De Kerkelijke Staat

In een vorig artikel hadden wij het over het 'Patrimonium Petri', de groeikern van de latere 'Kerkelijke Staat'. In de achtste eeuw werd deze met verovering bedreigd door de vanuit Noord-Itahë oprukkende Longobarden, een van nature Germaans volk. Hun koning Aistulf wilde in Italië een groot Longobardisch rijk stichten. De band met de keizer in het verre Oosten, in Constantinopel, was zo los geworden dat de pausen (bisschoppen) van Rome geen steun zochten bij hun feitelijke soeverein, de keizer, maar bij de koning der Franken, die over het vroeger Gallië heerste. Met goedvinden van de (Heilige) paus Zacharias (714-'52), had de 'hofmeier' (eerste minister), Pepijn de Korte, de plaats ingenomen van de zwakke koning der Franken Childerik III.

Om daadwerkelijk hulp te krijgen tegen de expansiedrang van de Longobarden, reisde paus Stefanus II over de Sint Bernard-pas naar het klooster van het Franse Bourg-Saint-Maurice, aan de rivier de Isère. Pepijn trok de kerkvorst tegemoet. Toen de Frankische koning de paus zag naderen, sprong hij van zijn rijdier, wierp zich ter aarde en hielp de paus bij het afstijgen van diens paard. Zo groot was reeds het prestige van de bisschop van de oude rijkshoofdstad Rome!

Pepijn beloofde ten strijde te zullen trekken tegen de Longobarden. Als tegenprestatie, zalfde Stefanus Pepijn en diens beide zonen als koning. In twee veldtochten werden Aistulf en zijn Longobarden beslissend verslagen. Het Patrimonium Petri werd hersteld en belangrijk uitgebreid. Het strekte zich voortaan in de breedte uit over het Italiaanse vasteland, van Rome naar Ravenna en Ancona. (755)

In deze vorm zou de Kerkelijke Staat (Stato della Chiesa, ruim 41.000 vierk. km.) meer dan elf eeuwen de totstandkoming van de Italiaanse eenheidsstaat blokkeren. Het definitieve verdwijnen van de pauselijke staat kwam in 1870, toen Napoleon III i.v.m. de Frans-Duitse oorlog het Franse garnizoen uit Rome moest terugtrekken, dat daarop door Italiaanse soldaten werd bezet, na symbolische tegenstand van de pauselijke soldaten van het internationale zoeavenlegioen. Op een totaal van 11.000 pauselijke strijders zijn er 3.000 Nederlanders geweest, tegen maar 500 Italianen! Destijds was de bevolking van Italië bijna 7 maal zo groot als die van Nederland. Er is altijd een sterk anti-clericalisme in het land van de paus geweest.

De ondergang van de pauselijke Staat (Stato ponteficio) was noch politiek, noch sociaal een ramp. Gregorius XVI (I831-'46) verbood 'moderne fratsen' als gasverlichting, telegraaf- en spoorlijnen, maar de biechtvaders traden op als verklikkers van de politie. Een en ander kan men lezen in het boek 'Garibaldi en de Romeinse republiek', van de Engelse historicus Trevelyan.

In het 'Gedenkboek: In vrijheid herboren', erkent de r.k. historicus Rogier dat er 'in het staatkundig beleid van de H. Stoel na Waterloo weinig te loven valt'. Hij spreekt verder van 'een voortschrijdende ontreddering, van een 'bijna permanente burgeroorlog, overvolle gevangenissen, verpaupering en verwildering'.

Na 1870 beschouwden de achtereenvolgende pausen zich als de 'gevangenen van het Vaticaan'. In 1929 kwam er een eind aan deze toestand van koude oorlog. Toen erkende de fascistische regeringsleider en dictator Mussolini de pauselijke soevereiniteit over het kleine staatsgebied (44 ha.) van Vaticaanstad (Stato della Citta del Vaticano). Bij die gelegenheid prees Pius XI Mussolini als een 'Man der Voorzienigheid'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen