Langs de kloof ...

Rumoer in kerk en wereld
Er was en is veel rumoer in kerk en land in deze eindjaarsmaanden. De kerkvorst moest zich bemoeien met de financiële wandaden van de bisschop van Limburg aan de Lahn, de stad met de prachtige Domkerk op de rots in het stadscentrum, waar de middeleeuwse burcht tegen de kerk aanleunt.
De wereld – lees: de Verenigde Naties – buigt zich – hoe belachelijk! – over een oeroud Nederlands cultureel erfgoed: de zwarte dienaar van Sint Nicolaas, die Piet genaamd wordt en een kindvriendelijke pakjesdrager heet te zijn. Dat die zogeheten heilige schimmelruiter en zijn dienaar vooral de wereldse commercie dienen en weinig gemeen hebben met de geestelijke, naar wie de Vlaamse stad Sint- Niklaas is genoemd, doet er nu niet toe. Hollandse muggenzifters hebben trouwens het kruissymbool al uit de bisschopsmijter laten verwijderen... En de nepgouden ringen uit de oorlellen van niet-blanke sint-knechten.....
De paus heeft zich, voor zover nu bekend, nog niet positief of negatief uitgelaten over ‘zijn’ vroegere bisschop Nicolaas van Myra. Of zou de Italiaanse Argentijn niet op de hoogte zijn van de, vooral in Holland (door de commercie) vereerde, Sint met zijn naar Petrus genoemde Moorse knechten, die overigens soms Pieterbáás heten?
Trouwens, paus Franciscus heeft de wereldgelijkvormigheid van kerk en kerkvolk recent met kracht bestreden. Hij merkte in Assisi op: “Er rest ons slechts één weg en dat is de wereldse mentaliteit achter ons te laten en Christus te volgen.”

Paus, wereld en Mariacultus
Dat is klare taal. De vraag is wel, of de paus de kans krijgt om zijn bijbelse denkbeelden ook in praktijk te brengen. Hij zou niet de eerste paus zijn die, om zijn geloof en daden, al of niet in opdracht van de curie om het leven werd gebracht. Denk aan onze eerste en enige Nederlandse paus, Adriaan VI uit Utrecht, die na ruim een jaar pausschap al overleed en aan Johannes Paulus I, die al na een maand onder geheimzinnige omstandigheden stierf.
Zoals gezegd de paus is een jezuïet, maar hij lijkt in leer en leven een franciscaan. Hoe valt dat te rijmen, ook al zou men, ook als kerken der Reformatie, wel enigszins tevreden kunnen zijn over deze gang van zaken? Paus Frans lijkt minder een Mariale paus te zijn zoals zijn voorgangers, onder wie vooral Johannes Paulus II.
Toch heeft Frans zich nog niet openlijk gekeerd tegen die Mariacultus en de theologische opvattingen van Benedictus voorzover die betrekking hebben op de positie van Maria in de Romana. We dienen de nieuwe paus in dezen ook het voordeel van de twijfel te geven en ons te realiseren dat hij niet in zijn eentje terug kan draaien wat veel voorgangers van hem sinds eeuwen aan mariologie de kerk van Christus hebben opgedrongen: altijd maagd, onbevlekt ontvangen, ten hemel opgenomen, koningin des hemels en zo nog het een en ander.
Hoe dan ook, ik heb deze paus nog niet horen spreken over de kerk van Maria, de moeder Gods en zo meer. Wél over Christus navolgen, de kerk van Christus en dergelijke. En dat paus Franciscus al spoedig via een soort van bliksemprocedure de Poolse Maria-paus Johannes Paulus II wil heilig gaan verklaren dan? Moeten we dat dan maar niet als een beginnersfoutje beschouwen?
Ik ben meer benieuwd naar wat Frans I, als hem en ons het leven geschonken wordt, in 2017 gaat dóen met en zéggen over Maarten Luther en vijf eeuwen kerkhervorming en over het Concilie van Trente. Maken we nog mee dat er ooit één heilige algemene (is: katholieke) kerk komt, die zelfs de meest reformatorische kerken elke zondag belijden?
Of geloven we zelf niet wat we belijden en wat de Schrift in het ‘opdat zij allen één zijn’ uitspreekt? En zouden wij het aanvaarden àls ‘Rome’ ooit naast Franciscus van Assisi en Augustinus van Hippo ook Maarten Luther en Johannes Calvijn als ‘Leraar der Kerk’ zouden erkennen?

St. Suitbertus stierf dertien eeuwen geleden
Willibrord en Bonifatius? Ja, die kennen we. De een zit hoog te paard op het Utrechtse Janskerkhof; de ander werd toch door woeste heidense Friezen bij Dokkum vermoord? En Ludgerus of Liudger en Lebuïnus? Die hebben toch Overijssel en West- Münsterland gekerstend?
Maar wie was Suitbert(us), de heilige missionaris en bisschop, wiens sterfdag dit jaar dertien eeuwen geleden was en die enige tijd geleden is herdacht met een hoogmis door aartsbisschop Joachim kardinaal Meisner en processies van zijn nu 750 jaar oude reliekschrijn?
Wel, deze min of meer tijd- en ambtgenoot van onze Britse brengers van het evangelie in de Lage Landen had te maken met de stichting van de stad Düsseldorf op een eiland in de Rijn.
Dat stadsjubileum is, 725 jaar na de stichting, recent druk gevierd. Die grondvesting gebeurde in 1288, terwijl Suitbert al in 713 overleed, dus dat lijkt vreemd.
Zijn nu in processie rondgezeulde gouden reliekwieënkist werd in 1263 voltooid. Dus hoezo Suitbertus als grondlegger van het dorp aan riviertje de Dussel, dat nu een grote stad is aan de Rijn?
Simpel: Kaiserswerth werd meer dan 1300 jaar geleden gesticht. Dat dorp is met vele nabuurdorpen opgenomen in wat nu de ‘grootstad Düsseldorf’ heet. Met een beetje historisch gegoochel kun je dus betogen dat Düsseldorf/Kaiserswerth eigenlijk al ouder is dan dertien eeuwen.
Nu, Suitbert kwam in 698 aan in deze streek en hij bouwde hier zijn missiepost. Zo kun je Suitbert de eerste met naam bekende inwoner van Kaiserswerth noemen, aldus de pastoor van het parochieverband Angerland/Kaiserswerth, Hermann Joseph Schmidz.

Keizer Karel in Dom van Aken
Suitbert stichtte hier ook een school, een klooster en een nederzetting met handwerkslui, kooplieden en boeren. Zo is een Angelsaksische monnik indirect stadsbouwer van Düsseldorf geworden, zoals zijn confraters Willibrord en Bonifatius verbonden werden met onder meer Utrecht, Echternach en Fulda.
Suitbert had het eiland in de Rijn gekregen van de Frankische hofmeier Pippijn en zijn vrouw Plektrudis. Beiden staan afgebeeld op de ‘Gouden Schrijn’ van Suitbert.
Die is met 750 jaren te gebrekkig om nog in processie rond te dragen. Daarom werd in 2001 een speciale processieschrijn vervaardigd. Bij plechtigheden wordt het gebeente van Suitbert nu tijdelijk in deze nieuwe kist rondgedragen.
In 804 bezocht keizer Karel de Grote Kaiserswerth om daar de heilige Suitbert te vereren. Karel ligt in de Dom van Aken. Daarom had de bisschop van Aken nu een aandeel in de herdenkingen van Suitbert en van Düsseldorf/Kaiserswerth. Allemaal wat vergezocht, zegt u?
Inderdaad, maar voor het kerkbezoek is zo’n feestdienst eenmalig een trekkertje . . .

Oecumene-kenner mgr. Lescrauwaet overleden
De ook in protestantse theologische kringen bekende (oud-)bisschop en hoogleraar mgr. dr. Joseph Frans Lescrauwaet is op 19 november in Den Bosch op de leeftijd van 90 jaar overleden. Hij werd in 1923 in Amsterdam geboren en trad in bij de Missionarissen van het Heilige Hart van Jezus.
In Stein ontving hij in 1948 de priesterwijding. Hij promoveerde in 1957 aan de Katholieke Universiteit Nijmegen.
De titel van zijn dissertatie luidde: De liturgische beweging onder de Nederlandse Hervormden in oecumenisch pespectief. Vervolgens doceerde Lescrauwaet dogmatische theologie aan het grootseminarie van zijn congregatie aan de Katholieke Universiteit van Leuven en ook aan het Sint Janscentrum in ‘s-Hertogenbosch.
Lescrauwaet werd in 1983 door paus Johannes Paulus II benoemd tot hulpbisschop van Haarlem en titulair bisschop van Turres Concordiae.
Op 14 januari 1984 ontving hij de bisschopswijding. Hij ging in 1995 met emeritaat Zijn voorliefde ging uit naar de kerkgeschiedenis en de oecumene. Hij genoot, mede door zijn proefschrift, veel waardering. Hij stond alom ook bekend als een zeer bekwaam prediker en Schriftuitlegger.

Kort nieuws langs de kloof

* Henri IV mist zijn schedel
De Franse koning Henri IV, die hugenoot was, maar ‘Parijs wel een mis waard vond’, mist zijn hoofd. De gemummificeerde schedel van Henri van Navarra is volgens de Leuvense geneticus prof. Jean- Jacques Casiman niet van Henri, die leefde van 1553 tot 1610. Cassiman geldt als groot geleerde en verricht veel onderzoek naar ‘Koningsmythes’.

* Beelden St. Jozef helpen huizenverkoop
De verkoper van religieuze beelden Marius van Katwijk heeft ontdekt dat beelden van Jozef de timmerman, de man van Maria, de patroon der bouwvakkers en huiseigenaren, de verkoop van huizen sterk bevorderen.
Ze moeten met hun gezicht naar het huis staan en de verkoper moet negen dagen een speciaal gebed richten tot Jozef. De beeldenverkoper heeft al enkele honderden beelden verkocht of er nu ook zoveel huizen opeens snel worden afgezet is niet duidelijk. Van Katwijk vaart er wel bij . . . .

* Eredoctoraat uit Hongarije
De Apeldoornse kerkhistoricus prof. dr. H.J. Selderhuis krijgt een (theologisch) eredoctoraat van de Universiteit van Debrecen (Hongarije) voor zijn Calvijn-onderzoek en zijn werk voor Refo500 dat het jubileum van de Lutherse reformatie in 2017 voorbereidt.
Zo’n eredoctoraat – soms ook ereprofessoraat – is ook een eer voor de uitreikende universiteit; niet alleen voor de ontvanger. Anderen die een Hongaarse of Tsjechische erebul ontvingen zijn onder anderen prof. dr. W. Balke, dr. ir. J. van der Graaf en prof. dr. E.A. de Boer.

* Geen ‘Stille nacht’ in de Kerst-mis?
Houdt aartsbisschop kardinaal Eijk niet van oude bekende kerstliederen in de eredienst? In elk geval zijn versjes als ‘De herdertjes lagen bij nachte’ en het oerroomse ‘Stille nacht’ en alle kerkliederen van ex-priester Huub Oosterhuis ditmaal geschrapt uit het katholiek liedboekje voor Kerstmis, dat in de Norbertijnen-abdij van Berne wordt gedrukt.
De bisschoppen gaven geen verklaring voor dit schrappen van liederen in de goedgekeurde liturgielijst. Zou de aartsbisschop het niet dulden dat in de missen liederen opklinken die ook in protestantse advents- en kerstdiensten met graagte worden aangeheven? Iemand zei terecht: “Zonder déze liederen wordt het wel een érg stille nacht met kerst-mis....”.

*Een kritische Lutherherdenking in 2017
De Duitse lutherse emerituspredikant en Luther-onderzoeker ds. Jürgen Diestelmann (uit Braunschweig) publiceert sinds1960 veel boeken over en archiefstukken rond Luther.
Hij is kritisch en wijst veel algemeen aanvaarde Luther-feiten af, waaronder de volgens hem vermeende aanslag der 95 stellingen op 31 oktober 1517 in Wittenberg.
Luther stuurde op die datum slechts de stellingen naar aartsbisschop Albrecht von Mainz. Onder het motto ‘Welke Luther vieren wij in 2017?”schreef Diestelmann nu ‘Aan Luthers graf - Nadenkende en kritische gedachten bij het Reformatiejubileum 2017’.
Luther wilde, aldus de predikant, geen nieuwe kerk, geen kale preekdiensten, wel het witte misgewaad, wel de mis, maar in de volkstaal en met consecratie als wezensverandering.
Een recht verstaan van Luther is voor de oecumene anno 2017 van levensbelang, aldus de onderzoeker.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen