Pastorale overwegingen bij de uitverkiezing

In de beperking toont zich weliswaar de meester, maar dat neemt niet weg dat dit boekje wat vlak en ondiep is. Terwijl toch de schrijver meermalen diepgravend werk geleverd heeft! Deze beknopte behandeling is dus niet te wijten aan de auteur, maar aan de beperkingen waardoor deze serie wordt gekenmerkt.
Pasmunt mag niet tot kleingeld worden.
Drs. Exalto zal stellig geworsteld hebben met het probleem: Hoe zeg ik het zo kort mogelijk? Al heeft de schrijver deze vraag niet als een bezwaar gevoeld (pag. 10), er zullen er wel zijn die daar anders over denken.

Verworpen
Veel moest dus blijven liggen. Allerlei vragen die de schrijver zelf ook wel gevoeld heeft konden niet worden beantwoord. Ik denk dan allereerst aan het onderscheid tussen het Oude en Nieuwe Testament inzake de verkiezing. Begrijp ik de auteur goed, dan komt in het Nieuwe Testament meer de verkiezing van personen ter sprake. Het Oude Testament echter betrekt andere objecten bij de verkiezing: koning Saul, de stad Jeruzalem als tempelstad, het volk Israël als Gods eigendom. Saul en anderen zijn dan aanvankelijk verkoren en worden later verworpen.

Dit zou voor vragen kunnen stellen ook als we spreken over de verkiezing van particuliere personen tot de zaligheid. Ik meen verder dat het exegetisch deel (eerste deel) toch erg te lijden heeft gehad onder de kleine omvang van de studie.
In het tweede deel, handelend over de les der geschiedenis, worden op diverse punten mooie dingen gezegd. De auteur toont zich bekend met het goed der Reformatie.
Het wordt aangetoond dat de reformatoren klare wijn hebben geschonken ten aanzien van de uitverkiezing. Het bevreemdt wel enigszins, dat in dit historisch overzicht de naam van Woelderink vrijwel ontbreekt, terwijl deze toch binnen de kringen, waaruit de schrijver stamt, wel invloed heeft (gehad). Er wordt fors en royaal gesproken over afwijkingen die openbaar kwamen in meerdere synodale rapporten van de Hervormde Kerk.

Actueel
Het sterkst lijkt me het derde deel, waarin pastoraal gesproken wordt over allerlei vragen betreffende de uitverkiezing. Er zijn vragen van allerlei aard! Soms gaan vragen over in verzet omdat de leer der verkiezing zich niet verdraagt met de mondigheid van de moderne mens. De schrijver spreekt er zelf ook over in de inleiding. Het verzet van de moderne mens wordt in dit boekje duidelijk onderkend èn terecht weerlegd.

In dit verband had de auteur er goed aan gedaan het remonstrantisme van onze jaren wat meer in de schijnwerpers te plaatsen. Het is tekenend dat hier en daar, vooral onder jongeren, de gedachte van de vrije wil zo onomwonden wordt beleden. De oorzaak daarvan ligt soms in een zekere mate van onbekendheid met de gereformeerde leer.
Juist het thema van dit geschrift en de behandeling daarvan had daaraan iets kunnen doen. Vanuit de verkiezende liefde Gods kan hier gemaand worden tot evenwichtigheid, opdat men lere zalig worden uit genade, zonder de werken der wet. Had de schrijver dit gedaan, dan zou het geschrift aan actualiteit hebben gewonnen.

Leiding
Er zijn echter ook vragen die leven in het hart van hen, die Schrift en belijdenis integraal willen erkennen. Zij worstelen met de vraag waar het verband ligt tussen verkiezing en belofte-prediking. Een moeilijk dilemma! Hoe kan er sprake zijn van verkiezing, terwijl God wil dat alle mensen zalig worden (1 Tim. 2,4)? Het boekje zegt op dit punt mooie dingen. Er wordt op gewezen dat we voor God geen enkel recht hebben, een gedachte die ons bekend is vanuit de inzet van de Canones. We mogen dan spreken van het wonder van de verkiezing. Opmerkelijk is in dit verband, dat in de Bijbel vaak het loflied op de verkiezing klinkt. Geen sprake van verenging, maar veeleer van verruiming

Dordt
Exalto wijst in dit verband ook op de verkiezing in Christus. Ik ben er gelukkig mee dat de schrijver Dordt hoog noteert en zich er ook telkens op beroept. Toch heb ik de indruk, dat hij met 1,12 niet helemaal gelukkig is. Het gaat daar over de vruchten van de verkiezing. Calvijn zou het wat anders hebben gezegd. Hij zou strikter en meer exclusief gesproken hebben van Christus als de spiegel der verkiezing.
Toch moet wel overwogen worden dat in heel de Schrift het geloof in Christus in direct verband gesteld wordt met de gehele weg der zaligheid, inclusief vruchten en kenmerken. Maar dan wel op de goede plaats gesteld. Het geloof in Christus behoort altijd vóórop te gaan. Maar dat wordt nu juist gedaan in 1,12. Zou Calvijn het wel wérkelijk anders hebben gezegd? Overigens onderschrijf ik wel het gevaar dat er schuilt in de zo „allesoverheersende methode van de redelijke sluitredenen".

Exalto spreekt verder, in navolging van Calvijn, over verkiezing in engere en ruimere zin. Er wordt gesteld dat de goederen van het genadeverbond deel uitmaken van de verkiezing. De goederen van het genadeverbond zijn de middelen van het verbond.
Ik ben wel vertrouwd met de gedachte dat het leven onder de prediking van het Evangelie reeds een stuk van de verkiezing is. Maar zoals het hier in dit boekje staat, klinkt het me nieuw in de oren. Het lijkt mij een gedachte waar verder over doorgesproken moet worden. Maar hoe is nu het verband tussen de verkiezing in ruimere en in engere zin?

Lijdelijkheid
Ik meen dat het goed is de gemeente telkens weer te wijzen op deze schriftuurlijke onderscheiding. Dat sluit alle lijdelijkheid volkomen uit. Ook alle vrees en angst voor de verwerping. En dat is van groot belang! Daarmee drijven we de mensen nog niet tot een herleefd werkverbond en tot een betreurenswaardig activisme.
Wel opent het Woord zo het uitzicht op de gedachte dat God alles doet moet én doen wil. Het is niet desgenen die wil, noch desgenen die loopt, maar des ontfermenden Gods. Teveel vergeet men: de ontfermende God! Wij zeggen dan niet: God moet het doen maar: de ontfermende God moet én wil het doen, alles wat nodig is. Zo mag er geloof en verwachting zijn van de drieënige God!

N.a.v. „Binnen of buiten", over de uitverkiezing, door drs. K Exalto, Serie Pasmunt, 1984 Kok Kampen; 64 pagina's, prij: ƒ9,90.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen