Onderduikers voortdurend in spanning en onzekerheid

"Nederland — -christelijk land. Daar zullen we wel steun vinden." Dat dachten de Syrisch-Orthodoxe en Armeense christenen (ten onrechte ook wel christen-Turken genoemd) toen ze besloten naar ons land te vluchten. Ze zijn bedrogen uitgekomen. Terwijl politieke vluchtelingen uit de hele wereld met open armen ontvangen worden, kregen deze christenen te horen dat er binnen onze grenzen voor hen geen plaats was. En dat terwijl het toch als een paal boven water staat dat deze mensen bij terugkeer in Turkije vervolgd zullen worden en in elk geval in de gevangenis terecht komen.

De met uitwijzing bedreigde „Turken" hebben vorig jaar tot twee keer toe een kerk moeten bezetten, waarbij ze veel publiciteit kregen. Maar dat deed de staatssecretaris van Justitie, mevrouw Haars, niet van inzicht veranderen: ze m.oesten het land uit. Van de ruim 50 mensen om wie het ging, kregen enkele wel een verblijfsvergunning omdat ze „persoonlijk leed" hadden ondervonden, een handjevol kreeg onderdak in West-Duitsland, de rest werd een enkele reis Turkije „aangeboden".

Gelukkig wist het grootste deel de dans te ontspringen en slaagde erin bijtijds een veilig heenkomen te zoeken. Dertig christenen zitten momenteel ondergedoken bij gastvrije Nederlandse gezinnen. Tot nu toe is de vreemdelingenpolitie nog geen van hen op het spoor gekomen, maar dat kan natuurlijk ieder ogenblik veranderd zijn. Grote angst voor ontdekking drukt dan ook een enorm stempel op het leven van zowel de gastgezinnen als de onderduikers.

Met twee van hen hadden we een gesprek: een uit Oost-Turkije afkomstig echtpaar, dat samen met hun zoontje nu al zo'n 3 maanden geherbergd word door een familie „ergens in Nederland". Terwille van de veiligheid dragen ze voor deze gelegenheid de gefingeerde namen Daniël en Maria. Het gastenechtpaar zullen we gemakshalve de naam „Van Dijk" geven.

Frank en vrij op straat lopen is er natuurlijk helemaal niet bij — het contact met de frisse buitenlucht beperkt zich tot het vertoeven in de tuin, een nachtelijke wandeling of een boodschapje in de supermarkt. Hun „pleegouders" hebben zich de afgelopen maanden aardig ktmnen trainen in het verzinnen van noodleugentjes. „Wanneer buurtbewoners vragen wat die donkere mensen toch in hun huis doen, wordt luchtigjes te verstaan gegeven dat het om Roemeense gasten gaat, en Daniël werd eens, toen hij een kennis behulpzaam was bij het houthakken en door de politie werd gesignaleerd, versleten voor een van de talrijke buitenlandse vriendjes van de dochter van de heer des huizes. Maria heeft nog zichtbaar plezier als ze eraan terugdenkt hoe ze door haar gastvrouw eens, tegenover een onverwachte bezoeker als haar schoondochter werd voorgesteld.

Injecties

En dan zijn er natuurlijk nog tal van problemen die nu eenmaal bij het onderduikers-houden horen maar waar je van te voren niet bij stilstaat: „Stad en land hebben we afgelopen om een dokter te vinden die de baby injecties wou geven. Uiteindelijk hebben we via de VBOK (Vereniging tot bescherming van het ongeboren kind) een arts te pakken gekregen die ons wilde helpen. Maar stel je nu eens voor dat zo'n ventje plotseling erg ziek wordt, wat moet je dan? Zelf proberen we onze eigen huisarts ook niet over de vloer te laten komen; als we grieperig zijn, lappen we onszelf maar een beetje op met wat extra aspirine".

Het verhaal van Daniël en Maria is, althans wat het eerste deel betreft, vrijwel gelijk aan dat van hun meeste lotgenoten. Omdat ze, als Syrisch-Orthodoxe christenen te midden van de moslims en Koerden bijna geen leven meer hadden, werd besloten Turkije te verlaten en in Nederland een nieuw bestaan op te bouwen.

In verre van vlekkeloos, maar toch vrij goed te volgen Hollands vertelt Daniël hoe hij als christen — soms aan den lijve — moest ondervinden dat hij tot een „minderwaardig ras" behoorde. „Ze beschouwden ons eigenlijk helemaal' niet als mensen. Je was gewoon niet meer dan een hond. De agha (de grootgrondbezitter die, vaak in meer dorpen tegelijk, heel wat te vertellen heeft) koos regelmatig een paar christenen uit die dan een paar dagen of weken voor hem moesten werken zonder dat ze iets verdienden.

Geslagren

Eén keer ben ik door een moslim behoorlijk in elkaar geslagen. (Je zou in zo'n geval toch zeggen dat er dan sprake is van „persoonlijk leed", zoals mevrouw Haars dat als kriterium wil laten gelden, maar kennelijk moet je daar helemaal invalide geslagen voor zijn).

Ook Maria komt met voorbeelden uit haar eigen familie die er niet om liegen: Toen enkele moslim-vrouwen er lucht van gekregen hadden dat haar moeder schapekaas had gemaakt kwamen ze doodgemoedereerd haar huis binnen en haalden weg zoveel als ze nodig dachten te hebben. Een oom raakte zijn vrouw kvirijt, toen hij twee weken met haar getrouwd was: geroofd door de moslims...

Twee jaar geleden besloten Daniël en Maria (toen pas getrouwd en resp. 26 en 16 jaar) het erop te wagen: onder het mom van huwelijksreis vertrokken zij naar Nederland. Ruim anderhalf jaar woonden ze bij een broer van Daniël (zijn hele familie verblijft op dit moment in ons land, Maria's ouders zitten nog in Turkije, al die twee jaar heeft ze niets van hen gehoord..)

Toen het gevaar voor uitwijzing steeds dreigender begon te worden namen Daniël en zijn vrouw deel aan de bezetting van de kerken in Den Bosch en Almelo. De kwestie werd bijzonder hachelijk toen de leiding van laatstgenoemde kerk eind september te kennen gaf dat de bezetters moesten verdwijnen. Op slinkse wijze werden de „Turken" de kerk uit gewerkt om te voorkomen dat ze door de politie gepakt zouden worden: legale Turken gingen de kerk binnen, illegalen gingen eruit.

Daniël en Maria kwamen in aanmerking voor een tijdelijke schorsing, werden op een kwade dag toch opgepaM en moesten een paar dagen op het politiebureau doorbrengen, alwaar de behandeling op het hondse af was. Ze waren al op Schiphol om naar Turkije getransporteerd te worden, toen pas meegedeeld werd dat Maria, toen 8 maanden in verwachting, in Nederland mocht blijven tot de bevalling achter de rug was. Daarna zou ze, met haar man, onverbiddelijk het land uit moeten.

In het ziekenhuis kwam een welgeschapen zoon ter wereld. Maria werd, samen met haar zoon, op een gerafBneerde manier uit het ziekenhuis ontvoerd en naar de familie Van Dijk gebracht, waar haar man inmiddels ook al enkele weken gastvrijheid had genoten.

Het wachten is nu op de uitspraak van de Raad van State en van een rechtszaak in hoger beroep. Wanneer die ongunstig uitvallen — en dé kans daarop is, mede door de laksheid en ongeïnteresseerdheid van de politieke partijen, niet gering — dan is de toekomst voor dit gezinnetje verre van rooskleurig.

Want onderduiken kan weken, ja maanden, maar geen jaren goedgaan. En wat terugkeer naar Turkije betekent is bekend: in de eerste plaats wacht htm daar de gevangenis — wegens staatsondermijnende activiteiten — vervolgens kimnen ze rekenen op nog meer onderdrukking door de moslims. De politieke onlusten in dat land hebben namelijk de tegenstellingen tussen de christenen en de rest van het volk, duidelijk verscherpt.

En al die tijd — want ambtelijke molens malen langzaam en de uitspraak van de Baad van State kon nog wel eens, maanden op zich laten wlachten — leven deze christenen in een bijna ondraaglijke spanning en martelende onzekerheid over him toekomst. Zo wordt er met mensen gesold door een staatssecretaris die zichzelf nota bene christelijk noemt...

Gelukkig hebben Maria en Daniël nu in zekere mate toch de gelegenheid om van de doorstane emoties uit te rusten.

Verveling:

Een niet gering probleem is natuurlijk: het tijdverdrijf. Want het valt voor een paar gezonde, jonge mensen echt niet mee om vrijwel de hele dag binnen te zitten. Maria redt zich nog wel aardig, ze doet wat huishoudelijke karweitjes en is daarnaast een niet onverdienstelijk spinster.

Bij Daniël ligt dat veel moeilijker. Heel wat tijd steekt hij in het leren van Nederlandse woordjes, maar zoiets kan je natuurlijk ook niet de hele dag doen. Werken is zijn liefste wens, o het maakt niet uit wat of waar, als hij zijn handen maar kan laten wapperen. In zijn omgeving zijn wat dat betreft mogelijkheden genoeg, maar de angst voor de arbeidsinspectie is bij de meeste werkgevers groter dan de bereidheid om een onderduiker te helpen.

Afgezien van wat kleine werkjes bij kennissen van zijn pleegouders, zit Daniël zich verder stierlijk te vervelen. „Het is vooral die verveling die soms voor grote spanningen zorgt", aldus mevrouw Van Dijk. „Het valt lang niet altijd mee een paar volwassen mensen te verbieden naar buiten te gaan. Af en toe heb ik gewoon de neiging om te zeggen: Nou, ga dan maar, je moet het tenslotte zelf maar weten."

Bij dit alles speelt ook nog eens het verschil in cultuur een niet onbelangrijke rol. Daniël en Maria moeten niet alleen aan hun pleegouders, maar vaak ook nog aan elkaar wennen. Ze zijn nu zo'n twee jaar getrouwd: voor die tijd kenden ze elkaar nog helemaal niet. (In Turkije is het de gewoonte dat bruid en bruidegom elkaar vanaf het huwelijksaanzoek tot aan de trouwdag niet te zien krijgen).

Grappig is dat Maria enerzijds het liefst de rol van de Westerse geëmancipeerde vrouw zou willen spelen, anderzijds houdt ze maar al te graag vast aan de traditie van haar land dat de grootmoeder van het gezin de verzorging van de kleine kinderen op zich neemt. Langzamerhand gaat ze wel inzien dat het haar eigen taak is de baby van eten, drinken en schone luiers te voorzien, maar in 't begin liet ze deze dingen netjes aan haar gastvrouw over.

Dopen

Ze zouden de kleine jongen trouwens dolgraag willen laten dopen. Op zich niet zo onoverkomelijk want Maria en Daniël bezoeken regelmatig de kerk, waar ook de predikant van hun situatie op de hoogte is. Maar het is in Turkije de gewoonte dat bij zo'n plechtigheid de hele familie aanwezig is, en dat is nu eenmaal onuitvoerbaar.

Hebben zich in het leven van Maria en Daniël de laatste tijd grote veranderingen voorgedEum, hun komst heeft ook bet gedragspatroon van hun gastgezin drastisch gewijzigd. Mevrouw Van Dijk: „Tegenwoordig zorgen we altijd dat de gordijnen 's avonds dicht zijn, iets waar we vroeger ncoit aan dachten. Zelf ben ik de afgelopen drie maanden haast niet buiten de deur geweest; je kan nu eenmaal moeilijk zomaar bij iedereen op bezoek gaan en hen hier aan hun lot overlaten".

Haar man vervolgt: „Gelukkig krijgen we erg veel hulp — vooral geestelijk maar ook materieel — van kennissen die met het lot van de onderdrukte christenen begaan zijn. En we zijn ook erg blij dat we gebruikt mogen worden om Daniël en Maria te helpen. Maar als ik aan de toekomst van deze mensen denk, die nog zeer onzeker is en er allesbehalve rooskleurig uitziet, houd ik mijn hart vast".

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen