De 127 landschappen van Pleun Kleijn

J.M. Vermeulen

Het was half december op een halfjaarlijkse bijeenkomst van de zaak, die vooral bedoeld is om de onderlinge band weer eens aan te halen. Dan is er meestal een thema dat we met z'n allen behandelen. Dit keer is het natuurlijk het millennium waaraan automatiseerders de handen vol hebben. Maar ook samenwerken staat hoog genoteerd. Samenwerken in zelfsturende projectteams.

Al snel komt in een zogenaamde talkshow — of hoe dat tegenwoordig ook heten mag, maar zo stond het op rnijn programma — het volgende verhaaltje langs. Een man is opgestegen in een luchtballon en de weg kwijtgeraakt, voor zover je in de lucht nog van een weg kunt spreken. Hij raakt redelijk van streek en laat de ballon wat zakken om weer contact met de aarde te krijgen. Als hij tot gehoorafstand gedaald is, ziet hij een man lopen en schreeuwt hij: 'Kunt u mij helpen? Ik ben verdwaald en weet niet waar ik ben'. De aardbetreder roept: 'U staat in een mandje op tien meter hoogte onder een ballon'. De ballonvaarder kijkt verstoord omlaag en vraagt pittig: 'Mag ik eens raden? Bent u een technicus? ' 'Ja' zegt de man, maar mag ik ook eens raden? Bent u een manager? ' 'Inderdaad', zegt de ballonvaarder, 'hoe weet u dat? ' 'Simpel', zegt de man op aarde, 'u gaat met onzekerheid van huis maar rekent er op weer terug te komen, daarnaast kijkt u boos naar degene die u helpt en geeft hem op een bedekte manier nog de schuld ook. Maar goed, ik wil u wel helpen'. Deze mensen wisselen dus informatie uit, zelfs exacte gegevens, maar ze hebben er niet echt veel aan. Totdat er begrip voor elkaar komt. Dan pas ontstaat samenwerking.

De spreker gaat verder. Ik hoor dat ik op nieuwjaarsmorgen vroeg moet beginnen, maar dat dringt niet zo tot me door omdat ik eigenlijk nogal aan Pleun Kleijn moet denken. Nee, niet omdat Pleun toen al iets met automatisering te maken had. Gelukkig niet. Maar met regelmaat vallen de woorden zelfsturende teams en samenwerken. Nu is deze bijeenkomst de vijftigste die ik meemaak, dus kan ik er zeker van zijn dat het de herhaling is van acht, negen of tien terug. Zo zak ik ook wat sneller weg dan nieuwkomers die denken dat in de wereld weer eens wat nieuws is uitgevonden.

Drie alinea's verder denk ik: Zegt Pleun ergens ook niet iets over samenwerken? Over eenheid? En terwijl de spreker doorgaat over leerprocessen en verantwoordelijkheden zie ik die kerkelijke eenheid weer voor me, die toch nog net niet helemaal rond is. Ja, wat zijn er toch veel kerken. En wat is er binnen de stromingen in die kerken allemaal loos. Ik denk even aan hervormden in hun honderd kleuren en hun Samen op Weg dat helemaal niet samen en ook nog lang niet op weg is. Aan hun evangelisaties, al dan niet vrij, behoudend, of al lang niet meer. Aan de Gerefor-

meerde Kerken, de Christelijk Gereformeerden, de Oud Gereformeerde Gemeenten, aan de Nederlands Gereformeerden, aan de Gereformeerde Gemeenten. Honderden gemeenten, al dan niet vrij of vrijgemaakt, eenmaal of tv/eemaal uitgetreden, in hersteld verband of buiten het verband geraakt. Eenheid? Nou ja, er is er in 1907 en 1948 wel wat verenigd. Maar dat kan ik in één regeltje af en de kerkelijke pers kan dat meestal nog veel korter.

Zelfsturende teams kun je later weer opheffen', zegt de stem overtuigend. Ik duik de eeuw in die bijna om is en probeer wat namen te herinneren van teams die er niet meer zijn. Dat zijn dan bijvoorbeeld drie variaties van de Nederlands of Nederduitsch Gereformeerde Gemeenten; die van Van

Stempvoort, Franke, en Van Welzen. En de Oud Gereformeerden van de classis Hennephof zijn ook al in rook opgegaan. In 1947 is ene dominee Visser de Christelijke Gereformeerde Kerken uitgestapt en zijn eigen Christelijke Gereformeerde Gemeenten begonnen. Nu dus geen Kerken meer maar Gemeenten, maar ze zijn wel weg. Dan gaat mijn schijnwerper op de Christelijke Gereformeerde Gemeenten in Nederland, alsof die eerste groep niet in Nederland zou wonen. Maar Van Minnen moest wat om zich te onderscheiden. Die twee hebben geprobeerd samen te smelten, maar hoewel de namen alles mee hadden, werd dat een fusie die niet doorging; een drama dus dat ook al voorbij is. Ds. Middelkoop zwaaide de scepter in zijn Hervormd Gereformeerde Gemeenten en ds. Taverne deed dat zeker zo overtuigend in zijn Presbyteriaal Hervormde kerkgemeenschap, maar wie weet nog van hun bestaan? O ja, dan vergeet ik de Evangelisch Gereformeerde Gemeenten maar even van Snapper en Van der Togt en Ruijs en Leen de Voogd. Nee, er zijn al heel wat teams verdwenen.

’Leg de verantwoording binnen de projectteams bij de mensen. Werk aan betrokkenheid; betrokkenheid is een sleutelbegrip', zegt onze discussieleider. 'De mensen, ' schiet me hoopvol te binnen, 'wat hebben die al voor kerknamen aangedragen' . Sommigen weten niet eens tot welk team ze behoren. Bij de volkstelling van 194° hebben de mensen de naam van hun team opgegeven. Sommigen noemen zich Gereformeerde Gemeenten in hersteld verband, anderen Nederduits Gereformeerde Gemeenten onder het kruis of Christelijk Afgescheiden. Meer gevorderden heten Oud Nederduits Gereformeerde Gemeenten, Oud Gereformeerde Gemeenten onder het kruis en zelfs Christelijk Gereformeerde Gemeenten onder het kruis. Iemand noteert te behoren tot de Hersteld Gereformeerde Gemeenten en een ander tot de Hersteld Vrije Gereformeerde Gemeenten. Voel je het verschil? Een doordenker noteert Vrije Gereformeerde Gemeenten en een vierde slimmerik Oud Vrije Gereformeerde Gemeenten. En natuurlijk heet de laatste Bakkeriaan nog altijd Oud Nederduitsch Gereformeerd. Maar vergeet ook de Gereformeerde Gemeenten onder het kruis niet. En in Achterberg was er een doordenker die lid was van de Vrije Gereformeerde Gemeente gewijd aan de eredienst der Synode Nationaal, gehouden 1618-1619 te ... Achterberg’ .

‘Dan kun je natuurlijk ook nog speciale teamnamen bedenken', zegt mijn projectleider. Speciale namen. En in gedachten zie ik ze al. Je kunt spreken van een Gereformeerde Samenkomst of een Hervormd Comité of een Hervormd Lokaal of een Oud Hervormde Gemeente of een Oud Evangelisch Lutherse d. Kerk of een Nederduits

Hervormde Vereniging. Of bijvoorbeeld een Stichting Nederlands Hervormde Evangelisatie of een Stichting Oud Gereformeerde Waarheid of een Stichting 1618-1619, of een Stichting Evangelisatie Samenbinding. Eigenlijk is het helemaal niet zo moeilijk om zon speciale naam te bedenken, realiseer ik me. En de kerkmensen hebben dat ook met verve gedaan.

’Soms is het verstandig om tijdelijk werkgroepjes te vormen', zegt mijn teamleider. Dan denk ik aan Rotterdam in de jaren dertig. Werkgroepjes, ja. Daar was bijvoorbeeld Lokaal Het Oosten in de Dijkstraat met sprekers als Schoonderbeek, Epker, Van Leeuwen, Kramp, Vroegindeweij en Paauwe.

Of Lokaal Zuid in de Zaadakkerstraat met Van de Kolff, Weststrate, Van 't Hoog en De Snaaijer. Of Gebouw Martha in de Wollefoppenstraat met Franke, Van Zon en Vlot. Of Lokaal Nathanael aan de Parallelweg met de Amsterdamse Faas. Of Lokaal Abcoudestraat met Hofman en Vlot. Of gebouw De Driehoek in de Eleonorastraat, waar Pleun zelf oude schrijvers las. Maar die teams moeten tijdelijk zijn. Dat klopt, maar hebben de mensen die zaaltjes opgeheven of het afschuwelijke bombardement? Als je dit zo leest, kun je toch niet zeggen dat in de vorige eeuw niet cJles uit de kast gehaald is om kerken te stichten. Ik herken allerlei teams van pausen met de absolute zuivere waarheid. "We hebben net zoveel kerken als we er zelf maken' zei Van der Poel. Waar zou hij die wijsheid toch vandaan hebben?

De spreker benadrukt nog even dat de teams veel met elkaar moeten praten en informatie moeten uitwisselen door een nieuwsbrief of zo. Ja, nieuwsbrieven hebben de kerken al, denk ik dan. Elke week vallen ze in de bus. Met klinkende namen. We hebben stapels Kerkbladen, Kerkbodes, Kerknieuwsen en Kerkklanken. We hebben een Gemeentebode, Gemeenteklanken, een Opwaarts, een Saambinder, een Kerkepad, een Foar 't Finster, een Rehoboth en een Open Venster. En natuurlijk een Waarheidsvriend, een Wachter, een Gemeentejournaal, een Woord en Leven en een Rondom de Bron. Maar we hebben er veel meer. Alleen een gemeenschappelijke nieuwsbrief hebben we nog niet, maar dat zal zeker een goed blad worden.

Dan moet ik denken aan Pleun

Kleijn die niet over teams maar over partij - en spreekt. Partijen die niet over de zonde van scheuring spreken. Partijen die menen gelijk te hebben en elkaar flink dwars zitten. Ergens zegt Pleun: 'We zijn verstrooid als Israël in Babel in de 12J landschappen'. Dit aantal van 127 haal ik niet, maar het gaat wel aardig die kant op met onze Gereformeerde gezindte, zeker als ik allerlei losse kerken en kerkjes, groepen en groepjes, zalen en zaaltjes meeneem. Dan kom ik er dik overheen. Israël in Babel, zeet Pleun. Maar toch Israël? Dwars door de denominaties heen? Toch Israël? Ondanks de muren? Wonderlijk! Ik heb het altijd vreemd gevonden, heel vreemd, dat Pleun zich nooit bij een kerk aansloot. Zelfs niet bij dominee Willem Blaak die zijn beste vriend was en bleef en ook zijn kinderen doopte. En ook niet bij dominee Henri Kersten, waar Pleun gerust hardop in de kerkdienst mocht praten. Praten met andere kerken, ja, dat deed Pleun wel. En hun dominees beluisteren ook. En treuren over de breuk vooral. Maar kerkstichten niet en scheuren vooral ook niet. Net als Leen Potappel en Hein Stam. Misschien omdat een mens niet zomaar stichten en scheuren mag. Of omdat de kerken geen halfjaarlijkse bijeenkomsten hebben om de onderlinge band eens aan te halen. Of omdat ze nooit met elkaar praten. Zelfs niet uit een luchtballon.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen