Rijssense pelmolen een juweel in het landschap

Tot 1975 was de molen in een dermate vervallen staat dat veel Rijssenaren in de veronderstelling verkeerden dat het snel was gedaan met het schilderachtige object, waarin het ongedierte welig tierde. In 1975 werd de molen gerestaureerd en prijkt nu trots, naast het inmiddels heldere water van de Regge, in het schitterende landschap.
Talrijk zijn de artikelen die in het verleden zijn gewijd aan de oude Pelmolen in Rijssen. Het meest in het oog lopend is wel dat in de teksten maar weinig werd vermeld over het verleden van de molen. Niet zo verwonderlijk overigens omdat er ook maar zeer weinig is bekend van het verleden. Bekend is wel de bouwer Jan ter Horst die geboren werd in 1700 binnen het wigbold van Rijssen, waarin hij meerdere malen burgemeester was. In het jaar 1733 was hij „collecteur der Heeren schattingen", zo vermelden de notulen.
Hij was het die in 1752 aan het riviertje de Regge de Pelmolen bouwde, nadat hij de ambtelijke molens waarschijnlijk moe was geworden. Met de Enterse zompen werd het benodigde materiaal over de Vecht en Regge aangevoerd. Het verhaal wil dat het hout afkomstig zou zijn van een oud klooster in Duitsland, dat werd afgebroken.
Verder is het enige wat wel bekend is, dat de oude Pelmolen een van de belangrijkste drie industriemolens van Twente werd. In de ontwikkeling van Rijssen werd de molen zo relevant, dat hij een belangrijke rol ging spelen. De grondstoffen voor de maalderij, pellerij en olieslagerij werden door middel van schepen via de Regge aangevoerd. Het gestamp van de olieslagerij was tot in de verre omgeving te horen. Na 1900 werd de vraag naar de produkten die de molen maakte minder. De stoomfabrieken wonnen steeds meer terrein en toen begon in wezen het verval van de Pelmolen.
Steeds minder werden de bezoeken aan de molen. De laatste bewoner in de jaren vijftig (waarin de molen steeds meer een doelwit werd van de  plaatselijke jeugd), was „Hendrik", een wat zonderlinge man die een enorme angst had voor mistig weer en dit associeerde met de „Witte Wieven" en daarom angstvallig binnen de gesloten deuren bleef.
Hoewel in 1936 de heer F. van Rijckevorsel een dringend beroep deed op de stichting „De Hollandse Molen" om de pelmolen te restaureren, werd pas veertig jaar later gehoor gegeven aan zijn verzoek. Inmiddels was de molen al herhaaldelijk geplunderd. De laatste bewoner was inmiddels verdwenen en de jeugd had vrij spel voor de „sloperij". Eigenaar, de heer H. ter Horst zat echter niet stil en schakelde opnieuw een aantal mensen in voor eerherstel van de Pelmolen.
Dat gelukte hem, en sinds enkele jaren, na alles tot in de puntjes te hebben gerestaureerd, is de molen weer een pronkjuweel van Rijssen. Honderden toeristen hebben inmiddels kennis gemaakt met het binnenste van de molen, dat op zaterdagmorgen in de zomer, op volle kracht draait als er tenminste voldoende wind is om de wieken in beweging te zetten.
Het is een prachtig gezicht de wieken te zien ronddraaien met op de achtergrond het riviertje de Regge, waar hengelaars weer plaats hebben genomen aan de walkant om de geschubde waterbewoner te verschalken. Ook de vroegere zompen zullen in de nabije toekomst weer over het water glijden. Op initiatief van de heer D. Nollen uit Nijverdal, en met medewerking van een plaatselijke aannemer, worden de zompen in oorspronkelijke staat gebracht. Mogelijk dat ze in de toekomst nog dienst kunnen doen als attractie voor de toeristen...

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen