Gewetensvrijheid

Voor de R.K. kerk staat onomstotelijk vast, dat haar de waarheid a l l e e n is toebetrouwd. En het is — volgens het r.k. standpunt — de plicht van de kerk de waarheid zuiver en onvervalst te bewaren. Op grond van deze stelling schreef paus Pius IX in zijn encycliek „Quanta Cura" (1864) o.m. „Ten hoogste verderfelijk voor de Kerk en voor de redding der zielen is de mening als zou de vrijheid van geweten en eredienst het bijzondere en onvervreemdbare recht voor ieder mens zijn". Ook paus Leo XIII baseerde zich op deze stelling in zijn encycliek „Libertas" (1888), waarin o.a. de volgende passage voorkomt: „De vrijheid van eredienst is volkomen in strijd met de deugd der godsdienstigheid(!); men is v e r p l i c h t d e w a r e g o d s d i e n s t te beoefenen". Onder de „ware godsdienst" hebben we uiteraard het rooms-katholicisme te verstaan. De waarheid gaat boven de vrijheid uit, blijkens „Civilta Catholica", het leidend orgaan van de jezuiëten, waarin in het aprilnummer 1948 is vastgelegd, dat de R.K. kerk als „de e n i g w a r e kerk" daarom, het recht, van vrijheid alleen voor zichzelf opeist. Het recht van vrijheid kan alleen worden toegekend aan de waarheid. Tot het uitdragen van de dwaling, het uitdragen van de niet-roomskatholieke belijdenis, kan geen vrijheid worden verleend. Duidelijk is wel, dat de R.K. kerk in wezen a f w ij z e n d staat tegenover gewetensvrijheid. Dat de R.K. kerk, die een „leidsvrouwe der waarheid" (paus Leo XIII in encycliek „Providentissimus Deus", 1893) pretendeert te zijn in wezen i n t o l e r a n t is. Tolerantie en godsdienstvrijheid zijn lijnrecht in strijd met het w e z e n der R.K. kerk.
Wanneer de R.K. kerk in een land in dc minderheid is, streeft zij naar algehele godsdienstvrijheid. Maar. . . . daar waar de R.K. kerk een machtspositie inneemt, voert zij m a c h t s p o - 1 i ti e k. Daar wordt géén vrijheid toegekend aan een andere religie. Spanje is een baken in zee!
Volgens het in 1953 tussen het Vaticaan en Spanje gesloten concordaat „blijft de r.k. apostolische godsdienst de enige godsdienst en zal alle rechten en voorrechten(!) genieten, die daaruit voortvloeien in overeenstemming met de goddelijke wet (welk een pretentie v. O.) en met het (r.k.) kerkrecht". Het H. Officie, dat onlangs van zich deed spreken in de zaak van patèr Van Kilsdonk en dat volgens canon 247 van het r.k. kerkrecht een wetgevende en een rechtsprekende taak heeft, staat op het standpunt dat aan dwaling niet dezelfde rechten mogen worden toegekend als aan de waarheid. De leidende figuur van deze congregatie, kardinaal Ottaviani, heeft deze stelling tot en m*et verdedigd tijdens de eerste zittingsperiode van het concilie. Daar is tot uiting gekomen hoe zeer de meningen op het r.k. erf verschillen met betrekking tot de tolerantie en gewetensvrijheid. Kardinaal Bea behoort tot die categorie rooms-katholieke geestelijken, die — overigens uit diplomatieke overwegingen in het kader van het huidige r.k. „oecumenisch" streven — een zekere mate van gewetensvrijheid aan niet-rooms-katholieken zou willen toekennen. Tijdens een lezing in Duitsland sprak deze kardinaal — in de lijn van artikel 18 van de in 1948 door de Ver. Naties aanvaarde Universele Verklaring van de rechten van de mens — over de plicht en het recht van de mens tot het volgen van zijn eigen geweten. Dit riep verzet op. De r.k. Nieuw-testamenticus uit Bonn, Karl. Schafer schreef korte tijd later dat gewetensvrijheid in strijd is met de wil van God. volgens Schafer is het de wil van God, dat i e d e r e e n v e r p l i c h t is de leer van de R.K. als de door Christus geopenbaarde waarheid te aanvaarden. Volgens Schafer is er voor de R.K. kerk geen rechtsgrond tot het verlenen van gewetensvrijheid. De Spaanse bisschop van Huelva, Mgr. Pedro Cantero verklaarde onlangs: „De katholieke kerk respecteert de godsdienstvrijheid". (Tot dusver was de houding van het Spaanse episcopaat echter juist een overduidelijk bewijs van het tegenovergestelde). Maar de Spaanse jezuiet Eustaquido Guerrero waarschuwde kortgeleden in het blad „Ya" tegen het verlenen van grotere vrijheid aan de protestanten in Spanje. In een eerder van zijn hand verschenen boek, getiteld „Godsdienstvrijheid in Spanje" schreef hij in gelijke geest als Schafer: „God wil, dat alle burgers van Spanje de katholieke godsdienst belijden".
En het 2e Vaticaanse Concilie ? Tijdens de eerste zittingsperiode heeft men de kwestie van de tolerantie onaangeroerd gelaten en de Nederlandse r.k. hoogleraar Prof. dr. Schillebeekx verwacht ook tijdens de komende concilieperiode geen uitspraak terzake van deze kwestie. In dit verband heeft hij als één van de motieven genoemd het contact tussen het Vaticaan en het Kremlin. Hij verwacht, dat de verhouding tussen Staten en de R.K. kerk blijvend door concordaten zal worden geregeld.
Het politieke leven steunt op het r.k. standpunt' dat de Staat de „onfeilbare leiding van de kerk dient te vqlgén". Dit geldt in ons goede vaderland de K.V.P., die als grootste partij uit de jongste stembus is gekomen en bevordering van de processievrijheid op haar program heeft staan. Diverse zonen der R.K. kerk zijn staatslieden. Ik noem slechts Kennedy in de V.S. en De Gaulle in Frankrijk. Boven die allen 8 staat. . . . de paus. Aan hem zijn ze onderworpen.
De R.K. kerk dringt zich steeds meer op en doet zich* meer en meer gelden. De jongste verkiezingen hebben bewezen, dat dit ook ons vaderland geldt. Hiervoor dienen onze ogen steeds open te zijn. Toenemende macht en invloed van Rome betekent immers ook bedreiging van onze gewetensvrijheid. De vrijheid, waarvoor ook in Nederland is gestreden. De vrijheid, waarvoor ook in Nederland bloed heeft gevloeid. Thans hebben we de vrijheid — wettelijk gegarandeerd — om God te kunnen dienen naar Zijn Woord. Maar hoe zal het in de toekomst zijn? Deze vraag mogen we niet zonder meer naast ons neer leggen. De sterke groei van Rome ook in ons land geeft reden ons met deze vraag bezig te houden. Ons p r o t e s t a n t zijn omvat ook het p r o t e s t tegen beknotting van gewetensvrijheid. Voor het behoud van de verkregen vrijheid hebben wij zo nodig te strijden, wetende dat het wezen van de R.K. Kerk intolerant is. Rome meent de waarheid te bezitten. Rome ziet in dit verband een plicht. Maar zijn wij protestanten altijd onze profetische roeping met het oog op het pand ons toebetrouwd door het Evangelie bewust? Ook onze protestantse politici hebben in deze een verantwoordelijke taak. Volgens art. 36 N.G.B. wil God geëerd en gediend worden gelijk Hij in Zijn Woord gebiedt. Bekend is het woord van Luther tijdens het dispuut in Leipzig (1519): „Rome ontvlucht de Bijbel als de duivel het kruis, maar mijn geweten is gevangen in het Woord Gods".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen