Ierland: het gespleten eiland

Omstreeks half juli jl. hebben de Nederlandse dagen weekbladen hun lezers min of meer uitvoerig voorgelicht omtrent ongeregeldheden in Noord-Ierland, het met Engeland verbonden „Ulster", bij gelegenheid van het bezoek dat koningin Elisabeth aan de hoofdstad van Noord-Ierland, Belfast, gebracht heeft. De schijnwerper werd daarbij gericht op de „anti-papistische dominee" Ian Paisley, de inmiddels tot gevangenisstraf veroordeelde leider van het verzet tegen de pogingen van de (eveneens protestantse) premier van Noord-Ierland, Terence O'Neil, om te komen tot een wat meer ontspannen verhouding tussen de beide delen van Ierland: „Noord-Ierland" en de „Republiek Ierland".
De bladen verzuimden daarbij niet melding te maken van een „strijdlied" dat geregeld door dc Noord- Ierse protestanten zou zijn gezongen in de trant van „Tot aan de knieën in het roomse bloed willen wij waden." 26 b.v. de Haagse Post van 36 juli en Trouw van 11 juli.
Nu heeft een inzender (ds. G. Taverne) in Trouw er reeds terecht op gewezen, dat blijkens een artikel in het blad „Dc Protestant" van 27 september i934 over „Roomsche geheime genootschappen" het juist een geheim Iers rooms genootschap was dat van haar leden de eed vergde: „Alle ketters te verbranden, te verdelgen en te vermoorden, tot de knieën in hc-t bloed." (Het bedoelde artikel verwijst naar het „Report of Select Committee on the State of Ireland" van 1832. Het bedoelde genootschap heette toen „Order of Hibernians", wat een voortzetting was van de „Ribbon Society", opgericht na onderdrukking van de opstand van 1798).
Een verzoek onzerzijds aan de redactie van de Haagse Post, om nadere bronvermelding betreffende het „protestantse krijgslied" bleef onbeantwoord. Hoe dit evenwel mag zijn, duidelijk is wel dat de in Ulster wonende protestanten weinig geneigd zijn tot toenadering als het de rooms-katholieke Zuid-Ieren betreft en zonder nu alleen stil te staan bij bepaalde extremistische uitingen, mogen wij ons wel afvragen wat hiervan de oorzaak is. Of moeten we werkelijk geloven, dat hier uitsluitend sprake is van „onverdraagzame Noord-Ierse protestanten" die niet liever willen dan hun Zuid-Ierse roomse broeders te verdelgen?
Ter opfrissing van dc kennis der recente geschiedenis van Ierland citeren wij het „Algemeen Handelsblad" van 30 maart 1950. Hoofdartikel op pag. 1: „De Ieren roeren zich". Een Amerikaanse senator van Ierse afstamming beschuldigde Engeland ervan zes Ierse provincies (Ulster) „bezet" te houden en de protestanten in Ierland werden ervan beschuldigd discriminatie toe te passen jegens rooms-katholieken.

De Ierse minister in de Raad van Europa beschuldigde te Straatsburg eveneens de Engelsen van „onenigheid te*zaaien" in Ierland en de wil van het Ierse volk te miskennen. Dit en nog veel meer in verband met het debat over Marshallhulp aan Engeland. Het „Alg. Handelsblad" van 15 nov. 1950 meldt, dat de premier van Noord-Ierland bekend maakte, dat een Noord-Ierse politicmacht moest worden gevormd en bij de grens met de Republiek gestationneerd, omdat in dc Nationale Vergadering van deze Republiek door Captain Cowan was meegedeeld, dat hij een leger aan het vormen was om „Ulster" binnen tc dringen. Hetzelfde blad van 1 juni 1951 maakt melding van gespannen toestand in Belfast (hoofdstad van Ulster) in verband (ook toen) met een bezoek van koningin Elisabeth, de moeder van de huidige Engelse koningin. Dertien leden van het ultra-nationale Ierse republikeinse leger (r.k. dus) werden als verdacht gearresteerd. Douanekantoren werden door Zuid- Ieren in brand gestoken enz. Tenslotte lezen we in ^ het „Alg. Handelsblad" van 19 juni 1954: „Ierse rebellen plegen overval op wapendepot. Na zich jaren niet geroerd te hebben, heeft de I.R.A., het Ierse Republikeinse Leger, een buiten de wet gestelde organisatie, die voor dc tweede wereldoorlog met terreur heeft gepoogd Ulster, het aan Engeland behorende deel van Ierland, met dc vrije Ierse Republiek verenigd te krijgen, zaterdag een geslaagde overval gepleegd op een wapendepot te Artnagh in Noord-Ierland. De buit was 240 geweren, 41 machinegeweren en een hoeveelheid munitie". Enzovoorts. Al met al genoeg om te doen zien, dat het (op z'n minst genomen) niet alléén de protestanten van Ulster zijn die de vrede in de beide delen van Ierland bedreigen...
De zeer bewogen, tragische cn bloedige geschiedenis van Ierland de eeuwen door vergt een studie apart, doch willen wij aanstippen dat reeds in de 12e eeuw de Engelsen in Ierland vaste voet verkregen, toen zij in de onderlinge strijd door één der Ierse vorsten te hulp werden geroepen en reeds in 1172 liet de Engelse koning Hendrik II zich in Ierland huldigen als „Dominus Hiberniae", welke titel hem door paus Adrianus IV was verleend.
De Engelse macht over Ierland werd gestadig groter en in 1603 was het gezag van Engeland over geheel Ierland gevestigd, doch niet zonder dat de Ieren telkens in opstand kwam en trachtten het Engelse juk (verzwaard doordat het landbezit vrijwel geheel in Engelse handen was) af te schudden. Vanaf die tijden tot in deze 20e eeuw verkeren Engeland en Ierland in een vicieuse cirkel. Van militair standpunt bezien moet Engeland van Ierland „zeker" zijn. De Ieren beschouwen de Engelsen echter goeddeels als overweldigers en achten zich gerechtigd zich desnoods met Engelands vijanden te verstaan ter bereiking van hun eigen onafhankelijkheid.
„Gij wenst de veiligheid van Uw Imperium te verzekeren. Ierland is besloten zijn vrijheid tc bewerkstelligen", aldus een Iers memorandum van 24 oktober 1921 gericht tot dc Britse Regeringsgedelegeerden. De kiem voor de tegenstelling tussen Noord en Zuid, tussen „Ulster" en „Eire", ook Noord-Ierland en Republiek Ierland genoemd, werd gelegd in de 16e en 17e eeuw, toen opstanden der Ieren steeds gevolgd werden door confiscatie van landbezit en „overplanting" van Schotten en Engelsen, vooral naar het noordelijk Ulster, waarheen later ook veel Engelsen en Schotten zijn geëimigreerd. De bevolking van Ulster is daardoor geheel Engels sprekend en voor tweederde deel protestant. Het overige Ierland is vrijwel geheel rooms-katholiek.

De protestantse Noord-Ieren nu hebben alle reden zich te verzetten tegen een annexatie door de Ierse Republiek, welke annexatie juist door de Ierse Republiek met alle kracht wordt gevorderd. Zij zouden een machteloze minderheid vormen in een vrijwel geheel r.k. land met een roomse wetgeving op het gebied van b.v. huwelijk en echtscheiding, censuur op litteratuur, erkenning in de grondwet van de R.K. kerk als de „guardian of the Faith professed by the great majority of the citizens." Volgens Hugh Shearman in zijn boek „Anglo-Irish Relations" uit 1948 is de R.K. kerk in Ierland zeer politiek ingesteld en ook het boek „The Church of Rome. A dissuasive" geschreven door de Anglicaanse geestelijken R. P. C. Hanson en R. H. Fuller (onder dc titel: „Rome, wij raden het af" in 1960 verschenen in Nederlandse vertaling bij Callenbach N.V.) meldt dat 93% van het onderwijs in de Ierse Republiek onder controle is van de R.K. kerk, dat de censuur de invoer verbiedt van b.v. werken van Shaw, dat de Ierse Labourpartij haar statuten en politiek onderwerpt aan de r.k. hiërarchie, dat de persberichten in voor de R.K. kerk gunstige zin worden geredigeerd en dat men niet schroomt economische boycott toe te passen jegens de weinige protestanten die in de „vrijstaat" wonen (De „Fethard-on-Sea-boycot" vermeld in de „Twentieth Century" van januari 1958). Ook is het volgens deze schrijvers voorgekomen (sept. 1958 te Killaloe) dat protestantse evangelisten werden mishandeld zonder dat de aanvallers door de justitie werden bestraft of berispt. En dat alles onder het welwillende toezien der r.k. geestelijkheid. Ja, soms zelfs door deze geestelijkheid openlijk verdedigt, zoals het geval was met het bovenvermelde boycott van de protestanten in het dorpje Fethard-on-Sea. (Veroorzaakt omdat een protestantse vrouw die met ccn r.k. man getrouwd was geweest, haar kinderen aan de r.k. opvoeding onttrok en zich in Ulster vestigde. Dc bisschop van Galway verdedigde deze boycot in een preek tc Wcxford op 30 juni 1957, in aanwezigheid van kardinaal D'Alton en 6 andere bisschoppen). Begrijpelijk is dan wel, dat dc Noord-Ierse protestanten weinig animo tonen om zich te laten annexeren, waarbij nog komt, dat dc Engels-gezinde Noordleren een afkeer hebben van de Zuid-Ierse buitenlandse politiek, die zij als een gevaar voor het Britse rijk beschouwen, hetgeen trouwens een enkele blik op dc wereldkaart duidelijk maakt en de gescheidenis van twee wereldoorlogen heeft b e w e z e n . . ..
Ofschoon wij niet in de mogelijkheid verkeren dit veelzijdige onderwerp uitputtend tc behandelen blijkt toch uit het voorgaande wel, dat de verhouding roomsen-protestanten in Ierland van geheel bijzondere aard is en volkomen „verpolitiekt" door de lamentabele geschiedenis van „zeven eeuwen wederzijds maltraiteren en misverstand", terwijl de bezorgdheid van de Noord-Ierse „oranjemannen" (die nog jaarlijks de overwinning van „onze" Koning- Stadhouder Willem III bij Boyne in 1690 herdenken) voor toenadering tot het roomse Zuid-Ierland zeker gegrond is. Al geldt ook hier dat niet alle dingen stichten en niet elk middel tot het doel geoorloofd is. Zoals de zaken nu staan bepleiten wij een meer genuanceerde berichtgeving betreffende Ierland als die welke de laatste maanden gebruikelijk schijnt te worden.
Een nadere bestudering van het in de „Internationale Spectator" van 21 maart 1951 verschenen artikel van de hand van Dr. J. C. de Meyere over „De Ierse twistappel cn de kaart van Europa" kan daartoe een goede bijdragfe leveren, evenals de hierboven reeds door ons genoemde boeken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen