„De aflaat nog steeds niet afgeschaft"

Uit een door prof. dr. G. P van Itterzon in het „Hervormd Weekblad" (van de Confessionele Vereniging) onder bovenstaande titel geschreven artikel laten wij hier enkele gedeelten volgen:
„Wie op de Eerste Kerstdag via ae televisie er getuige van was, dat de Paus van het balkon van de St. Pieterskerk in Rome de zegen gaf aan, naar men zeide, een kwart millioen pelgrims op het St. Pietersplein en aan allen in de wereld, die naar hem luisterden (urbi et orbi, d.w.z. voor de stad Rome en voor de wereld), kan tevens hebben gehoord, dat aan deze plechtigheid een pauselijke „aflaat" was verbonden voor ieder, die naar hem luisterde. Men is in onze tijd geneigd om daar overheen te gaan, maar het behoort blijkbaar nog steeds tot het geloofsgoed van de oficiële Rooms-Katholieke kerk. Men kan daar in het oecumenisch gesprek geen waarde aan hechten, maar dan onderschat men toch de duidelijke bedoelingen van paus Paulus VI en zijn curie." (—) „In de R.K. Kerk is de aflaat nauw verbonden met het artikel van de vergeving van zonden. Volgens haar bestond het sacrament van de biecht uit drie delen: Het berouw van het hart, de belijdenis (van schuld) met de mond, n.1. ten aanhoren van de priester in de biecht en de voldoening door boetedoeningen, die door de kerk waren voorgeschreven. Men leerde daarbij, dat de priester in de biecht krachtens de hem verleende sleutelmacht de zonden kon vergeven, zodat de eeuwige straffen in de hel de boeteling niet meer wachtten. Omdat moest blijken, dat het berouw van de zondaar echt was, en hij wel van de eeuwige straffen in de hel, maar niet van de tijdelijke straffen in dit aardse leven en nadien in het vagevuur was ontheven, legde de priester hem een bepaalde hoeveelheid boetedoeningen op om hiermede aan de tijdelijke straffen hier en in het vagevuur te ontkomen." (—)
„De Nieuwe Katechismus, geschreven in opdracht van de bisschoppen van Nederland (1966) zegt er weinig over, maar wat we daarin lezen is veelzeggend. De berouwvolle mens, zo lezen we op blz. 535, zal proberen „iets goeds" te doen. Ook ontstaat er in de mens het verlangen om er iets voor te lijden: boete
„In de kerkelijke vergevingstraditie hebben al deze dingen een naam gekregen: herstel van aangericht kwaad, goede werken, penitentie, loutering na de dood, overgebleven tijdelijke straffen in het vagevuur. (In vroeger tijd kon men soms een vastgestelde penitentie omwisselen tegen nuttige goede werken. Bijvoorbeeld in plaats van een pelgrimstocht te maken naar Jeruzalem, bouwde men een brug voor reizigers. Samen met een nog ouder gebruik, dat men namelijk een stuk van de kerkelijke boete kwijtgescholden krijgt omwille van het lijden van een martelaar - een soort plaatsvervanging -, is dit de oorsprong van de aflaat. Een goed werk verving boete (en later ook „overgebleven tijdelijke straffen") cn het verschil in zwaarte werd aangevuld door de „schat van verdiensten der heiligen", waaruit de kerk God vroeg om te mogen putten. Wat er aan blijvende geloofsinspiratie ligt onder deze verouderde gebruiken, is dat de kerk zo royaal mogelijk poogt te schenken uit de schat van Christus' vergeving en dat wij onze bereidheid waar makèn door iets te doen". Tot zover de R.K. Katechismus. Voor een Protestant klinkt dit alles nog behoorlijk Rooms- Katholiek: loutering na de dood, tijdelijke straffen in het vagevuur, e.d. In Rome ging men echter met bovenstaande passage niet accoord. Het ging blijkbaar te ver, wanneer men van „verouderde gebruiken" sprak cn verklaarde, dat ze goed waren in zichzelf, maar gemakkelijk misvormd konden worden." (—)
„De paus had gelijk, toen hij in zijn kersttoespraak verzekerde, dat in de opvatting inzake de aflaten niets werd veranderd „met betrekking tot de waarheden des geloofs." Die waarheden waren duidelijk: de onderlinge hulp van levenden en doden: de kerkelijke schat der overtollige goede werken van Christus, Maria en de heihgen; de rechterlijke, pauselijke sleutelmacht; de gehoorzaamheid aan de paus. Wel werden de berekeningen van dagen en jaren aflaat afgeschaft en kon men vortaan per dag slechts één volle aflaat verkrijgen, maar voor het overige bleef alles bij het oude. Gewoon traditioneel. Met een aansporing tot het doen van verdienstelijke goede werken. Het Protestantisme beleed, dat ook de allerheiligsten in dit leven maar een klein beginsel der gehoorzaamheid hadden. En Jezus zelf zeide: Zo moet ook gij, nadat gij alles gedaan hebt wat u bevolen is, zeggen: „Wij zijn onnutte slaven: wij hebben slechts gedaan, wat wij moesten doen (Luc. 17 : 10). Doch de leer van de schat der goede werken houdt in, dat mensen in dit leven, boven alle nodige goede werken uit, nog overtollige goede werken kunnen doen, die zij voor hun eigen zaligheid niet nodig hebben, die in de kerkelijke schat der overtollige goede werken kunnen worden gestort en waaruit dan anderen, levenden en doden, kunnen putten om aan te vullen wat bij hen nog ontbreekt. Tegen deze voorstelling, als zouden we een credit- en debetrekening bij God hebben en als zou ons credit aanmerkelijk kunnen oplopen, heeft de Reformatie zich krachtig verzet. Dat een zondaar uit het credit van een ander zou kunnen putten (in de regel tegen betaling) om van hun eigen debet af te komen, stuitte de hervormers tegen de borst. Toch is juist deze leer een van de hoekstenen van het gebouw van gedeeltelijke en volle aflaten voor levenden en doden." (—)
„De „verouderde gebruiken", om met de R.K. Katechismus te spreken, zijn nog niet afgeschaft: de „continue traditie" blijft heersen over de H. Schrift. Daarom kon paus Paulus VI, tien jaar na de afkondiging van zijn aflaat-constitutie van het balkon van de St. Pieter zonder aarzeling aan zijn apostolische zegen een volle aflaat verbinden voor allen, die er naar hoorden. Als een rots in de branding. Want de branding is er, althans in de Nederlandse kerkprovincie, wel!"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen