Mis geen vervloekte afgoderij meer?

De vrijgemaakte kerk in Barneveld/Voorthuizen heeft de synode van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt verzocht om een studiecommissie op dit punt te benoemen. Volgens de Groningse bisschop Gerard de Korte zou het offer van Christus niet “herhaald”, maar tegenwoordig worden gesteld, zo liet hij in een reactie weten. Maar doet dat recht aan de huidige situatie in de Rooms-Katholieke Kerk? Het is bekend dat de zinsnede van “vervloekte afgoderij” in de oorspronkelijke tekst van de Heidelbergse Catechismus niet voorkomt. Die is er in gekomen na het rooms-katholieke Concilie van Trente met zijn vervloekingen (van onder meer de protestanten). Toch weerspiegelt de uitdrukking niet alleen de toenmalige situatie in de roomse kerk, maar ook die van onze tijd.

Cruciale verschillen
Een van de meest cruciale verschillen tussen Rome en Reformatie betreft nog steeds de eucharistie of de mis. Bij Rome is de eucharistie of de mis het centrale leerstuk van de kerk, hét hoogtepunt van het sacramentele leven van de kerk. Voor de Reformatoren was dit juist het onbetwistbare dieptepunt. In alle toonaarden hebben zij het afgodische en godslasterlijke van de mis onderstreept, namelijk als herhaling van het offer van Christus en daarmee de ontkenning van het unieke werk van de Verlosser. De bezwaren richten zich al tegen het feit dat door de instellingswoorden “Dit is het lichaam..”, en “Dit is het bloed…” van de priester de elementen van brood en wijn “echt getranssubstantieerd worden in het menselijke lichaam van Jezus Christus en in zijn wezenlijke bloed”, zo geeft Beza weer. De priesters ontnemen Jezus Christus Zijn priesterschap en de gelovigen het fundament van ons heil. De Catechismus is niet het enige geloofsdocument dat zo hierover in ronde bewoordingen spreekt. De Franse geloofsbelijdenis (1561) ziet als het kernmoment van alle roomse heiligheid de mis, “maar als men een vergelijking maakt van deze met het avondmaal van onze Heere Jezus, dan zal men bevinden dat de duivel geen groter noch ontstellender tegenstelling tot stand heeft kunnen brengen”.

‘Heiligschennis’
En de Schotse geloofsbelijdenis (1560) spreekt van “heiligschennis”. Priesters werpen zich op als middelaars op tussen Christus en Zijn kerk en brengen aan God een offer tot verzoening van de zonden. De huidige kerk van Rome ziet de eucharistie als “de oorsprong en het hoogtepunt van heel het christelijk leven”. Men spreekt van het “heilig offer” of “heilig misoffer”, omdat dit sacrament het ene offer van Christus “tegenwoordig stelt en de offergave van de kerk insluit”. Door de instellingswoorden worden brood en wijn “op geheimnisvolle wijze” het lichaam en bloed van Christus, zo laat de recent nog uitgegeven Catechismus van de Katholieke Kerk (CKK) zien. De eucharistie is dus meer dan een dankzegging en gedachtenis, waarmee de Reformatie zich nog zou kunnen verenigen. Het probleem zit veeleer in de “tegenwoordigheid” van Christus in het sacrament. De CKK nogmaals: “In de eucharistie geeft Christus hetzelfde lichaam dat Hij voor ons op het kruis gegeven heeft, hetzelfde bloed dat ‘voor velen vergoten wordt tot vergeving van zonden’ (Matth. 26:28)”.

Onverbloemd
Het offer van Christus vormt met het offer van de eucharistie “één enkel offer”. Het is dezelfde Christus die opnieuw geofferd wordt op het altaar, zij het nu op “onbloedige wijze”. De transsubstantiatie is dus niet alleen maar een middeleeuwse uitvinding waartegen de Reformatie haar stem verhief, maar wordt ook nu nog onverbloemd geleerd. De CKK schaart zich achter Trente door te stellen: “In het allerheiligste sacrament van de eucharistie zijn ‘het lichaam en bloed van onze Heer Jezus Christus samen met zijn ziel en zijn godheid, en bijgevolg de gehele Christus, waarachtig, werkelijk en wezenlijk [cursief door de Catechismus] tegenwoordig’”, zo citeert zij nota bene het decreet van Trente. Wie kritiek wil uitoefenen op de gewraakte zinsnede moet niet alleen andere geloofsbelijdenissen uit die tijd raadplegen maar ook huidige rooms-katholieke geloofsformuleringen. Dan blijkt dat de mis Rome en Reformatie nog steeds op een fundamenteel punt verdeelt.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen