant. In 1951 werd een geheel verbouwde kerk aan Bermweg 362 in gebruik genomen.

In 1941 was er aan Bermweg 554 (bij de grens Capelle-Nieuwerkerk aan de IJssel) nog een OUD-GEREF. GEMEENTE geïnstitueerd door Ds. W. H. Blaak van Sint-Philipsland: zij was dus aangesloten bij de groep gemeenten van wijlen Ds. Boone. De leden van deze kleine gemeente wonen grotendeels op Nieuwerkerks grondgebied. Zij heeft nimmer een eigen voorganger gehad. Sinds 1948 is  zij aangesloten bij de Oud-Geref. Gemeenten in Nederland.

Nadat i n 1944 de Vrijmaking in de Geref. Kerken op gang was gekomen, ontstonden er zowel te Capelle aan de IJssel als Kralingseveer "vrijgemaakte" Geref. Kerken. Zoals wij hiervoren reeds schreven, gingen Ds. D. K. Wielenga en zijn kerkeraad te Capelle niet accoord met de besluiten van de Generale Synode van Sneek/Utrecht, tengevolge waarvan zij in hun ambten werden geschorst. Op 16 dec. 1944 kwam dan ook de GEREFORMEERDE KERK (onderhoudende art.31 K.O. ) tot openbaring. Later kwam meer de naam "Geref. Kerk Vrijgemaakt" in zwang. Plusminus 135 leden wilden zich echter niet "vrijmaken" en zetten de synodegetrouwe Geref. Kerk voort. Het kerkgebouw aan de Bermweg b l e e f i n handen van de "vrijgemaakte"kerk. Al spoedig werd Ds. Wielenga te Rotterdam-C. beroepen, welk beroep hij aannam; op 3 maart 1945 deed hij daar zijn intrede. Zijn opvolger was Ds. J. VERLARE, gekomen van Mussel, die op 16 febr. 1946 aan de gemeente werd verbonden. In maart 1950 herenigde hij zich weer met de Geref. Kerken. (Zie verder hiervoren onder Geref. Kerk.) Op 21 okt. 1951 nam Ds. W. BOESSENKOOL, gekomen van Middelstum, de herdersstaf te Capelle op. Tot medio 1960 diende hij de gemeente om daarna te vertrekken naar Die Vrye Geref. Kerke te Kempton Park in Zuid-Afrika , waar hij op 4 sept. 1960 werd bevestigd. Al spoedig deed zijn opvolger, Ds. J. RIJNEVELD, gekomen van Bunschoten- Spakenburg, zijn intrede nl. op 20 nov. 1960. In aug. 1968 vertrok hij naar IJmuiden. Op 21 dec. 1969 werd de huidige predikant, Ds. T. DEKKER, gekomen van Goes, bevestigd door Ds. J. Rijneveld. In 1969 werd de oude kerk aan de Bermweg afgebroken en verrees er op dezelfde plaats een nieuw bedehuis, dat op 4 maart 1970 in gebruik werd genomen. Tijdens de bouw werden de diensten in de Hervormde Goede-Herder-kerk gehouden. Deze gemeente
telt thans 570 belijdende- en doopleden.

Ruim 2 1/2 maand eerder dan te Capelle nl. op 1 okt . 1944 was de GEREFORMEERDE KERK VRIJGEMAAKT van Kralingseveer tot openbaring gekomen. Deze kerk heeft tijdens haar bestaan een "zwervend leven" geleid. Men kwam eerst bijeen in een school, daarna een garage i n de IJsselmondselaan, toen weer in een kleuterschool i n de Elandstraat. In die tijd was men meestal aangewezen op de Rotterdamse predikanten. In 1966 werd de gemeente overgeplaatst naar Krimpen aan de IJssel en de naam der gemeente veranderd in "Krimpen aan de IJssel - Kralingseveer". De meeste leden toch woonden i n Krimpen en naaste omgeving; ook Capelle-West
ressorteert onder deze gemeente. In 1968 werd de gemeente verblijd met de komst van haar eerste predikant, Ds. A. HORDIJK gekomen van Baflo. Op 16 juni 1968 deed hij zijn intrede. Te Krimpen houdt men kerkdiensten i n het wijkgebouw van het Groene Kruis i n de Albert Schweitzerlaan. De gemeente telt thans 206 zielen.

Als laatste onder de vele Capelse kerken vermelden .wij de CHRISTELIJKE GEREFORMEERDE KERK. Deze werd op 29 sept. 1955 te Rotterdam-Kralingen geïnstitueerd; sinds 1968 is de naam Rotterdam-Oost. Ook alweer door de ve schuiving der bevolking werd besloten het gemeentecentrum te verleggen naar Capelle - Schenkel. De zondagse kerkdiensten worden nu gehouden i n de Immanuel - kerk i n de Freesiastraat (Schenkel) van de Geref. Kerk. Sinds 17 dec. 1945 is Ds. W. DE JOODE, gekomen van Zwaagwesteinde, haar eerste predikant. De gemeente telt thans 160 zielen.

Verder zijn er te Capelle dan nog een Rooms-Katholieke parochie (Merellaan) ; een Pinkstergemeente (gebouw "Kom en Zie " , Bermweg) en in het Ambonnezenwoonoord "IJsseloord" een Moluks Evangelische Kerk en een noodgemeente van de Molukse Protestantse Kerk.

Tenslotte zij curiositeitshalve nog vermeld dat de navolgende predikanten en voorgangers afkomstig zijn uit Capelle aan de IJssel:

Ds. J. Bos, predikant van de Ned. Hervormde Gemeente te Lunteren;
Ds. H. Jongebreur, pred. van de Ned. Herv. Gem te Stad a/h Haringvliet;
Ds. W. Kalkman, pred. van de Ned. Herv. Gemeente te Driebergen;
Ds. M. J. Middelkoop, pred. van de Herv.-Geref. Gemeente te Zwolle;
Ds. A. de Reuver, predikant van de Oud-Geref. Gemeente te Terneuzen;
Ds. W. J. de Ruiter , predikant van de Geref. Kerk te Uithuizermeeden;
Ds. J. Schinkelshoek, lerend-ouderling van de Oud-Geref. Gem. te Kampen;
D. Stolk, hulpprediker van de Ned. Hervormde Gemeente te Babyloniënbroek.


Literatuur:
 * Uit de historie van Capelle aan de IJssel door C. Hoek. Bijdrage in de 3e officiële gids van Capelle aan de IJssel; * Dr. F.L. Bos: Kruisdominees (hoofdstuk over Ds. B. Sterkenburg)
* Diverse nummers van het kwartaalblad "Kerkhistorische Kroniek";
*'De laatste eer", uitgegeven bij de begrafenis van de vier gesneuvelde Capelse militairen in 1940. Met
predikaties van de rouwdiensten;
* Diverse jaarboekjes van verschillende kerken, zowel landelijk als plaatselijk.

De predikantenlijst van de Ned. Hervormde Gemeente te Capelle aan de IJssel werd verstrekt door het Bureau der Archieven van de Ned. Hervormde Kerk te 's-Gravenhage.

De hierna volgende "Afscheidsbrief van Ds. J. Kars" en andere brieven werden welwillend voor publicatie beschikbaar gesteld door mevrouw A. Bonte-Kars en mevrouw J. Bonte-Kars, waarvoor wij hen onze hartelijke dank betuigen.

De clichees van de Hervormde dorpskerk, de Geref. Kerk aan de IJsselmondselaan en van wijlen Ds. J. Kars ontvingen wij i n bruikleen door de vriendelijke medewerking van de heer H. Wegeling, directeur van Wegelings Drukkerijen N.V. te Rotterdam-Kralingseveer, waarvoor onze oprechte dank.



(zie voor foto's het orginele pdf)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen