Digibron cookies

Voor optimale prestaties van de website gebruiken wij cookies. Overeenstemmig met de EU GDPR kunt u kiezen welke cookies u wilt toestaan.

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies

Noodzakelijke en wettelijk toegestane cookies zijn verplicht om de basisfunctionaliteit van Digibron te kunnen gebruiken.

Optionele cookies

Onderstaande cookies zijn optioneel, maar verbeteren uw ervaring van Digibron.

Bekijk het origineel

‘Daar is straks je graf, man, op die bergen...'

Bekijk het origineel

+ Meer informatie

‘Daar is straks je graf, man, op die bergen...'

11 minuten leestijd Arcering uitzetten

J. M. Vermeulen

Ds. J. Pannekoek naar Chilliwack

Wij zagen, er zo tegenop, dat wij straks op die bergen moesten begraven worden, maar het viel allemaal weg...' Dat zei ds. J. Pannekoek op l6 april ig^O tijdens de kerkdienst in Gouda waarin hij afscheid nam van zijn vele vrienden uit alle hoeken van het land. De Heere riep hem uit zijn geliefde Terneuzen naar het verre Chilliwack. Dominee had er drie weken tegen gevochten. 'Ik heb een nacht meegemaakt, daar is mijn vrouw getuige van, dat ik uitgeroepen heb: Vrouw, het gaat door, er is geen doen meer aan, want God spreekt in de dadelijkheid tot onze ziel: Maar toch, o mens, wie zijt gij, die tegen God antwoordt? ' Negen maanden later stond een rouwend Chilliwack op 'Little Mountain' rond zijn geopende groeve. Ook Nederland was verslagen. Mevrouw Pannekoek woont nog steeds bij de kerk aan de Gibson Road. Nu al 32 jaar. Te midden van haar kinderen en kleinkinderen. 'Ik heb me er in geschikt; mijn plaats is nu hier.'

Op het beroep van ds. Pannekoek naar Canada volgt veel strijd. Hij kan in Nederland eigenlijk niet gemist worden en spreekt geen woord Engels. Hij is nauw verbonden aan zijn familie en vaderland. En aan Terneuzen: We kunnen voor Gods aangezicht getuigen dat wij niet weggaan omdat wij Terneuzen moe zijn. Terneuzen zullen wij nooit kunnen vergeten. Wij zijn met liefde omringd geweest, misschien wel veel te veel...'

'Vaarwel voor tijd en eeuwigheid'

Ds. Pannekoek is een geliefd predikant. Een bemind man, die voUe kerken trekt. Ook dat is voorbij: Wij hebben in Nederland voor grote scharen volks gesproken, dat zal nu in Canada wel niet meer zo zijn. We hebben van ds. Lamain gelezen dat zijn vrouw zei: "Man, ben je daar nu voor gekomen? " Maar al zou het maar voor twintig of dertig man zijn dat we moesten komen spreken, als de Heere dan maar in ons midden mag zijn', zegt hij in zijn afscheidspreek van Terneuzen, enkele dagen later. Dan komt het afscheid: 'Vaarwel voor tijd en eeuwigheid. Wij zijn ver van elkander verwijderd, maar zullen Terneuzen nooit vergeten. God weet het; als wij niet weg moesten, waren wij liever hier gebleven.'

'Dit is een dag van vreugde'

Ds. F. Mallan uit Gouda reist met ds. Pannekoek mee naar Chüliwack. Niet om hem te bevestigen, want dat doet de consulent ds. A. Breeman uit Paterson. Maar uit vriendschap en meeleven. En omdat ds. Mallan nauwe banden heeft met Chilliwack, die teruggaan tot vóór de instituering. In tegenstelling tot zijn Nederlandse collega's is ds. Breeman blij met de overkomst; 'Dit is een dag van vreugde en blijdschap voor ons. Gereformeerde Gemeenten van Noord Amerika, en bijzonder voor de kerkenraad en de gemeente van Chilliwack, B.C. Een dag waarvan wij mogen zeggen: 'De HEERE heeft grote dingen bij ons gedaan, dies zijn wij verblijd.' De komst van ds. Pannekoek is ook een persoonlijke vreugde voor ds. Breeman: 'Als consulent van deze gemeente mag ik ook zeggen, dat het een wonder voor mij is en een antwoord op mijn arme verzuchtingen om hulp aan deze zijde van de oceaan. Vanaf de oorsprong van onze gemeenten heb ik gevoeld de grote nood aan arbeiders in Gods wijngaard. En mijn eigen zwakheid overwegende, ben ik zeer bekommerd ten aanzien van onze kleine gemeenten. En nu heeft het de Heere behaagd ons te antwoorden, doordat Hij u tot ons heeft willen zenden.'

'... omdat het een gekocht graf was'

Sterven en begraven worden houden de nieuwe dominee van Chilliwack bezig. Ook in zijn intreepreek over Matth. 28: 'En ziet. Ik ben

met ulieden al de dagen...' komt hij er op terug: 'Geliefden, er is een staatsverwisseling nodig tussen de wieg en het graf hier op aarde. We hopen dit te prediken, hetzij we hier kort zijn, of ons hele leven moeten doorbrengen. Dat kan kort, doch ook nog enkele jaren zijn. We hebben een ogenblik gehad, dat we door de Heere ingewonnen werden, zodat we zeiden: "Heere, wij willen u onbepaald volgen, ook naar Chilliwack." Maar toen zijn ze van binnen gaan pra­ ten: "Daar is straks je graf, man.

Op die bergen, gescheiden van al je familie en vrienden met wie je geleefd hebt.'" En direct erna vervolgde ds. Pannekoek: 'Nu zijn we van de winter een keer gevallen en we hadden onze arm bezeerd en ook nog enkele ribben gekneusd.

Maar we kregen het die nacht, onder alle pijn, een ogenblik zo gemakkelijk voor onze ziel, dat toen ook ons graf in Chilliwack kon zijn, omdat het een gekocht graf was door die eeuwige Koning, Die zelfs de dood vrijwillig is ingegaan om het eeuwige leven voor de Zijnen te verwerven.'

'Mijn omzwerven geteld'

Zo begint de Zeeuwse akkerman zijn werk in de Fraser Valley in British Columbia, zo'n honderd kilometer ten oosten van het grote Vancouver. Zijn gemeente telt maar tweehonderd leden. Hij is minder bezet dan in Nederland. Enkele maanden later dient hij de gemeente Lethbridge in Alberta. Vlak voor de reis wordt hij bepaald bij Ps. 56, waar David zegt: 'Gij hebt mijn omzwerven geteld...' De dominee ziet terug op zijn zwervend leven. En op zijn afzwerven van de Heere, waar hij een levende smart over heeft. In de herfst preekt hij in Ontario, waar hij de gemeente Norwich dient en de Oud Gereformeerde Gemeente van Salford. Een treinreis van vier dagen en even zoveel nachten. En weer terug. In Salford is het zo overvol, dat de kerkgangers plaatsnemen op de trappen van de preekstoel en uiteindelijk zelfs achter hem staan. Eind oktober is hij weer in Alberta, zo'n zeshonderd mijlen van Chilliwack. Onderweg maakt hij kennis met de Canadese winter: 'De landwegen lagen vol sneeuw, op sommige plaatsen op hopen gewaaid door de wind. Dan

vroor het er nog bij. Het was of wij in Siberië zaten. De grote weg was spiegelglad...'

Geen kerkmuren

Ds. Pannekoek is mild, menselijk en begripvol. Eigen dogma's verabsoluteert hij niet. Aan eindeloos ijdel getheologiseer op de vierkante centimeter doet hij niet mee. Dat maakt hem uitermate bemind. Hij spreekt naar het hart van Jeruzalem. Direct en practisch. Ook doorgewinterde gezelschapsmensen horen bekende klanken.

Kerkmuren telt hij niet. Trouwens, hij heeft er al heel wat achter zich.

En in al die noodwoningen heeft God hem rijk gezegend. Hij is in 1916 gedoopt in de Oud Gereformeerde Gemeente van Zierikzee door ds. Boone. In die gemeente is hij ook stilgezet op zijn levensweg. Hij is rond 1935 overgegaan naar de Gereformeerde Gemeente, waar God hem grote zaken heeft willen leren. Bij de scheuring in 1953 heeft hij als ouderling geadviseerd om tijdelijk verder te gaan als vrije gemeente, mede om de gemeente bijeen te houden. Die jaren wordt hij dierbaar ingeleid in het verlossingswerk van de Middelaar. Op 7 maart 1956 voegt hij zich bij de uitgetredenen, vooral ook door de goede contacten met ds. Mallan uit Bruinisse. Over de specifieke leerstellingen van dat kerkverband wordt die avond met geen woord gerept. Ds. Mieras spreekt zijn teleurstelling uit over deze stap. Niet, zo zegt hij tegen een ouderling, omdat hij er zo graag een gemeente bij wil hebben of omdat hij geen werk genoeg heeft: 'Maar het gaat mij om Jan Pannekoek, daar zit een leraar in. Nou krijgen zij hem, en anders kregen wij hem...' Zeven jaar later gaan ds. Mieras' woorden

in vervulling: Pannekoek mag Gods Woord uitdragen. Op 12 oktober 1965 wordt hij de nieuwe dominee van Terneuzen. Na vier en een half jaar roept Chilliwack. Nóg weer acht maanden later, eind 1970, roept de Heere.

'Het wordt sterven...'

Begin december wordt ds. Pannekoek los van Holland. En ook van Canada. Hij vraagt zich af, waarom hij nog in dit vreemde land werken moet. Die maand wordt hij getroffen door een beroerte. Direct wordt hij opgenomen in het Chilliwack General Hospital. Met verlammingen aan arm en been ligt hij op een kamer apart. Het wordt sterven', zegt hij tegen vrouw en kinderen. 'Mijn werk is afgedaan en God zal voor u zorgen.' Enkele dagen is hij bewusteloos. Langzaam volgt enige verbetering en rond de jaarwisseling zijn de doktoren redelijk tevreden.

Begin januari doet zich een ernstige complicatie voor. Ds. Pannekoek, nog maar 54 j^^r, neemt ontroerd afscheid van vrouw en kinderen. Zijn vrouw zegt dat zij en De kinderen hem niet kunnen missen. Dan stelt de stervende leraar hen gerust: 'De Heere zal voor je zorgen.' In de nacht van 15 op 16 januari 1971 neemt de Heere Zijn knecht tot Zich. Een onbegrepen weg, en voor velen te jong. In een nacht vol regen, wind en storm. Iemand vertelde: 'Op het moment van zijn sterven, ging de wind plot-

seling liggen. Er kwam een stilte in de valley: heel bijzonder. Ik ben het nooit meer vergeten.'

Ds. Mallan komt opnieuw naar Chilliwack en leidt de begrafenis van deze zielenvriend. Hij spreekt over 'een brandende en lichtende kaars' en trekt lijnen naar ds. Pannekoekaan wie hij zo nauw verbonden is. Consulent ds. Breeman spreekt de bedroefde familie en de verslagen gemeente gevoelvol toe. En ook de ouderlingen J. Hoekman uit Terneuzen en T. van Oordt uit Chilliwack spreken woorden van smart, liefde en troost. Op veel kansels vallen tranen. De oude ds. Gebraad zegt diep geroerd: 'O Jan, Jan toch, je bent dr bovenuut, jongen. O Jan, jongen, wat ben je gelukkig, je bent voor eeuwig thuus...'

'De Heere zal voor je zorgen...'

'De Heere zal voor je zorgen...' had ds. Pannekoek tegen zijn vrouw en kinderen gezegd. Hoe vergaat het nu de familie na ruim dertig jaar?

Mevrouw Pannekoek kijkt met enige weemoed terug. Ze woont nog steeds bij de kerk, naast mevrouw Anker, nu aan de andere kant van het vergrote kerkgebouw. Vanuit haar tuin ziet ze de achtergevel van de vroegere pastorie, waarin later ook ds. J. Roos nog zeven jaar woonde. Die woning heeft thans een andere bestemming. Een paar honderd meter verder is een nieuwe pastorie gebouwd voor ds. T.R. Treur, die de gemeente nu zo'n tien maanden dient. Grenzend aan het kerkplein staat ook de school.

Aan de muur van de woning hangt een wandtekst met de woorden: 'Hij, Die u roept is getrouw. Die het ook doen zal.' Ter herinnering aan de bevestiging in Terneuzen, nu al 38 jaar geleden. Dan is er een boekenkast met een paar rijtjes oudvaders, die herinneren aan haar man. Werken van Boston, Erskine, en het boek Ruth van ds. W. de Wit. En nog een aantal kleinere werken, waarin het geestelijke leven van haar man vermaking vond. Ook weer interkerkelijk. De rest van de bibliotheek bleef in de pastorie achter, toen ds. Roos tot de gemeente overkwam.

Artikel in een streekhlad over de begrafenis.

De kinderen

Bij dominees overlijden was er nog maar één kind getrouwd. Nu bijna allemaal. Zoon Piet woont bij moeder in huis, de anderen in de directe omgeving. De jongste zoon Cor is in 1993 iï^ Salford door ds. Muüwijk getrouwd. AUen zijn in Canada gebleven.

Vier dochters Pannekoek zijn met evenveel broers Neels getrouwd', zegt Bill Neels, zelf afkomstig uit Terneuzen, die getrouwd is met Dien Pannekoek. Zijn jongere broer Gerard trouwde met Adrie, Jan Neels met Jo Pannekoek en Jack Neels met Gobie. 'En dan ook nog precies op volgorde van leeftijd', zegt hij. Verschülende broers werken eensgezind in het familiebedrijf 'QucJitree' aan de Ferry Road in Rosedale.

Mevrouw Pannekoek heeft inmiddels meer dan zestig klein-en achterkleinkinderen. De vierde generatie heeft zich al volop aangediend. Het vergaat de famüie net als veel andere.

De eerste generatie voelt zich het beste thuis bij Hollands, de tweede kan de beide talen vloeiend spreken en schrijven, de derde begrijpt nog wel HoUands maar spreekt en schrijft het nauwelijks meer, en de vierde generatie is voluit Ganadees.

Engels

Ds. Pannekoek heeft maar weinig Engels gesproken. Geen wonder.

'Toen kon de meerderheid nog goed Hollands', zegt Bill (Willem) die vloeiend twee talen spreekt. 'Nu begrijpen velen er geen woord meer van. Toch blijven sommige uitdrukkingen bekend. Als je vraagt of ze een snoepje lusten, dan begrijpen ze het nog wel.'

'Ik heb dat Engels ook nooit zo geleerd', zegt mevrouw Pannekoek, die thans JS jaar is, in onvervalst Zeeuws. 'Het was ook niet nodig. De kinderen spreken thuis nog steeds Hollands. Als ze in de schooltijd thuis meer Engels gesproken hadden, had ik het misschien ook wel geleerd. Ook in de kerk zijn trouwens nog steeds Hollandse diensten.'

'Mijn plaats is nu hier'

Zo woont mevrouw Pannekoek al vele jaren in een mooie bungalow aan de Gibson Road. Tot het overlijden van haar moeder in 1987 ging ze om de twee jaar naar Nederland. 'Nu wordt dat minder. Nu nog eens in de vier, vijfjaar', zegt ze. Familie, vrienden en oude bekenden in Nederland vallen weg. Terugkeer naar Nederland is nooit aan de orde geweest. 'Mijn plaats is nu hier', zegt mevrouw, 'ik heb me er in geschikt.' In Chilliwack is ze thuis, bij haar kinderen en hun kroost. 'De Heere zal voor je zorgen...' had haar stervende man gezegd toen de hemel boven Ghilliwack openging en de Zeeuwse akkerman thuis kwam.

Dit artikel werd u aangeboden door: Oude Paden

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 september 2003

Oude Paden | 60 Pagina's

‘Daar is straks je graf, man, op die bergen...'

Bekijk de hele uitgave van maandag 1 september 2003

Oude Paden | 60 Pagina's