My van monitor „De Adder

Door J. van't Hul Op dit alarmerende bericht volgden al uw andere, waaruit bleek dat zich op Noordzee, in het zicht van het Scheningse strand, een ontzettend drama )et hebben afgespeeld. Tussen 8 juli 8 augustus spoelden op de Hollandse, iese en Oidenburgse kusten tal van lijn, reddingsboeien, wrakhout en emvesten aan. De horloges die op de een werden gevonden, waren om .10 uur stil blijven staan. Ophetliaam van Gerrit Jonckheer, luitenant zee der 2e klasse werden de volgetide ntekeningen gevonden: ,,Passeren te .00 uur de pier., sturen koers magne:h Z.W. Stuurk. ZtW'/iW, standaard W.'/tW. Koppelen roer-stoom beweig af. Bergen brugtent-kleden. Sjorren eti, zetten alles zeevast. Water bij de mp. Trachten te 6.00 uur te draaijen 1 IJmuiden te bereiken, doch schip igerde herhaaldelijk met schroeven, jren daarna ZtO om minder water er te nemen". Het Departement van Marine ver;ldde pas vier dagen la'ter, op woensg 12 juli de ondergang van De Adder,' mpleet met een volledige lijst van de men van de omgekomen bemahningslen. Er werd melding gemaakt van t feit dat het schip het laatst om 16.00 r op de hoogte van Scheveningen was signaleerd.

^constructie
Bij Koninklijk Besluit van 21 juli 1882 rd een commissie ingesteld die een derzoek moest instellen naar de onrgang van het schip. De ware toeicht werd'echter nooit aan het licht bracht. De mening van de commissie s dat het schip water binnenboord had kregen ,.waarna hij moet zijn gekand en gezonken". De Afdeling Maritie; Historie van het Ministerie van Deisie heeft getracht om de ondergang te ;onstrueren. Dit met gebruikmaking n gegevens uit het officiële rapport .• als dat door de ,,Addercommissie" n de koning werd uitgebracht. Volgens de reconstructie moet de Adr om 10.00 uur, 5 juli 1882, in zee geest zijn nadat hij IJmuiden had verla1. Aanvankelijk ging alles naar wens. n 12.15 uur werd het schip waargeno;n door L. M. Willemse, oud gezagerder van de koopvaardij, vanuit zijn ining aan het strand in Katwijk aan e; om 13.00 uur door Dirk Taat, andvonder. Het was goed weer, er ind eb. Het schip voer op VA uur ans van de kust en schoot snel op. Om .00 uur werd het vaartuig gesignaleerd or jhr. H. O. Wichers, oud-minister n Marine, vanuit het hotel Garni te heveningen. Twee en een half uur lanam'de oud-minister De Adder noglals waar. Inmiddels was de vloed opkomen. De wind was gedraaid naar t zuidwesten en er stond een stijve es en de zee was onrustig. Pieter lijt, zeeman in ruste die het schip vanhet duin bij de vuurtoren van Scheveigen met een goede kijker waarnam, s verbaasd een schip van het type moor te zien daar deze alleen bij goed er langs de kust werden opgemerkt, j zag hoe het schip met elke golf onder ter stak en hoe de zee tegen de toren ik. Het bevond zich in een zeevak arin het kwaad varen is. Helaas heeft heer Kuijt toen zijn bezorgdheid niet orgegeven aan de politie die daarvan middellijk de marine in kennis had nnen stellen. ook Schipper Ary "t Hart deed zijn arbeid de nabijheid van de Waterweg toen omtreeks 15.00 uur rook waarnam, lar dit nauwelijks naderbij kwam cht hij met een stoomboot van doen te bben die een defect aan de machinemer had. Omdat hij vanwege het ruwe !er het vissen toch moest opgeven belot hij om op onderzoek uit te gaan. len hij in de buurt van De Adder (am zag hij, dat, hoewel het schip in 3te moeilijkheden verkeerde, geen bijind werd gevraagd zodat Ary 't Hart n weg naar IJmuiden vervolgde. Ont•Uend is het gedrag van de bemanning n de Scheveningse schuit ,,De Twee izusters". Deze passeerde De Adder zo'n 500 meter afstand maar stak en hand uit want ,,men was immers ;sende!". Hun vis werd duur betaald

Programma van orde bij de onthulling \n het herinneringsteken. mét 65 mensenlevens.

Vanaf de Scheveningse terrassen werd de doodsstrijd ook-waargenomen. De ondeskundige toeschouwers gaven zich echter niet voldoende rekenschap van de ernst van de situatie. Later zag men een dichte witte wolk van stoom, die vlokachtig in elkaar zat, cirkelvormig over de zee. Dat was waarschijnlijk-het moment waarop De Adder kantelde en zonk. De sloepen schijnen niet te zijn gebruikt. Eén sloep werd bij het wrak des namiddags ten half twee ure. de onthulling bij te wonen.

:séMl
Verkrijgbnur bij 11." A. t;T.\DKRM,\XN, te Helder. Tvp. A. A. Bakker Cz. ,,Neêrland zal voor zijne zoone II Immer zijn rouw betoonen". Herdenkingsmonument opgericht ter nagedachtenis aan de bemanning van Zr. Ms. Adder op de algemene begraafplaats te Huisduinen. gevonden terwijl stukken van de andere en van de vlet op de kust zijn aangetroffe;n wat erop zou moeten wijzen dat ze niet gebruikt zijn, maar gebroken na het zinken. De gehele bemanning heeft zich van zwemgordels kunnen voorzien. Dat zelfs de meest geoefende zwemmers zich niet hebben kunnen redden schrijft men toe aan de intredende eb die de drenkelingen zeewaarts moet hebben getrok- ken.

De rammonitor 2c klasse Adder werd op 31 december 1870 op de rijkswerf te Amsterdam op stapel gezet en op 28 september 1871 te water gelaten. Het schip was gebouwd van ijzer en de kosten bij eerste uitrusting bedroegen ƒ 755.955.-. Op 24 oktober 1873 vond op het IJ de proefvaart plaats.

Het schip was bestemd voor de binnenlandse wateren. Het kreeg als taak de verdediging van de Zuiderzee. Op 16 mei 1875 werd Zr. Ms. Adder in dienst gesteld door luitenant ter zee der Ie klasse F. Luteyn. lengte 59,56 meter breedte 13,6 diepgang 2.715 meter waterverplaatsing 1.566 ton machines 2 horizontaal, direct werkend, elk met 2 ci

linders machinevermogen 700 pk schroeven 2 Griftlths snelheid 8 knopen bemanning 113 koppen Wie voelt het hart niet van ontroeringslaan Toen men daar kortelings moest horen De Monitor De A dder is vergaan. En 't schip en alles is verloren, Met zestig koppen was het bemand, Maar niet geschikt de zee te bevaren, 't Werd nog gezien bij 't Scheveningsche strand, Zoo ver het mensenoog kon staren, (bis) t' IJmuiden werd het schip gewacht De orders zijn daarvoor gegeven Men wachtte reeds een langen nacht En 's morgens was 't nog weggebleven, 't Had koers gezet naar Hellevoetsluis, Maar ook daar was 't niet'aangekomen, Het was vergaan met man en muis Dit werd t' IJmuiden ras vernomen, (bis) Want ziet, de loods dreef 't eerst daar aan. Krampachtig met gevouwen handen, De doodstrijd zag me op 't wezen staan, 't Bewijs van 't onheil was voorhanden. En kort daarop zag men er meer Die hunne dood in 't water vonden. Men ziet die zeelien nimmer weer. De zee heeft man en schip verslonden, (bis) O God! wat is dit onheil bitter groot Dat Ne,derland is overkomen, Van onze toegeruste vloot Zijn zooveel braven weggenomen. Hoe menig ouder betreurt zijn kind En weew en kindren man en vader. Wie men zo teder heeft bemind. Ach, ach! het bloed verstijft in d'ader. (bis) Onder leiding van luitenant ter zee der Ie klasse H. Nijgh probeerde men herhaaldelijk het wrak door duikers te laten onderzoeken. Hierdoor kreeg men een goed overzicht van de ligging van het wrak. Vele losse spullen zijn naar boven gebracht maar de exacte oorzaak van de ramp heeft men ook binnenboord niet kunnen ontdekken. Men heeft geen poging ondernomen om het schip te bergen, zodat De Adder nog steeds 1 kilometer uit de kust van Scheveningen ligt.

Landgenooten!

Bij de ramp, deri Rammonitor „ADDKK" op 5 Juli 11. ovei-Uoiiieii, waarbij al de Schepelingen, ten getale van (54, het leven verloren, zijn 34 lijken In deze zeehaven aangebracht. ?!^a?fS-

Zes lijken zijn, op'^^^ÉPvan nabestaanden, op andere plaatsen boi^raven, 2S zijn op eeno plechtige 'en indruUwekkende wijze 0|i de algemeene begraafplaats alliior ter aarde tjcstcld en liggen vereonigd in een graf, met planken en zoden gedekt, waarop een kruis, waaraan- gehecht zijn tal van lijkkransen, door nabestaanden, vrienden en corporatiën geschonken.

Gehoor gevende aan hot verlangen van velen, dat op dit graf een blijvend herlienningsteeUen worde geplaatst, is eene Commissie benoemd, bestaande uit ingezetenen en vertegenwoordigers van Zee- en Landmacht, ten einde pogingen aantewenden om op dit graf een voegzaani grafteeken te plaatsen, met vermeldin" der namen van hen, die in dit graf hunne rustplaats hebben, en ooU der namen \an allen, die bij de ramp in de Noordzee, welke dozo gemeente bcspoelt, het leven hebben verloren.

Land gen 00 ten I zondert voor dit doel eene geringe gave af; het is een ongehoorde ramp. die ons heeft getrolïen. Laten wij de nameiv der ongelukkii;c slaehtoll'ers zoo lang mogelijk in herinnering doen blijven I

leder, die iets tot dit doel wil bijdragen, wordt verzocht zulks toetczenden aan een der ondergeteekcnden, leden der Cónnnissie, of meer bepaald aan den PiMiningmecsler, vi'ior 5 September as., zullende in-het Nieuwfvuii den Üagvaii de ingekomen gelden mededceling worden gedaan. ftïM^" Ue Commissie .\lr. K. J. C. STAKMAN BOSSE, Burgemeester, /ow.-i/fc,. C. BOON, Gcnicentc-Secrctaris. .1. G. COLIJN, Sergeant-Majoor der Infanterie. S. VAN GMN P/., Lid van den iGemccnteraad. A. IIAKRKHO.MKK Kapt. der Artillerie. A. i\'. L. KOOPS, .Kapt. ter iec, ria-l'oui-i/ter. 'I'. MOOV, Uoofd ecner School, Sccre/ai; •I C. DE RL'IJTER DE WILDÏ, Inspecteur v/l, LnóSwitf^ eMi tiif/iin-t'flrr K. A. STAKMAN liOSSE, Kapt.-Luit. ter Zee. IJ. STIUKWÊRDA, Directeur der Viascherij-Maatsrliappij „\c|ilninis .1. WEEKS, Opperschipper bij de K. X. Marine.

iMfei IMil»LII§T.
NAAMIKEKE.MNGEX. 1 Aniiteekening i Voldaan.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen