Jan van der Schaft

(Vlaardingen 25 dec. 1912 - Zwolle 1 mei 2001)
Gereformeerd predikant Zwijndrecht-Groote Lindt 9 okt. 1938, geschorst 1945; gereformeerd predikant (vrijgemaakt) idem 22 febr. 1945 - juni 1946; Delft 7 juli 1946; Murmerwoude en Oenkerk 7 sept. 1952 - juni 1964; gereformeerd predikant Oud-Beijerland 18 okt. 1964; Wilsum (Dld.) 11 jan. 1970; Asperen 2 mei 1976; emeritus 1 jan. 1978.

Mijn broer Jan was één van de vijf zonen van Maarten van der Schaft en Maartje Versteeve. Op 28 sept. 1938 (de dag van ‘München’ ) huwde hij met Gerritje Geertruida van Wijk. Uit hun huwelijk werden vijf kinderen geboren. Na het met goed gevolg doorlopen van het Marnix Gymnasium te Rotterdam studeerde hij aan de Theologische School te Kampen. In oktober 19 3 7 slaagde hij cum laude voor het kandidaatsexamen.
Het waren de jaren van ‘overvloed van werk en werkkrachten’. Mede door de in die tijd heersende economische crisis deed men veelvuldig een beroep op kandidaten in de theologie om een hulppredikerschap te aanvaarden. Ook bij mijn broer was dit het geval. De kerkenraad van de Gereformeerde Kerk van Middelburg deed dit en ook die van Zwijndrecht-Groote Lindt, de voormalige gemeente van de met de n s b sympathiserende dr. H.W. van der Vaart Smit. Aan de roep van de laatstgenoemde gemeente gaf hij in het voorjaar van 1938 gehoor. Bij beide partijen heerste er voldoening over de invulling van genoemde functie en daarom besloot de kerkenraad (de gemeente gehoord hebbende) hem te beroepen tot predikant. Op zondag 9 oktober 1938 werd hij in de morgendienst in de ‘houten kerk’ aan de Lindtse Benedendijk bevestigd door prof. dr. K. Schilder uit Kampen. In de middagdienst hield hij zijn intredepreek. Goede jaren werden er beleefd, maar ook donkere tijden van oorlog en kerkelijke strijd. Mijn broer is één van de studenten geweest die de opkomst van Schilder ten volle heeft meebeleefd. Zijn benoeming als hoogleraar in Kampen, zijn manier van college geven. In de jaren ‘dertig’ waren er overal ‘leiders’ te vinden, in binnen- en buitenland. Op allerlei terrein. Zo was Schilder een ‘leider’ in de ‘hanzestad’ Kampen. Van daaruit beleed en bestreed hij, in boek en geschrift. Zijn lijfblad De Reformatie werd mede onder de studenten gespeld. Schilders studenten werden zijn discipelen. Zij gingen voor hem door het vuur. Geen wonder dus dat juist die categorie studenten (inmiddels predikant geworden) bij de ‘Vrijmaking’ de vlag hees.
In het barre voorjaar van 1945 werd mijn broer met een schorsing geconfronteerd. Vanaf 22 februari 1945 was hij predikant van de Gereformeerde Kerk (Vrijgemaakt) in Zwijndrecht-Groote Lindt. Die gemeente kwam samen in het ‘schaftlokaal’ van Schokbeton. In 1946 volgde Delft en na een ambtsperiode van goed zes jaar aldaar kwamen de Friese gemeenten Murmerwoude en Oenkerk in het vizier. Het was geen gemakkelijke tij d voor hem, het einde van het lied was dat de kerk van Murmerwoude over hem een schorsing uitsprak, terwijl Oenkerk hem in volle rechten handhaafde. De moeilijkheden ontstonden omdat mijn broer sympathiseerde met de tegenbeweging die in de vrijgemaakte kerken was ontstaan tegen het terreinwinnende ‘alléén-weten’ , de ‘ware-kerk’ idee. Het gevolg van een en ander was dat hij terugkeerde naar de (synodale) Gereformeerde Kerken in Nederland. Tijdens zijn verblijf in Oud-Beijerland was hij ook lid van een Generale Synode. In het najaar van 1969 werd hij beroepen in Wilsum in de Classis Graafschap Bentheim. Zijn laatste standplaats was Asperen.
Na zijn emeritaat vestigde hij zich met zijn vrouw in Maassluis en is hij nog enige jaren werkzaam als pastor in het verzorgingstehuis ‘De Harg’ in Schiedam. Enige jaren later gingen zij in het Overijsselse Hasselt wonen. Tot in het laatst van zijn leven is hij blijven preken. In dat opzicht was hij een gedrevene. Met een klein briefje in de zak (waarop de te zingen liederen waren genoteerd, alsook het te lezen bijbelgedeelte) ging hij in de wijde omtrek ter kerke op weg naar de preekstoel. Tot in Urk toe. De te houden preek had hij goed in het hoofd. Daarop had hij zich terdege voorbereid. De Commentaren en overige Schriftverklaringen had hij erop nageslagen en het dagelijkse wereldgebeuren in krant en tijdschrift goed gevolgd. Zo hadden Hoekstra, Schilder en Greijdanus het hem geleerd. Een goede dominee moest de Schrift kunnen uitleggen en moest die Schrift ook in de actualiteit van de dag kunnen toepassen. Mijn broer was voorts trouw in het gemeentewerk. Hij wist wat er bij de mensen leefde. Waren dat zaken die een algemeen verschijnsel aanduidden, dan werden ook die onderwerpen in de prediking opgenomen.
In de laatste jaren van zijn leven heeft hij fel tegen de ‘nieuwe leringen’ geageerd. Heeft hij ook menige brief aan de scribenten daarvan geschreven. In de archieven van de professoren H.M. Kuitert en C.J. den Heyer moeten veel epistels van hem te vinden zijn. De nieuwe opvattingen konden beslist zijn instemming niet wegdragen. Eens zei hij tegen mij: ‘Ze mogen alles van mij afnemen, maar van Jezus-van mijn Verlosser - moeten ze afblijven.’ En die opmerking sprak hij met bewogen stem.
Met hem is een vertegenwoordiger van de klassieke gereformeerde leer weggevallen. Vanaf zijn vroegste jeugd heeft hij predikant willen worden. Die wens is voor hem in vervulling gegaan. En zijn kansen heeft hij uitgebuit. Hij was een soort ‘Wachter op Sions muren’.
Ds. A.J. van der Schaft, Ommen

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen