Van vrouwen, mannen en eerbare kleding

„We zijn daar op tegen"? Zo'n zinsnede lokt direct protest uit. Want „we" zijn daarover in de praktijk erg verdeeld. „We" maken er wel of geen punt van. Maar „we" winden ons er wel over op - pro of contra. En dat heeft onder andere tot gevolg dat er in ons dagblad maar liever geen foto's opgenomen moeten worden van dames in pantalon.
Dat laatste is erg moeilijk. Zomin wij op straat onze ogen geheel kunnen sluiten voor de zondige realiteit, zomin kunnen wij in een dagblad een totaal verbod uitvaardigen tegen foto's van deze werkelijkheid. Al leggen hier op z'n minst de grenzen van eerbaarheid zekere beperkingen op. Het maakt belangrijk verschil of er sprake is van illustratie van nieuwsberichten, of van het aanprijzen van een bepaalde kleding en stijl in onze advertentiekolommen.

Achterhaald
Houd toch op, zo hoor ik ondertussen zeggen. Zijn er geen belangrijker zaken om over te praten? Het is een feit dat velen die zichzelf bijbelgetrouw noemen gereformeerd of evangelisch - geen enkele moeite hebben met een lange broek voor meisjes. Het is veel belangrijker om voor Jezus te kiezen, zo hoor ik zeggen. Want dan ben je „vrij van de wet." En ook van die ouderwetse geboden: dit mag niet en dat mag niet.
Ook in kerkgemeenschappen die vanouds een naam als „zwartekousenkerk" dragen wordt de afwijzing van lange broeken meer meewarig als hopeloos ouderwets aan de kant gezet. Kom, daar praat je niet eens meer over, dat doe je!
't Zit hem niet in zulke kleinigheden, zo klinkt het dan. Zijn er geen belangrijker dingen om over te praten? En - heel rechtzinnig - 't gaat toch maar om dat éne nodige? De zaken van zonde en genade - zo zegt men dan - zijn toch van veel groter gewicht?
Deze mensen beseffen niet of te weinig, dat bekering, geloof en wedergeboorte, in elk geval alles met onze levensstijl te maken hebben. Wie God lief krijgt, al is dat nog zo gebrekkig, wil in alles, ook in het geringe, het ogenschijnlijk onbetekenende, naar Hem luisteren.

Verbod?
Voor anderen vormt een damespantalon in het geheel geen probleem. Zij hebben ogenblikkelijk een bijbeltekst bij de hand met een absoluut verbod. Deuteronomium 22 vers 5 zegt immers: „het kleed eens mans zal niet zijn aan een vrouw en een man zal geen vrouwenkleed aantrekken; want al wie zulks doet is de Heere, uw God, een gruwel! Toch moeten wij voorzichtig zijn met al te gemakkelijk op de klank af te gaan. Ondanks de stelligheid waarmee menigeen aan deze tekst een onomstotelijk bewijs ontleent. Betekent het woord „kleed" in Deuteronomium 22 vers 5 echt „kledingstuk"? De kanttekening bij de Statenvertaling vertelt meer: het betekent naar de Hebreeuwse grondtekst eigenlijk „tuig, gereedschap."
Leviticus 15 vers 4 gebruikt een zelfde woord. Dat betekent - alweer volgens de kanttekenaren - „allerlei huisraad, gereedschap, vaten, klederen, werktuig, roerend goed". Heeft Deuteronomium 22 ons dan wel iets te zeggen over kleding?
Vrouw en man droegen in de Oudtestamentische tijd vrijwel dezelfde kleding. Er was althans geen verschil van colbert en jurk. Voorzover vrouwenkleding zich van mannenkleding onderscheidde, was dat in hoofdzaak door fijnere stoffen, rijkere versiering en bontere kleuren. Heeft Deuteronomium 22 vers 5 dan wel enige betekenis voor onze kleding? Zeker!

Breder en dieper
Het gaat in dat bijbelwoord niet allereerst concreet om rok of lange broek. Het heeft gezien bovenstaande uitleg van de kanttekenaren - een breder en dieper betekenis. Dieper: het gaat hier, gezien het „gereedschap", om de onderscheiden kwaliteit en eigenheid van man en vrouw, om de scheppingsorde die beiden wel een gelijkwaardige en elkaar aanvullende, maar geen gelijke positie gaf.
Met deze scheppingsorde wil de hedendaagse mens geen rekening houden. Het traditionele rollenpatroon, zo heet het en daarmee keert men zich tegen de bijbels gevulde onderscheiden opdracht en taak van man en vrouw - moet worden doorbroken, mag niet langer het enig geldende zijn. De vrouw mag niet gediscrimineerd worden, ze moet in alle zelfde maatschappelijke functies benoemd kunnen worden als de man. En omgekeerd moet dat ook mogelijk zijn, zo wil men dan.
Het aangehaalde bijbelwoord heeft, zei ik, breder en dieper betekenis. Breder: Deuteronomium 22 vers 5 betreft niet alleen concreet mannen- en vrouwenkledij. Het heeft te maken met onze totale levensstijl en levenshouding. Met onze bereidheid om als man of vrouw te luisteren naar de bijbelse boodschap over het waartoe van onze schepping. Maar dan ook met de wijze waarop wij als man of vrouw omgaan met „allerlei huisraad, gereedschap, vaten, klederen, werktuigen roerend goed."

Cultuur
De Duitse exegeet Karl Friedricht Keil schreef al in de vorige eeuw dat overeenkomstig Deuteronomium 22 vers 5 „de zogenaamde emancipatie der vrouw (het verlaten van de perken, die voor het vrouwelijk geslacht gesteld zijn en het volgen van de levenswijze der mannen) een gruwel is voor God."
De vraag is wat wij ten aanzien van mode en kleding als gevolg of invloed van de geest der emancipatie hebben te zien. Immers, het onderscheid in kleiding ligt onder ons geheel anders, was al eeuwenlang opvallender dan bijvoorbeeld onder oud-Israël. Onze culturele situatie is immers een hele andere dan die van andere volken, ver bij ons vandaan, ook vandaag nog?
Ik denk dat Calvijn, in zijn commentaar op Deuteronomium 22 vers 5, dit bijbelwoord uittilt boven alle onderscheid tussen de gewoonte der volkeren, boven alle cultuurverschil.
„Deze verordening beveelt de eerbaarheid in het algemeen, waar God het gevaar wil voorkomen, dat de vrouw de moed zal grijpen, om haar zedigheid uit te schudden, of de man tot een wekelijkheid zich begeve, die zijn natuur onwaardig is. Hoe men gekleed is, is op zichzelf niet een zaak van zo groot gewicht, maar dewijl het schandelijk is, dat de mannen verwijfd worden, evenals het schandelijk is, dat de vrouw haar kracht zoekt in mannelijke kleding en gebaren, daarom wordt hier een ingetogen en eerbare wandel voorgeschreven...De beste wacht voor de eerbaarheid derhalve is de eerbare vorm der kleding", aldus Calvijn.

Ja of neen?
Hoe zit het nu met die lange broeken voor dames? Ja of neen? Vooraf mogen wij vaststellen dat een mens, zoals deze geboren wordt, zacht gezegd, een hekel heeft aan Gods inzettingen. Adam en Eva vertraden in het paradijs Gods liefdegebod. Ons mensenverstand is daardoor verduisterd. Het ontbreekt ons aan oog voor de heilzaamheid van Gods scheppingsorde. Daardoor ontstaat veel hete twist over wat op dit gebied wél of niet mag.
Wij maken daarbij in het algemeen de fout Gods inzettingen liever als een „ijzeren wet" op te vatten dan als een vanzelfsprekendheid. De vanzelfsprekendheid als die waarmee wij, vanuit oprechte liefde voor vader of moeder, het hun zoveel mogeijk naar de zin maken. IJzeren wetten liggen ons als autonoom, egoïstisch schepsel niet. Nogmaals, daardoor ontstaat veel hete twist.
Die vanzelfsprekendheid wortelt in de liefde. Die liefde zoekt niet, hoever wij maximaal kunnen gaan, om nog net Gods inzettingen niet te overtreden. Die blijft zo dicht mogelijk bij de kern, houdt het oog op de geest, de intentie van het gebod dat hoewel geldige maatstaf- toch altijd een vraag om lietfde blijft.
De hedendaagse emancipatiebeweging rekent liefdeloos af met God en Zijn  inzettingen, met de Bijbel en met Gods scheppingsorde. Dat is de drijfveer achter de revolutie in kleding die wij - vooral na de Tweede Wereldoorlog - in allerlei opzicht zich zien voltrekken. Broek-rok of rokbroekmode? Ik laat u de keuzemogelijkheid uit onwetendheid. Is de drijfveer achter deze mode dezelfde emancipatiegeest? Of is zij werkelijk zediger van aard? Met het oog op de fietsende jeugd, weet u? Ik kan mij moeilijk voorstellen dat iemand die Deuteronomium 22 vers 5 van harte ernstig nemen wil, aan de bovengenoemde uitleg vrijmoedigheid meent te kunnen ontlenen afscheid te nemen van haar of zijn eigen gewaad om zich te kleden als de wereld. Waarbij direct duidelijk moet zijn dat „wereldse kleding" in oud-Israël - waar mannen- en vrouwenkleding sterke overeenkomst vertoonden - iets anders is dan „wereldse kleding" in Nederland.

Andere orde
Twee opmerkingen nog. Deuteronomium 22 verbiedt ook zaken als het ploegen met een os en ezel tegelijk en het dragen van een kleed van gemengde stof. Henry ziet hierin „geen zedelijk kwaad", maar een verbod op gelijkvormigheid met sommige heidenen. Hoe het ook zij, ik meen dat deze verboden, die wij nu inderdaad óók niet meer navolgen, net zomin als de ceremoniële wetten, van een andere orde zijn, dan de inzetting van vers vijf. De woorden over mannen- en vrouwenkleding onderstrepen duidelijk de orde en ongelijkheid die God zelf in de schepping aanbracht, die van blijvende betekenis is en die als een gouden draad door heel Gods Woord heenloopt, terwijl toch de genoemde verboden van ploegen en weven dat niet doen. Ten slotte, niemand die zich alleen in uitwendige zin aan Gods inzettingen houdt, voldoet daarmee ten volle aan hel gebod, dat immers oprechte liefde vraagt. Dit ter beschaming indien wij in eigengerechtigheid beter denken te zijn dan de wereld.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen