PALET en PENNESTREEK

Helmantels museum Jaloezie is een slechte zaak, maar in de kunst(enaars) wereld komt men er vaak mee in aanraking. Welke nog jonge beeldende kunstenaar is het echter gegeven om zelf zijn eigen museum in huis te hebben en niet alleen de collectie te bepalen maar die ook eigenhandig te vervaardigen? Henk F. N. Helmantel (1945) in het Groningse Westeremden bij Stedum is zo gelukkig; zijn fraaie huis, atelier, expositieruimte De Wecm naast het oude dorpskerkje op een terp is inderdaad om (bijna) jaloers op te worden. Voor een deel heeft hij eigenhandig die oude kloostermoppen gemetseld en gevoegd tot wat het geworden is: een jong geheel, maar in middeleeuwse trant opgetrokken naar het voorbeeld van de pastorie-boerderij, die in 1914 moest plaatsmaken voor een toen moderne pastorie. Daar heeft Helmantel ook nog een tijd in gewoond, maar hij vond dat de sfeervolle situatie van voorheen moest worden hersteld en het resultaat is nu het 'middeleeuwse' woonhuis, het atelier en de diverse vertrekken tellende expositieruimte, die oogt als de door Helmantel zo graag geschilderde sobere kerkinterieurs: witte wanden, kleine nissen met olieverven of voorwerpen waarnaar hij zijn stillevens componeerde, aangepast meubilair. In de grootste ruimte kan hij gemakkelijk een buslading vol plattelandsvrouwen tegelijk ontvangen en dat gebeurt dan ook regelmatig. Kerken, vaasjes, bessen Want van mei tot september staat ook dit jaar weer De Weem in Westeremden elke zaterdagmiddag open voor wie belang stelt in Helmantels grote verstilde kerkinterieurs of in zijn, soms zeer kleine, stillevens met potjes en vaten, met vruchten en groenten. Wat daar hangt is veelal niet te koop; deze selectie uit eigen werk wil hij zelf bewaren. Daar valt ook de olieverf '"De absis van de hervormde kerk in Bozum Fr." onder en het 'Interieur van de Janskerk te Utrecht" van 122 bij 122 cm. uit 1986. Die Janskerk heeft Helmantel trouwens in zijn huiskamer hangen. Maar ook z'n stillevens met Rode bessen, een Merelnest met twee eitjes, een Witte kom met eieren. Rode kruisbessen en Kastanjes zijn niet direct voor de (kunst)handel bedoeld. Gebrek aan belangstelling voor Helmantels werk is er niet. In principe is zijn werk al bij voorbaat verkocht. Maar niet aan Nederlandse musea, want die moeten niets hebben van deze 'fijnschilders' of 'nieuwe realisten', die door 'de' kunstkritiek al te vaak als mooie plaatjesmakers worden afgedaan. Ze zouden te weinig vormvernieuwend bezig zijn, vertelt Helmantel. Maar hij trekt zich van dié kritiek weinig aan en schildert waar hij zin in heeft. Dat zijn eenvoudige (gebruiks)voorwerpen, een

dood egeltje', een goudhaantje, een veldmuis, en vooral de interieurs van stille (protestantse) dorpskerkjes of middeleeuwse Utrechtse stadskerken. Niet de Domkerk, die hij wat te druk en overdadig vindt. Niet de Renaissance of Barok van het rijke roomse leven. Ook geen volle, met kerkgangers gestoffeerde ruimten: alleen al de architectuur van zo'n Janskerk of een muurtrap in Kasteel Ammersoyen spreekt hem zozeer aan dat het niet nodig is die nog te verfraaien met mensenkinderen. Bovendien is hij, afgezien van een paar zelfportretten, niet de man van figuur-schilderingen. Zijn Japanse flesjes, wijnroemer of pottebakkersvaten bieden hem naast wat de natuur biedt aan tomaten, witlof, noten, vijgen of uien voldoende inspiratie.

Wie zich geen echte Helmantel kan veroorloven —ónder de duizend gulden heb je ze zéker niet— is voorlopig aangewezen op een mapje kaarten, een affiche en zijn bijdrage in het Engelse boek "Reality Revisited", waarin zes Nederlandse 'nieuwe realisten' zich in 1982 presenteerden als de Zwiggelte Groep. Naast Helmantel was dat,onder meer ook Rein Pol, die dichtbij, in Stedum, woont en wiens stillevens wel overeenkomst met Helmantels werk vertonen.

Interland-cultuur

De gezamenlijke activiteiten op folklore- en cultuur-gebied tussen Oost-Nederland en het aangren

"Interieur van de Janskerk in Utrecht, gezicht naar het Noordwesten" werd door H. F. N. Helmantel in 1986 geschilderd, een olieverf van 122 bij 122 cm. zende Noordrijnland-Westfalen en Nedersaksen zijn verheugend groot. "Euregio", dank zij één Nedersaksische streektaal, krijgt hier gestalte op allerlei wijzen. Elk jaar hebben we in Kleef de Duits-Nederlandse Cultuurdagen. De vijftiende zit er al op, maar de cultuur wordt daar wel erg smal opgevat: kleinkunst, clowns, poppenspel, muziek enz. Het kan ook ietwat meer elitair. Ik denk aan de eerste Duits-Nederlandse Grafiekbeurs, die afgelopen week twee dagen lang werd gehouden in Stadthalle Vennehof in het Westfaalse Borken bij Bocholt. (Niet te verwarren met de gelijknamige plaats in Hessen waar de bruinkolenmijnramp zich voltrok).

Die beurs, waarop veel Nederlandse grafische kunstenaars van Arnhem en Kampen tot Groningen en Den Haag een stand hadden naast Duitse vakgenoten, werd wel vergezeld van folkloristische zaken zoals Hardenbergse klompendansers, maar het accent lag hier toch anders. Het was een expositie èn verkoopbeurs van vooral jonge en hedendaagse grafiek (etsen, gravures, linosneden) naast oude prenten, boeken over kunst, (oude) kunstkaarten e.d. Voor prijzen van nog geen honderd tot enkele honderden marken kon men authentieke prenten meenemen, terwijl er al voor tien tot dertig DM heel mooie miniatuurtjes lagen. Ook boekverzorging en kalligrafie kregen hier een bescheiden plaatsje.

Deelnemers en trends

Een duidelijke lijn of trend kon ik niet ontdekken, maar dat was ook niet de opzet. Wel konden de standhouders èn deelnemers van weerskanten der grens elkaars gevarieerde werk leren kennen en zo mogelijk waarderen en dus kopen. Heel het scala van figuratief tot abstract was vertegenwoordigd, ook van al te gemakkelijk herkenbaar tot gewild modern. Kwalitatief viel er nog wel wat op het werk van sommige jonge kunstenaars af te dingen. Maar ik vond toch sommige werken zo mooi dat ik ze aan m'n kamerwand zou wensen. Dat kan ik niet van zoveel uitingen van hedendaagse kunst zeggen.

Onder de exposanten troffen we ook diverse Kamper kunstenaars aan: Annemarie Vink, Jacquelien de Jong en Steven Toes. Mogelijk produkten van de Christelijke hogeschool voor de kunsten aldaar? Erg mooi vond ik de grafiek van Marjan Vojska (grafieken design-professor in Munster) en Frantz Wittkamp, van de Enschedese illustratrice Elsbeth Cochius (ook linosneden), aquarellen van Christa Thran, etsen van Joseph Robers en het werk van Tania Ehrenfeld. Instellingen die zich presenteerden waren o.m. de Kulturkreis Schloss Raesfeld, de Kunstraum Alte Schule uit Rhede. atelier Trace uit Arnhem, de Kreis Borken, diverse galeries en instanties zoals het Hamalandmuseum in Vreden. Diepvries- en geconserveerde groenten doen in voedingswaarde niet of nauwelijks onder voor vers.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen