Boekbesprekinqen

L. Vogelaar Gedragen en gered, persoonlijk en ambtelijk leven van ds. L. Vogelaar Boekhandel en uitgeverij Van Horssen BV, Putten, 1998. 300 blz., prijs ƒ 44, 95.

Dit boek is geschreven door de oudste kleinzoon van deze dominee, de heer L. Vogelaar uit Elspeet. Ds. Laurens (Laus) Vogelaar stamde evenals zijn vrouw uit een rijk begenadigd geslacht. Hij was aanvankelijk tuindersknecht en boterboer die er met een grote transportfiets door weer en wind opuit trok. Hij werd in 1946 diaken te Amsterdam. Twee jaar later liet het curatorium hem toe tot de studie voor predikant. Kort hierna raakte Vogelaar overspannen, waardoor zijn gang naar de volle bediening meer dan tien jaar vertraagd werd. Deze jaren betekenden een lange en zware beproevingsweg, hoewel meerderen van Gods volk bleven geloven dat Vogelaar predikant zou worden. Dat gebeurde in 1962 te Zoetermeer. Twee jaar later vertrok hij naar het kleine Almelo. In 1967 diende hij Uddel en in 1971 nam hij de herdersstaf op in het Zeeuwse 's-Gravenpolder. In 1974 vertrok hij naar Elspeet. Zijn zoon ds. C. Vogelaar bevestigde hem in 1981 als herder en leraar van Meeuwen. Na twee jaar werd hij voor de tweede maal verbonden aan zijn laatste gemeente, Uddel. In 1988 ging hij met emeritaat en op zaterdag 2 november 1996 werd hij opgenomen in heerlijkheid.

De auteur heeft veel met zijn grootvader gesproken, en tekent diens leven en zalig sterven dan ook van zeer dichtbij. Hij schrijft met warmte

en gevoel en kleurt zijn verhaal met talrijke anekdotes, die er een boeiend geheel van maken. Sommige anekdotes zijn wat persoonlijk, zoals die over student Cabaret en docent Steenblok (95). De auteur verwerkt nogal wat onbekende kerkhistorie over de gemeenten, bijvoorbeeld over de scheuring van 1953 en de samensprekingen met andere kerken in de jaren zestig. Hier en daar zag ik wat kleine oneffenheden. Zo was het niet Daniël Bakker die de gemeente 's-Gravenpolder institueerde, maar ds. Ledeboer (173). Ook gebeurde dat niet in 1850, maar in januari 1851. De mening van de auteur dat de Gereformeerde Gemeente, die in 1974 haar 50-jarig bestaan herdacht, toen reeds 124 jaar oud zou zijn, deel ik niet (180). Maar dat even terzijde. De lezer leert ds. Vogelaar kennen als een godzalig, interkerkelijk, eerbiedwaardig leraar met een waarschuwende stem. De auteur schrijft: 'Haarscherp zag hij (...) dat ook een deel van de Gereformeerde Gemeenten zich (soms in hoog tempo) steeds verder verwijderde van de prediking, avondmaalspraktijk en levensstijl zoals die vanouds in dit kerkverband gevonden werd" (244). Dit boek telt 23 (korte) hoofdstukken en 8 bijlagen en behoort tot de betere biografieën. De stijl is vlot en de 160 foto's en andere illustraties zijn prachtig. De kwaliteit van het papier is uitstekend en de uitgever heeft het in een fraaie band gestoken. Een bijzondere uitgave voor een alleszins billijke prijs. Hartelijk aanbevolen. (J.M.V.)

L.J. Potappel Banden des geloofs

Nieuwe brieven aan Krijn van Gorsel (bezorgd en ingeleid door D. Roozemond) De Groot Goudriaan, Kampen, 1998. 207 blz., prijs ƒ 34, 90.

In 1984 verscheen bij uitgeverij Den Hertog een bundel met zeventig brieven van L.J. Potappel uit Stavenisse aan zijn vriend Krijn van Gorsel. De samensteller, de heer A.J. Smits, schreef in deze uitgave uitvoerige levensschetsen van Potappel en Van Gorsel. De heer D. Roozemond maakte toen zeventig brieven persklaar. Thans verschijnt van zijn hand een nieuwe bundel met het restant van de brieven, niet minder dan negentig in getal. In de brieven is de jonge Leen Potappel als een geoefende christen aan het woord. De brieven zijn geschreven in de tijd van de Eerste Wereldoorlog, toen Krijn van Gorsel soldaat was. Hij was onder andere gelegerd in Bergen op Zoom, Zundert, Achtmaal, Ossendrecht, Oostburg, Sluis, Goes en andere plaatsen. Krijn heeft de brieven met zoveel geestelijk onderwijs zuinig bewaard en in 1969 de heer Roozemond verzocht ze uit te geven. De brieven zijn kostelijk van inhoud en bevatten een taal die thans weinig of niet meer gehoord wordt. Potappel beschrijft wat zijn ziel had ervaren, hoe het in de kerk was gegaan en van welke oudvader hij had gelezen, wie hij ontmoet had, en allerlei zaken als begrafenissen van Gods volk. De heer Roozemond heeft in zo'n zeventig pagina's allerlei wetenswaardigheden weergegeven over de personen die in Potappels brieven genoemd worden. Ook komt hij met

nieuwe feiten over de watersnood, de kericbouw en de persoon en de bekering van ouderling Johiannes Slager. Verder ontmoeten we bijvoorbeeld Sei (Lisseija de Rijke-Wesdorp), Joane van Piet Oek (Jane Hoek), Vrouw Vendeville (Rachel van Es), Wullumpje Kloet (Willem Kloet), Miete (Maria) Plantsoen en vele anderen. Laatstgenoemde vrouw ging met Potappel 'van huis tot huis broodbreken' over de Molendijk, overal een woordje sprekend over Gods Koninkrijk en de mensen vermanend om van de zonde af te zien. Verder neemt Roozemond de lezer mee over de Voorstraat en wijst hij de huizen waarin zovelen van Gods kinderen woonden, zoals bijvoorbeeld ouderling Johannes van Dalsen en de smid Cornelis Dominicus. Wat mij betreft had de samensteller wat meer mogen schrijven over de nog steeds vrij onbekende Marinus Luijk, die als lerend-ouderling op 18 oktober 1865 de preek uitsprak bij de bevestiging van Daniël Bakker. Nu heeft hij alleen aangestipt dat over hem 'in enkele andere geschriften enige dingen genoemd zijn'. Maar Roozemond meldt in zijn inleiding dat hij niet in herhaling wilde vallen en heeft dat ook absoluut niet gedaan. De illustraties zijn keurig verzorgd. Ik telde er meer dan twintig, waaronder een aantal fraaie tekeningen. Ds. G. van de Breevaart schreef in maart 1973 een 'woord vooraf' voor dit boek, dat keurig is uitgegeven door uitgeverij De Groot Goudriaan te Kampen. Ook hiervan geldt: Hartelijk aanbevolen! (J.M.V.)

L. Vogelaar Een gedenksteen opgericht. Facetten uit de geschiedenis van de Gereformeerde Gemeenten in Noord-Amerika. Den Hertog, Houten, 1998. 315 blz., prijs ƒ 44, 90.

Ze kwamen naar Amerika vanwege de straten van goud. Maar daar lagen geen gouden straten. Er waren trouwens maar weinig straten. Daarom verwachtte Amerika van de landverhuizers dat ze snel gingen plaveien. Landverhuizers zijn in verschillende golven de oceaan overgestoken naar 'het land der belofte'. De eersten gingen met Van Raalte mee, rond 1850. Een volgende golf was rond 1890. En de derde rond 1950. De Nederlanders brachten behalve hun schamele bezittingen ook hun kerken en kerkjes mee. Die ontstonden meestal in een achterkamer, een school of een kelder. Later werd dat een houten bouwwerk en nog weer later een imposant stenen Godshuis. De heer Vogelaar neemt ons mee naar de Gereformeerde Gemeenten van Noord-Amerika en beschrijft de settlers en hun settlements, hun verre reizen, sneeuwstormen en hittegolven, gebedsverhoringen en kerkelijke twisten. Hij tekent de geschiedenis van de Netherlands Reformed Congregations (NRC) vanaf 1877. toen de eerste gemeente gesticht werd. We zien leraren voorbijtrekken als Kloppenburg, Wüst, Vorst, Meinders. Prins, Wolbers, Pieneman en anderen. Dan komen voorgangers als Beversluis, Densel, Van Dijke, Wielhouwer en Van Zweden. En weer later Lamain, Hegeman, Vergunst, Suijker en Beeke. Tussen deze bekenden bevond zich een aantal oefenaars. Gemeenten werden gesticht, in het oosten, midden, westen en verre westen van Noord-Amerika.

De auteur heeft zelf enkele jaren in Canada gewoond en heeft als predikantszoon een luxe toegang tot vele, unieke en primaire bronnen (301). Het resultaat mag er dan ook werkelijk zijn. Daarbij heeft hij een vlotte pen en illustreert hij zijn verhaal met allerlei verrassende anekdotes. Over sommige predikanten was reeds een en ander gepubliceerd. Vogelaar heeft dat niet willen herhalen (10). Over ds. J. van Zweden was tot nu toe weinig bekend. De auteur heeft diens geschiedenis uitgebreid beschreven, zelfs zodanig dat ik herhaaldelijk het idee had in een biografie van deze predikant te zijn beland. Op zichzelf is dat niet erg, maar door deze keuze van de auteur zijn de verhoudingen wel wat zoekgeraakt.

Het boek geeft veel informatie. Soms te veel. Zo beschrijft Vogelaar zelfs een actie van de Fliplandse ouderling Kees van Dijke en zijn broer Adriaan tegen ds. Boone, omdat Adriaan eens op de kansel wilde preken over zijn vader ds. Pieter van Dijke (87). Dit soort (onvolledige) verhalen hoort in een waardig boek over Amerika niet thuis. Gelukkig beschrijft Vogelaar de Amerikaanse geschiedenissen wél gevoelvol. Bij kerkelijke twisten neemt hij ruim afstand. Zo gaat hij op de thans nog gevoelige problemen uit de jaren zestig (T. van Oort te Chilliwack) en 1993 (dr. J.R. Beeke te Grand Rapids) niet of nauwelijks in.

Het boek is rijk geïllustreerd, al is van een aantal kerken geen foto afgedrukt. Bij het onderschrift van de foto op pag. 290 ontbreekt de naam van ds. A.M. den Boer. Een indrukwekkende literatuurlijst is toegevoegd, maar ik miste een notenapparaat, dat dit boek een belangrijke meerwaarde had gegeven. Een persoonsnamenregister en een lijst van voorgangers en gemeenten van de NRC maken het boek makkelijk toegankelijk. Den Hertog heeft een fraaie uitgave in de schappen gezet en daarbij kosten noch moeiten gespaard. De kwaliteit van het papier is perfect en het omslagontwerp is smaakvol en ronduit schitterend. Kortom: Een boek dat u zeker niet mag missen! (J.M.V.)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen