‘Laat de stroom maar vloeien, broeder’

L. Vogelaar

Het is 25 jaar geleden, dat ds. W.C. Lamain overleed. Dat gebeurde kort nadat hij twee nieuwe predikanten in de Netherlands Reformed Congregations (de Gereformeerde Gemeenten in Noord-Amerika) bevestigde. Voor de markante pastor van Grand Rapids liep het dienstwerk nog vrij onverwachts ten einde. Na 55 jaar.

Willem Cornells Lamain (1904-1984) kwam van Noord-Beveland. Hij was een schoenmakerszoon uit Kamperland. Van 1924 tot 1929 studeerde hij voor predikant. Hij diende Leiden, zijn onvergetelijke Rotterdam-Zuid en daarna de Rijssense Walkerk. En toen moest hij naar een land dat hem vreemd was, met een taal die hem vreemd was, maar waar hij toch ook dezelfde liefde tot de waarheid en de bevindelijke doorleving ervan aantrof. Zevenendertig jaar diende hij Grand Rapids, en het overzeese kerkverband.

Toen hij in 1948 voor het eerst een synodevergadering in Amerika opende, wees hij erop 'dat het twee jaren geleden was sedert de laatste Synode, en uitwendig onder geheel andere omstandigheden, daar ervoor enkele jaren maar één leraar was voor al de gemeenten, doch thans drie. Hierin heeft de Heere betoond dat Hij Zijn kerk niet vergeet.'

Met de twee andere predikanten, ds. C. Hegeman en ds. J. van Zweden, zette ds. Lamain zich ervoor in de emigranten in Canada een kerkelijk onderdak te bezorgen.

Het aantal predikanten verdubbelde in korte tijd, toen er broeders uit Nederland overkwamen. En soms nam het snel weer af. Ds. Lamain bleef in de stad die de Heere hem gewezen had, ondanks de vele beroepsbrieven die daar in de postbus schoven.

KERKNIEUWS

Ds. W. C. Lamain mocht voor het eerst de kleine gemeente te Sunnyside, Wash., bezoeken en daar het Woord Gods verkondigen en eenige werkzaamheden verrichten.

Op zijn reis derwaarts mocht hij ook vergezeld van Mr. Bouma uit Montana, Canada binnentrekken en voor de menschen te Alberta tweemaal optreden in de bediening des Woords. Een Hervormd predikant te Monarch was zoo goed zijn kerkgebouw dien dag voor dat doel af te staan, en bevond zich zelf ook onder het gehoor.

Zijn Eerw. mocht des middags voor 50 •— en des avonds voor 80 menschen prediken. Wie had eenige jaren geleden kunnen denken, dat in Canada ook nog het zuivere Woord Gods door onze leeraren zou verkondigd worden? Zoo voert de Heere Zijn eeuwige raad uit, en zal Hij ook in dat groote en vreemde land Zijn uitverkorenen toebrengen en Zijn volk spijs en drank toedienen.

Volgens bericht uit Nederland zijn er thans aldaar nog velen geboekt, om (D.V.) het volgende jaar Canada binnen te gaan. De Heere mocht zoo bewerken en besturen om daarheen te trekken, waar men reeds op de Sabbatten vergadert om de predikatien onzer vaderen te lezen.

Artikel uit The Banner of Truth van september 1949

Veel herinneringen

Van tijd tot tijd was ds. Lamain op bezoek in Nederland. Dat had iets van een toernee: avond aan avond preken, en soms zelfs 's middags ook, als de avonden 'op' waren, 'k Herinner me op school vrij gevraagd te hebben voor zo'n middagdienst in Benthuizen: 'Er komt een dominee uit Amerika!' Daar kreeg je vrij voor, ook in 1983 nog. Ondanks het tijdstip zat de kerk stampvol. Aan het eind van de dienst werd ds. Lamain toegesproken en toegezongen.

Tijdens een preek — ook 's middags — in Uddel sprak ds. Lamain over het geestelijk leven. Na verloop van tijd zei hij: 'Ik heb eigenlijk geen tekst.' Maar ook zonder tekst luisterden de mensen wel.

Andere keren had ds. Lamain wel een tekst, maar kwam hij er niet aan toe om veel te zeggen over het 'kapittel' dat hij als uitgangspunt koos. Dan kwamen er allerlei herinneringen boven, en die vertelde hij dan ook. Ds. J.T. Doornenbal maakte dat in Oostkapelle mee en was er allerminst ongelukkig mee: 'Laat de stroom maar vloeien, broeder, en vertel ons gerust wat God gedaan heeft in je leven. Immers: 'Geen leed zal 't ooit uit mijn geheugen wissen.' En Hij zal er tenslotte Zelf in verheerlijkt worden. Ook kunnen wij er nog wat troost en moed uit scheppen. Ik ben blij hem weer gehoord en gesproken te hebben.'

Over de banken

Volle kerken als een Noord-Amerikaanse predikant Nederland bezoekt; het is geen nieuw verschijnsel, maar bij ds. Lamain nam het buitensporige vormen aan. Zou dat ook ge­ beurd zijn als hij predikant in Nederland gebleven was?

De koster van Wageningen vertelde eens dat de eerste bezoekers anderhalf uur voor aanvang van de dienst al arriveerden. Toen het lampje aanging, klommen de mensen zelfs over de banken heen om een plaats te veroveren. 'Als ik hem maar gehoord en gezien heb..., ' zei een van de bezoekers. De kerk werd zo vol, dat op het laatst mensen een stoel uit hun auto mee naar binnen namen en in het gangpad plaatsten. Er was geen doorkomen aan, ook niet voor de diakenen tijdens de collecte.

Kwamen al die mensen voor de boodschap? 'Lamain in het land, alle dominees aan de kant, ' zei een andere predikant eens.

Bij zijn bezoeken aan de Nederlandse gemeenten — lang niet elk jaar — ontmoette ds. Lamain veel oude en nieuwe vrienden. Met zijn sonore stem sprak hij een van hen aan. De man kreeg bij voorbaat al tranen in de ogen. Ds. Lamain ging echter juist iets grappigs zeggen. Dan schudde hij van het lachen. De tranen van de ouderling pasten daar niet zo goed bij.

Artikelen van overzee

Ds. Lamain, hij is nog niet vergeten. Zijn beminnelijke persoonlijkheid, zijn ernst, zijn ijver, de wijze waarop hij de gangen van Gods kinderen uitschilderde, het gaf hem een grote plaats op beide continenten. Hij preekte veel. Hij schreef ook veel: briefjes, in een moeilijk te ontcijferen handschrift; maar hij krabbelde ze vaak ook maar snel even tussendoor.

En vele artikelen, voor De Saambinder. Losse artikelen en series onder karakteristieke koppen als: 'Wij hebben maar steeds te veel, ' 'Bijna vijftig jaar op de bedelaarslijst, ' 'Steeds voller en steeds armer, ' 'Het is altijd al wat geweest.'

De artikelen werden graag gelezen. Soms werden ze na een paar jaar nog eens opnieuw geplaatst. Ds. Lamain had iets gemoedelijks. In zijn artikelen haalde hij met heimwee herinneringen op aan kinderen des Heeren uit vroeger tijden. Daarmee zorgde hij binnen de Gereformeerde Gemeenten voor een belangrijk stuk geschiedschrijving.

Als er een poosje niets van ds. Lamain in De Saambinder had gestaan, belde een ouderling uit een van de gemeenten naar hoofdredacteur ds. K. de Gier: 'Hebt u nog een beurtje voor ons? ' Maar ds. De Gier wist wel waarvoor hij eigenlijk belde en antwoordde: 'Ja, er komt binnenkort weer wat van ds. Lamain in, hoor.'

Grote banden

De Amerikaanse predikant was interkerkelijk gerespecteerd. Zijn gepubliceerde preken vonden aftrek, en werden ook gelezen op preekstoelen waar andere predikanten uit de Gereformeerde Gemeenten niet aan bod kwamen.

Vele malen klonk het vanaf de kansels: 'De gelezen preek was van dominee ' En dan volgde er iets als: Lamain, Lamijn of Lamèn. En dat laatste was de juiste uitspraak.

Een ander beeld komt op het netvlies. De ouderlijke woning in Mijdrecht. Grote banden die ruisend hun rondjes draaiden op de bandrecorder. Moeder die 's zondagsavonds oppaste, met een preek van ds. Lamain, door de oude Treur overgedraaid in zijn woonboot. De zware stem en de gedragen spreektrant van de dominee deden in kinderoren somber aan.

Aan de wijze waarop ouderlingen in de Noord-Amerikaanse gemeenten leesdiensten leidden, was soms te horen dat ze veel onder zijn gehoor hadden gezeten. Tijdens classisvergaderingen wist ds. Lamain bij moeilijke kwesties soms met een paar verhaaltjes wat rust in de zaak te brengen.

Overigens hing er wel gewicht aan de klok. In zijn eigen gemeente had de predikant het de laatste jaren niet altijd gemakkelijk. Hij wist van de verschillende inzichten; hij wist ook dat sommigen uitzagen naar zijn vertrek. De komst van zijn opvolger was omstreden en werd met grote spanning tegemoet gezien. Achteneenhalf jaar na het overlijden van ds. Lamain kwam het tot een scheuring in zijn gemeente en in het kerkverband.

De slapende dominee

De predikant kon veel werk verzetten, ook doordat hij tijdens het reizen gemakkelijk sliep. 'The sleeping minister, ' de slapende dominee, werd hij genoemd door trein-of vliegtuigpersoneel dat hem vaker meemaakte.

Ook in de auto ging de pastor gemakkelijk onder zeil. In zijn onderbewuste stuurde hij kennelijk toch mee op de bekende route naar Grand Rapids, want toen de chauffeur een verkeerde weg insloeg, ontwaakte ds. Lamain en zei: 'Je rijdt verkeerd!' 'Hij is een vulkaan van kracht, ' schreef ds. Doornenbal. Als ds. Lamain ergens kwam preken, legde hij vaak ook allerlei bezoeken af. In Paterson werd diaken E. de Bel vaak gevraagd om hem te rijden. Dan werd het weleens laat. 'Dominee, ik moet om vier uur opstaan om te melken!' zei De Bel. 'Jongen, jongen, je kunt best een nacht zonder slaap..., ' antwoordde ds. Lamain.

Zo zijn er meer herinneringen. Samen met ds. M. Heerschap bezocht ds. Lamain een vrouw die voor het eerst aan het

Avondmaal had deelgenomen. Na afloop, in de auto, vroeg ds. Heerschap: "Wat denk je ervan? ' Ds. Lamain dacht even na en zei: 'De meubeltjes zijn er wel, maar ze staan nog niet op de goede plaats.'

Tijdens een dienst in Paterson stapte een onbekende vrouw door het gangpad naar voren. Pal voor de preekstoel zei ze: 'U moet zingen en een collecte voor me houden. Ik heb een hoop kleine kinderen en ik heb geld nodig.'

Onverstoorbaar blikte ds. Lamain op haar neer en zei: 'Vrouw, dat kan niet, maar hier heb je wat — hij stak een hand in zijn zak en stopte haar wat toe — en nu kun je gaan!' Toen iemand later zei dat ze het geld misschien aan whiskey zou besteden, zei de predikant: 'Wel, ik deed het voor de kinderen.'

Oók three boys

In 1984 bevestigde ds. Lamain twee nieuwe predikanten in Canada. Ds. G. Vogelaar kwam in augustus over uit Nederland. Op een hete zomerdag arriveerde het gezin op het vliegveld van het Canadese Toronto, waar een groepje kerkenraadsleden van St. Catharines hen opwachtte.

Een week later kwam ds. Lamain de bevestigingsdienst leiden. De vader van ds. Vogelaar had dat in diens eerste twee gemeenten. Genemuiden en Benthuizen, gedaan, maar in Canada moest dat in het Engels. Daar verstond ds. L. Vogelaar (vroeger in Zoetermeer een catechisant van ds. Lamain) niets van, laat staan dat hij het sprak. In de ouderlingenbank zat hij ingespannen te luisteren. De woorden 'Old and New Testament' begreep hij, hij vormde ze met zijn lippen mee. maar verder was de preek onverstaanbaar.

Ds. Lamain haalde aan wat een voorrecht het is als een predikant een zoon mag hebben die ook in het ambt staat. Met een Nederlands woord er tussendoor: 'I have óók three boys, but no one on the pulpit.' Geen van zijn drie zoons stond op de kansel.

Ds. L. Vogelaar stapte vervolgens het kanselpodium op en sprak zijn zoon en ds. Lamain toe, in de Nederlandse taal. Omschakelen was voor ds. Lamain op zijn leeftijd niet zo makkelijk meer: de mededeling dat er na de dienst koffie geschonken zou worden, deed hij toen ook maar in het Nederlands.

Tussen alle werkzaamheden door wist hij tijd te vinden voor een bezoek aan de pastorie. Een bezoek waarin hij de ene na de andere herinnering aan Nederland ophaalde. Totdat zijn vrouw hem aanmaande dat hij zijn glas moest leegdrinken, omdat het de hoogste tijd was. Ds. Lamain grinnikte goedmoedig, en praatte nog een poosje door.

Alleen deel I

Bijna drie maanden later bevestigde hij kandidaat J. Spaans in Norwich. Dat was nagenoeg zijn laatste dienstwerk. In de week daarna onderging de 80jarige predikant een kleine operatie. Nog in diezelfde maand, in de vroege morgen van de 30e november, overleed hij in zijn slaap.

Zijn werk was voorbij, maar in zijn geschriften spreekt hij nog nadat hij gestorven is. De Collected Writings (verzamelde geschriften) die men in 1985 begon te publiceren, droegen als opschrift: deel I. Meer delen zijn er nooit gekomen, maar wel verschenen de brieven in boekvorm die ds. Lamain kort na zijn overkomst naar Grand Rapids aan zijn gemeenteleden richtte. Ze werden destijds in het Engels vertaald; de taal waarin hij vanaf de kansel tot hen nog niet spreken kon. Van zijn preken verscheen een groot aantal in de 'blue books, ' de serie prekenbrochures van het Noord-Amerikaanse kerkverband. Ook op internet zijn inmiddels preken van hem te lezen.

Tegenover alle waardering die ervoor bestaat zou ds. Lamain zijn werk zelf waarschijnlijk —zoals hij in 1974 in Leiden deed tijdens de herdenkingsdienst bij zijn 4; ^-jarig ambtsjubileum— waarderen als een handvol geitenhaar, en weinig meer dan dat. Toen hij afgelost werd, was de lege plaats echter groot.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen