BIBLEBELT CENTRAAL IN CATHARIJNECONVENT

Deze zomer wordt haar wens werkelijkheid en is het mogelijk om in het Utrechtse museum de hedendaagse Biblebeltbewoner te ontmoeten. We spreken met de conservator over haar drive om een bijzondere bevolkingsgroep in het zonnetje te zetten.

Over hoe de gordel ooit ontstaan is, zijn verschillende theorieën, volgens de Utrechtse conservator. “Er liep al een brede protestantenband door Nederland. Die ‘refoband’ is pas goed zichtbaar geworden door de culturele revolutie in de jaren zestig van de twintigste eeuw.” De tijd lijkt hoe dan ook in ieder geval rijp voor een tentoonstelling in hét museum in Nederland waar de christelijke traditie centraal staat. “We zijn in ons land het enige museum voor de geschiedenis van het christendom. In die hoedanigheid hebben we al diverse religieuze bevolkingsgroepen in een tentoonstelling voor het voetlicht gehaald, zoals bijvoorbeeld allerlei kloosterorden, de remonstranten en de lutheranen.”

Haar aandacht en interesse gaat echter al veel langer uit naar de bevindelijk gereformeerden als religieuze groep, maar je moet er goed over nadenken hoe je dit aanpakt. “Eigenlijk heb ik altijd gedacht dit onderwerp beet te pakken als ik meer ervaring zou hebben en dat is inmiddels het geval”, zegt Kootte, die inmiddels bijna dertig jaar werkzaam is in het museum, de laatste jaren als Van Oordconservator voor het Nederlands protestantisme.

Prachtige hoeden

Kootte begon in 2013 met het leggen van contacten in de Biblebelt, onder meer met fotograaf Sjaak Verboom, destijds werkzaam voor het Reformatorisch Dagblad. “Hij maakte in 2013 een fotoserie over de Biblebelt met als titel Zaterdag/zondag, waarvan we foto’s mochten gebruiken. Mensen bleken bij het project van Sjaak positief te reageren op de vraag of ze op de foto wilden en stonden ervoor open om mee te werken. Deze ervaring hebben we in het Catharijneconvent inmiddels ook. Dat vind ik best bijzonder. Men is bereid om mee te doen en we hebben diverse mensen kunnen bezoeken en spreken. Over het algemeen waren deze mensen ook heel open. We prikkelden hen waarschijnlijk voor hun geloof uit te komen, te laten zien waar ze voor staan.”

Aan de bewoners van de Biblebelt had het dus niet gelegen als de tentoonstelling Bij ons in de Biblebelt er niet was gekomen. Kootte: “In eerste instantie was men hier in het museum wat terughoudend. Dat kwam denk ik omdat collega’s er zich geen voorstelling van konden maken en men er soms niet bekend mee was. Ik heb toen voorgesteld om met een projectgroep een weekend naar Lunteren te gaan en daar ook een zondagse eredienst bij te wonen. Dat hebben we gedaan. Ze hebben zich erover verbaasd dat de kerk waar we zijn geweest vol zat met jongeren en meisjes met prachtige hoeden.”

Eigentijdser

De groep die de tentoonstelling in beeld wil brengen, is door het museum gedefinieerd als ‘RD-lezers’ en ‘SGP-stemmers.’ Een gesprek met redacteuren van het Reformatorisch Dagblad ter voorbereiding op de expositie lag dan ook voor de hand. “Toen de Luthertentoonstelling in 2017 achter de rug was, maakten we een afspraak bij het RD. En wat bleek? Een van de redacteuren daar, Jan-Kees Karels, had zo’n vier jaar geleden al een brief geschreven naar de Nieuwe Kerk in Amsterdam waarin hij het idee opperde om een tentoonstelling te wijden aan de Biblebelt. Hij deed in die brief ook allerlei suggesties voor thema’s en dergelijke. Het gesprek in Apeldoorn leerde ons dat de groep eigentijdser en opener wordt. De wereld komt via allerlei kanalen binnen en ze moet zichzelf steeds positioneren.”

Het museum steekt breed in met de tentoonstelling, zegt Kootte: “De doelgroep is de museumjaarkaarthouder met een brede interesse. Het is de bedoeling dat deze bezoeker een beeld krijgt van het deel van Nederland waarop de ideeën uit de jaren zestig geen vat lijken te hebben gekregen. Voor hen is het een unieke kans deze groep, vaak alleen bekend vanwege commotie zoals die rondom de Nashvilleverklaring, beter te leren kennen. Wie zijn de mensen van de Biblebelt, waar zondag nog een echte rustdag is, de vrouwen vaak een rok dragen en in de huiskamers meestal geen tv maar een orgel te vinden is?

De gezinnen zijn er wat groter dan gemiddeld en de vaccinatiegraad wat lager. De Biblebeltbewoners houden een eigen cultuur met een eigen politieke partij (de SGP), eigen scholen, studentenverenigingen, media, zorg, vakanties en winkels in stand. Hieraan liggen opvattingen ten grondslag die ergens vandaan komen en dat willen we graag laten zien.”

Bij ons in de Biblebelt wil een respectvol beeld schetsen van de leefwereld en de geschiedenis van de bevindelijk gereformeerden en gaat daarbij ook niet om worstelingen en dilemma’s heen als: hoe moet je omgaan met het internet en maatschappelijke ontwikkelingen als homo-emancipatie? Hoe is het om je uit de bevindelijk gereformeerde groep los te maken? En kun je als getrouwde vrouw werken?

Aan de hand van films, interviews, objecten uit het dagelijks leven, de geschriften waarop de orthodoxe levensstijl is gebaseerd, maar ook fotografie en kunst worden vijf onderwerpen in beeld gebracht. Kootte: “Het gaat om de thema’s media -welk beeld wordt van de groep geschetst in de media en hoe gaan ze er zelf mee om?-, Schrift en traditie, zondagsrust -waarbij we interieurs in beeld brengen van schuurkerken tot megakerken-, levenskeuzes en kunst. Dat alles gegroepeerd rondom het bekende thema van de Brede en de Smalle weg.”

Naastenliefde

Als het gaat om levenskeuzes is het de conservator opgevallen dat naastenliefde een grote rol speelt in de Biblebelt. “Veel stellen nemen direct na hun huwelijk bijvoorbeeld een sponsorkind van de organisatie Woord en Daad. Verder is er weinig, maar wel toenemende aandacht voor sport en komt er steeds meer interesse in klassieke muziek en kunst. We laten voorstellingen zien van kunstenaars die op de een of andere manier verbonden zijn met de reformatorische gezindte. Dat varieert van realistische tot minimalistische kunst. Het hele kleurenpalet is er te vinden.”

Staat dit palet misschien symbool voor de groep? Kootte: “De wereld van de Biblebelt is veel kleuriger dan we denken. Er is een grote diversiteit in de groep, maar wat bindt, is het gezag van de Bijbel en de belijdenisgeschriften.”

Het is de bedoeling dat de tentoonstelling verbinding maakt tussen de wereld van bevindelijk gereformeerden en die van de bezoekers van de tentoonstelling: “Ik hoop dat het leidt tot bezinning bij de bezoekers en dat zij zich gaan afvragen: waar sta ik als het gaat om levenskeuzes, wat is voor mij werkelijk belangrijk? We zitten ten slotte allemaal in onze eigen bubbel. En ik hoop ook dat de Biblebelt nog lang blijft bestaan.”

De tentoonstelling Bij ons in de Biblebelt is te zien vanaf 7 juli tot en met 22 september in Museum Catharijneconvent, Lange Nieuwstraat 38, Utrecht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen