Zuid-Afrika tracht Cubaanse opmars een halt toe te roepen

Eerder deze week verklaarde minister Malan (defensie) dat naar schatting 11.000 Cubanen bezig waren het gehele zuidwestelijke deel van Angola te bezetten en jongstleden woensdag meldde de opperbevelhebber van de strijdkrachten, generaal Jannie Geldenhuys, dat de Cubanen zich over een front van 450 kilometer breedte tot op een afstand van slechts enkele kilometers van de grens van Namibië hadden ingegraven.

Geldenhuys maakte bekend dat het leger had besloten reservisten op te roepen „om voorbereid te zijn op alle eventualiteiten". Geldenhuys wilde niet spreken van een mobilisatie maar wel van het inzetten van reserves. Ondertussen hebben Zuid-Afrikanen en Cubanen al één keer op elkaar geschoten. Er vielen geen slachtoffers en het treffen werd tijdig door beide partijen afgebroken.

Risico's

Risico's Inmiddels heeft het Angolese staatspersbureau Angop toegegeven dat de Cubaanse militairen naar het zuiden van Angola zijn gestuurd om „de Zuidafrikaanse agressie een halt toe te roepen". Volgens Angop heeft Zuid-Afrika niets van de Cubanen te vrezen. „Ze hebben strikt bevel gekregen de grens niet te passeren", luidde de geruststellende verklaring van Angop.

Zuid-Afrika houdt er echter al jarenlang rekening mee dat Moskou het uiteindelijk op Zuid-Afrika zelf heeft gemunt. Toen in 1975 de Cubanen voor het eerst hun opwachting in Angola maakten verzuchtte zelfs de president van Zambia, Kaoenda, dat de Russische beer zijn welpen via de achterdeur Afrika had binnengeloodst. Sindsdien is Kaoenda een ander liedje gaan zingen en noemt hij Fidel Castro's troepen zelfs de bevrijders van Afrika.

De Cubaanse opmars houdt voor Zuid-Afrika uiteraard de nodige risico's in. De guerrillastrijders van de Swapo, die hun infiltraties in Namibië gewoonlijk met de dood of met arrestatie moeten bekopen, krijgen de kans om onder bescherming van de Cubanen hun terroristische optreden in het noorden van Namibië te hervatten. Zuidafrikaanse achtervolgingsacties tot op het grondgebied van Angola kunnen nu ontaarden in een bloedig treffen met de Cubanen. Men mag dan ook een toename van de activiteiten van de Swapo verwachten.

Namibië

Dan is er het gegeven dat Zuid-Afrika zijn overwicht in de lucht boven het zuiden van Angola kwijt is. Onder de paraplu van de Zuidafrikaanse luchtmacht konden Zuidafrikaanse landstrijdkrachten actief deelnemen aan de strijd van de Unita tegen de communistische machten. Maar hypermoderne verplaatsbare radarinstallaties, de modernste raketten en snelle Russische straaljagers hebben nu de overhand gekregen. Zuid-Afrika kan daar met zijn snel verouderende luchtmacht nauwelijks iets tegenoverstellen.

Voorts dient men zich te bedenken dat Zuid-Afrika nog steeds de onafhankelijkwording van Namibië koppelt aan het vertrek van de Cubanen uit Angola. Nu blijkt dat de Cubanen alleen maar worden versterkt en zich bovendien vlakbij de grens van Namibië hebben ingegraven, kan men de onafhankelijkwording van Namibië voorlopig wel vergeten.

De vorige maand onderhandelden Zuid-Afrika en Angola over beëindiging van de Angolese burgeroorlog en de zelfstandigheid van Namibië. Het werd een geslaagd gesprek dat enkele weken later werd opgevolgd door een tweede onderhandelingsronde in Brazzaville, de hoofdstad van de vroegere Franse Kongo. Ook dit gesprek verlfep bemoedigend en alles wees erop dat Zuidelijk Afrika een nieuw tijdperk van ontspanning zou binnentreden. In Brazzaville kwamen Zuid-Afrika en Angola overeen om zo gauw mogelijk weer bij elkaar te komen, eveneens in Brazzaville.

Plotselinge ommezwaai

Toen kwam de Cubaanse opmars en de Angolezen besloten opeens de plaats van samenkomst voor een derde gespreksronde naar Europa te verplaatsen. De Zuidafrikaanse minister van buitenlandse zaken Roelof Botha verklaarde daarop dat hij niet begreep waarom er plotseling een ommezwaai in de Angolese houding was opgetreden, vooral ook omdat president Reagan en partijleider Gorbatsjov op de recente Moskouse top waren overeengekomen dat de oorlog in Angola zo spoedig mogelijk beëindigd moest worden.

In Pretoria probeert men er nu uit te komen wat de bedoelingen van de tegenpartij zijn. Waarom heeft Angola de vredesonderhandelingen willens en wetens getorpedeerd? De eenvoudigste verklaring voor de Cubaanse bezetting van zuidwest Angola is, dat de communisten terreinwinst willen boeken om hun positie aan de onderhandelingstafel te versterken'. Maar het waarschijnlijkste scenario dat in Pretoria is bedacht luidt als volgt.

Idee van Castro

De Cubaanse opmars is een idee van Fidel Castro zelf. Hij zou zelfs niet de regering van Angola op de hoogte hebben gebracht. Ook Gorbatsjov werd niet van te voren.ingelicht. (Uit Londen is inmiddels het bericht gekomen dat een Russische diplomaat daar tegenover een Britse collega heeft gezegd dat Gorbatsjov Castro persoonlijk tot de orde heeft geroepen, tot nu toe echter zonder resultaat). Fidel Castro wil door zijn militaire positie in Angola te versterken daarvan straks de politieke vruchten plukken.

Immers, hij verwacht (en de mogelijkheid bestaat inderdaad) dat de democratische presidentskandidaat Dukakis het Witte Huis zal betreden. Dukakis heeft al gezegd dat hij als president de sancties tegen Zuid-Afrika zal verschetpen, de militaire steun die nu nog aan de Angolese verzetsbeweging Unita wordt verstrekt zal stopzetten en tevens diplomatieke erkenning zou verlenen aan de marxistische MPLA-regering, daarmee de weg vrijmakend voor een ongehinderde en massale Amerikaanse economische hulpverlening aan Angola.

Met andere woorden: een totale ommezwaai van het huidige Amerikaanse beleid jegens Angola. Washington zal onder Dukakis een anti-Zuidafrikaans, Cuba-vriendelijk beleid in het zuiden van Afrika voeren. Daar wacht Castro nu op, aldus de redenering in Pretoria.

Wezenlijke bedreiging

De Cubanen vormen, alle geruststellende woorden van de Angolezen ten spijt, een wezenlijke bedreiging voor Zuid-Afrika en de Zuidafrikaanse belangen in de regio. Dat is de laatste dertien jaar al het geval geweest en die dreiging is met het afzakken van de Cubaanse legermacht naar het zuiden alleen maar erger geworden.

Een voorbeeld: in het gebied waar de Cubanen op dit moment actief zijn bevindt zich de gigantische waterkrachtcentrale van Ruacana. De centrale wordt bewaakt door Zuidafrikaanse soldaten die ervoor zorgen dat het opgestuwde water zonder hindernissen wordt gekanaHseerd naar Ovamboland in het noorden van Namibië, dat al enkele jaren lang door een hevige droogte wordt geteisterd. Deze Zuidafrikaanse bewaking gebeurt overigens met toestemming van de Angolese regering. Als de Cubanen zouden willen, zouden zij die watertoevoer kunnen stopzetten met alle gevolgen voor de Ovambo's vandien.

Verkiezingen

Namibië zelf voelt uiteraard ook de dreiging van zo'n omvangrijke communistische strijdmacht aan de andere kant van de grens. Niet voor niets koppelt Zuid-Afrika de onafhankelijkheid van het gebied aan terugtrekking van de Cubanen uit Angola. Het zou bij het aanblijven van de Cubanen gewoon niet mogelijk zijn om in Namibië vrije verkiezingen te houden, temeer daar Zuid- Afrika zich overeenkomstig VN-resoltitie nr. 435, waarin de onafhankelijkwording wordt geregeld, wel uit Namibië zou moeten terugtrekken voordat de verkiezingen plaatsvinden. Gebeurtenissen elders in Afrika hebben overduidelijk aangetoond dat marxistische partijen al het mogelijke doen, inclusief gewapende intimidatie, om verkiezingen te winnen en dus,' op deze ogenschijnlijk democratische manier, aan de macht te komen en te blijven. In Namibiës geval zou dit betekenen dat de Swapo aan de macht komt ondanks het feit dat de Namibische bevolking als geheel slechts een kleine minderheid van Swapo-aanhangers telt.

Regenseizoen

Wie werpt hindernissen op tegen een Cubaanse invasie als Zuid-Afrika uit Namibië is verdwenen? Niemand. Vandaar Pretoria's vastbeslotenheid om Namibië niet de onafhankelijkheid te verlienen zolang er Cubanen in Angola zijn.

Sommige militaire deskundigen in Zuid-Afrika menen dat Castro met zijn troepenverplaatsingen naar het zuiden dezelfde fout maakt als Napoleon én Hitler met hun opmars naar Moskow. Beiden werden geveld door de Russische winter. Welnu, in Angola begint in oktober het regenseizoen. Wegen warden onbegaanbaar, rivieren worden kolkende stromen, bruggen worden weggespoeld, kortom: het zuidwesten van Angola is dan totaal ongeschikt voor het maken van tactische troepenbewegingen, maar het betekent ook dat de Cubaanse aanvoerlijnen naar het noorden worden afgesneden.

Het Cubaanse expeditieleger is dan machteloos. Dezelfde weerstoestand die het voor een guerrillastrijder mogelijk maakt zijn slinkse werk uit te voeren (een dicht bladerdak, snelle uitwissing van voetsporen), is funest voor een conventionele oorlogvoering. Het wordt, als deze redenering klopt, dus een race tussen het regenseizoen en de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Ondertussen zijn de Cubanen weer een beetje dichter bij Zuid-Afrika gekomen.

Dit artikel werd u aangeboden door: Reformatorisch Dagblad

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen