Verschuift Amerika's zwaartepunt naar het westen?

Dr. R. Kroes, hoogleraar in de amerikanistiek aan de Universiteit van Amsterdam, gelooft dat het zwaartepunt in de Verenigde Staten, zowel in economisch als in demografisch opzicht, naar het westen verschuift. Cijfers tonen dit duidelijk aan, zo stelt hij. „Al eeuwenlang is er in de VS sprake van een westwaartse bevolkingstrek. Heel lang kon echter de bevolking van het oude noordoosten blijven toenemen door de gigantische immigrantenstroom die zijn belangrijkste aankomsthavens aan de oostkust vond. Bovendien was er nog de trek van de negerbevolking uit het zuiden, die zich vanaf het begin van deze eeuw op de grote industriegebieden in het noorden en oosten richtte. Beide factoren van bevolkingsgroei lijken nu tot het verleden te behoren. Meer zwarten verlaten nu het noordoosten dan er aankomen. Daarnaast heeft de grote immigrantenstroom die Amerika nog steeds trekt, zich verlegd naar het zuiden en westen".

Het oude oosten

De Amsterdamse hoogleraar noemt nog enkele factoren die hebben bijgedragen tot de demografische verschuiving. De stijgende levensverwachting en de verbeterde ouderdomsvoorzieningen hebben een bevolkingsgroep van gepensioneerden doen ontstaan die het zuiden en westen verkiezen om hun levensavond door te brengen. „Met name in Florida en Arizona vinden we uitgestrekte kolonies van bejaarden die vanwege het klimaat en ook wel de kosten van levensonderhoud het noordoosten de rug hebben toegekeerd. Uiteraard staat zo'n ontwikkeling niet op zichzelf. Voor de bejaarden moesten er woningen, winkelcentra, medische voorzieningen, enz. komen. Met andere woorden, de bevolkingsbeweging bracht werkgelegenheid met zich mee."

Kroes voert aan dat de werkgelegenheid in het Westen ook een zelfstandige rol heeft vervuld in het aantrekken van nieuwe bevolking. „Van de jaren van de Tweede Wereldoorlog af hebben de defensie-industrie en het defensie-apparaat een krachtige economische stimulans gegeven, zowel in de staten van het oude zuiden als in het westen. Garnizoenen, trainingskampen, marinehavens, scheepsbouw, wapenproduktie vliegtuigbouw, research en development kwamen, in opdracht en met geld van de overheid, alom in deze gebieden op. In de jaren zestig kwam daar nog de overheidsinspanning voor de ruimtevaart bij. opnieuw gecentreerd in het zuiden, in Texas en Florida.”
Menigeen zal bij de economische opbloei van het zuiden en westen nog denken aan de stormachtige opkomst van bedrijven en bedrijfjes in de microelektronica. Hier tegenover staan het oude noorden en oosten, als regio's ten prooi aan technologische veroudering, desindustrialisatie en verlies aan werkgelegenheid.

Politiek zwaartepunt
De bevolking verplaatst zich naar het westen, het economisch zwaartepunt verschuift naar het westen, is er nu ook sprake van een verlegging van het politieke zwaartepunt van oost naar west? De politiek in de VS is jaren bepaald door wat men noemt de Eastern Establishment, mensen die aan universiteiten in hef oosten afgestudeerd zijn, oude aanzienlijke families uit het oosten, die vooral oog hadden voor hetgeen zich aan de andere kant van de Atlantische Oceaan afspeelde. Wordt deze elite uit het oosten verdrongen door een elite uit het westen, die de ogen niet meer op Europa maar op de Pacific gericht heeft? „Het lijkt wel zo", zegt Kroes. „Eigenlijk zie je dat sinds Kennedy, op Ford na, alle presidenten uit het zuiden of westen afkomstig zijn: Nixon kwam uit het westen, Johnson en Carter kwamen uit het zuiden, en Reagan komt uit het oosten. Bovendien zie je dat elke president een eigen kring van adviseurs met zich meebrengt. Shultz, de huidige minister van buitenlandse zaken, en Weinberger, de huidige minister van defensie, komen beide uit het Californische bedrijfsleven".

Handelspatronen
„Iedereen is bovendien geneigd te verwachten dat zo'n westerse elite uitdrukking zal geven aan nieuwe handelspatronen. Een van de dingen die iedereen dan ook opviel was dat in 1983, tijdens Reagans eerste ambtsperiode dus, voor het eerst de handel van de VS met de landen rond de Stille Oceaan groter was dan die met West-Europa. Je hoort dan ook stemmen opgaan die verwachten dat de Amerikaanse buitenlandse politiek zich op deze regio zal richten en West-Europa aan zijn lot zal overlaten".

De amerikanist gelooft dit niet en gaat zelfs nog een stap verder door te stellen dat de Eastern Establishment nog steeds aan het roer staat. „Als je gaat krabben aan de huidige politieke elite, dan is onder de oppervlakte nog steeds de Eastern Establishment aanwezig. Shultz, zoals gezegd afkomstig uit het Californische bedrijfsleven, was daarvoor hoogleraar aan de Universiteit van Chicago en verweven met de Eastern Establishment".

„Vice-president Bush heeft zich een kapitaal verworven in de olie-industrie van Texas. Hij is echter een telg van een oude familie uit Nieuw-Engeland. Weinberger komt ook oorspronkelijk uit het oosten. Op belangrijke beleidsposities vinden we dus toch figuren die we krachtens herkomst, opleiding aan universiteiten als Harvard, en loopbaan, moeten zien als representranten van de gevestigde beleidselite, oftewel het Eastern Establishment".

Westerse alliantie
Toch hoor je voortdurend in de VS stemmen opgaan die ervoor pleiten West-Europa te laten vallen, zat als ze het zijn voortdurend te moeten horen dat Amerika het niet goed doet, dat Amerika geen rekening houdt met de Westcuropese belangen, enzovoorts. Is dit in feiie toch niet een bewijs voor het feit dat er toch sprake is van een nieuwe elite?

„Dat is niet voor het eerst. Dergelijke geluiden hoorde je al in de jaren zestig. Kijk, het is nooit een hartelijk en vreedzaam huwelijk geweest, het is nooit zonder wrijving of conflicten geweest. In het verleden meenden Frankrijk en Engeland nog dat ze een eigen wereldpolitiek konden voeren. Dat hebben ze inmiddels wel afgeleerd. Waar Europa nog wel over droomt is een geïntegreerd Europa. Daar zijn ze nog steeds naar op zoek. Ze zijn er echter nog niet uit of dat moet betekenen ook militair zelfstandig, of ze wel af willen van de Amerikaanse bescherming".

„Sinds 1945 heeft Amerika, op zijn plat Amsterdams gezegd, met dat zootje ongeregeld moeten werken. Met al de interne ruzies heeft Amerika binnen het kader van de NAVO een alliantiepolitiek moeten voeren, heeft Amerika namens het Westen moeten spreken. Soms vond Europa dat prachtig, soms vreselijk, want dan voelde het zich in zijn belangen aangetast".

Amerika wil Europa ondanks dit alles niet de rug toekeren? „Naast al het gekibbel is er fundamentele eenstemmigheid over de zaken die de NAVO moet verdedigen: de vrijheid, de democratie. Er mogen ruzies zijn, op wat voor terrein dan ook, maar hierover blijft men het eens. Dit verbindt WestEuropa met de VS en staat los van bijvoorbeeld verschuivende handelspatronen". 

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen