Voorzichtige toenadering Israël en SU

De Israëliërs zeggen vaak dat ze niets op de iowjets tegen hebben; het waren tenslotte de 5owjets die de diplomatieke relaties tussen beide landen in 1967 verbraken. Een regeringsbron in leruzalem zegt dat Israël nu „geduld" dient te (lebben voor het herstel van de relaties. Op dit iierstel lijken de landen langzaam af te stevenen, ivant als de Sowjet-Unie een rol van betekenis wil jpelen in het vredesproces in het Midden-Oosten, ïal ze moeten toestaan dat de ambassades van beije landen opnieuw opengaan.

De belangrijkste boodschap die de Amerikaanie minister van buitenlandse zaken, George Jhultz, deze week meebracht naar Jeruzalem, was iat de Sowjetpositie ten opzichte van het vredesjroces in het Midden-Oosten in positieve zinMs veranderd. Zo eist de Sowjet-Unie geen „autoriaire" internationale vredesconferentie meer die Ie twistende partijen oplossingen kan opleggen ,'aan naar men vreest alleen Israël).

De Sowjetleiders spreken nu over een zogelaamde actieve conferentie. De nog bestaande neningsverschillen tussen de Verenigde Staten en Ie Sowjet-Unie over de conferentie kunnen moger ijk in juni worden weggewerkt, wanneer de Ameikaanse en Russische topfunctionarissen Richard Vlurphy en Wladimir Poljakov elkaar zullen ontnoeten. Sommige waarnemers achten het zelfs Tiogelijk dat beide grote mogendheden, wanneer !e het eenmaal met elkaar eens zijn geworden, ;en oplossing voor het Midden-Oosten zullen afdwingen. Zo'n oplossing zou voor Israël nadeliger djn dan deelname aan een vredesconferentie nu. "Al jaren wordt er over een vredesconferentie 'èsproken. Bij zo'n conferentie zullen niet alleen Israels buurlanden (inclusief de Palestijnen) en Israël zelf betrokken zijn, maar ook de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad. De conferentie zal moeten leiden tot rechtstreekse vredesonderhandelingen tussen Israël en de Arabische leiders.

Beweging

Tot nu toe is het niet gelukt zo'n conferentie te openen, omdat men het niet eens is over het gezag dat zo'n conferentie moet hebben en omdat Israels premier Sjamir zich ertegen verzet. Hij vreest dat Israël dan gedwongen zal worden tot hetdoen van concessies die gevaarlijk zijn voor Israels toekomst. George Shultz was de afgelopen week voor de vierde keer dit jaar in het Midden-Oosten om steun te winnen voor zijn vredesplan, dat ook een conferentie omvat. Het lukte hem niet om schot in de zaak te krijgen. Hij vloog terug naar Amerika als een „gefrustreerd man".

Toch is er wel wat beweging aan het diplomatieke front. In een zoals gewoonlijk roerig debat in de Knesset zei de Israëlische minister van buitenlandse zaken, Sjimon Peres, deze week dat de Sowjets hebben verklaard dat Israels veiligheidsbelangen niet minder belangrijk zijn dan de nationale aspiraties van het Palestijnse volk. Ook zouden de Sowjets afzitn van hun eis dat er een onafhankelijke Palestijnse staat wordt gesticht en dat de PLO als zelfstandige delegatie bij een conferentie moet worden toegelaten, aldus Peres.

De Sowjets hebben toegezegd dat een vijf man tellende Israëlische consulaire delegatie de SowjetUnie mag bezoeken. De delegatie mag het vroegere Israëlische ambassadegebouw inspecteren en het werk bekijken van de Israëlische afdeling op de Nederlandse ambassade in Moskou. Nederland vertegenwoordigt namelijk Israël in de SowjetUnie.

Joodse emigranten

Er zijn nog meer positieve ontwikkelingen tussen beide landen. Voor Russische joden is het tegenwoordig mogelijk hun vakantie in Israël door te brengen. Momenteel bezoeken enkele honderden joodse toeristen uit de Sowjet-Unie Israël. Er bestaat echter nog een lange wachtlijst van Russische joden die daar ook weleens als vakantieganger heen willen gaan.

Ook het aantal Sowjetjoden die een uitreisvisum krijgen ligt momenteel vrij hoog, maar nog niet hoog genoeg naar de mening van activisten voor de refuseniks. Wat Israël betreft ligt er echter wel een flinke domper op. Een jaar geleden kwam nog ongeveer 25 procent van de joodse emigranten naar Israël. De getallen van de vorige maand waren schrikbarend: van de 1169 joden die het land verlieten kwamen slechts 110 (minder dan 10 procent) naar Israël. •

Israël dringt er nu bij de Sowjets op aan de joden niet meer via Wenen, maar via Boekarest te laten reizen. Vandaaruit zullen ze rechtstreeks naar Israël worden gevlogen. Dan kunnen zij eventueel altijd nog besluiten naar de Verenigde Staten te gaan, wat velen van hen beschouwen als het "beloofde land".

Ook zijn er op joods-cultureel ei) religieus gebied in de Sowjet-Unie veranderingen te bespeuren. Zo is het geen misdaad meer Hebreeuws te onderwijzen of te studeren. Verscheidene synagoges en mikvaot (gebouwen voor rituele waarden) zijn gerenoveerd.

Geen reden tot juichen

Maar er is nog geen reden tot juichen. Er blijven ook negatieve dingen bestaan voor de Sowjetjoden. Zo heeft de hervorming en liberalisatie ook geleid tot een grotere vrijheid voor de antisemieten. Er komen berichten uit de Sojwet-Unie over vernielingen van joodse eigendommen. Vooral het activisme van de antisemitische pamyat(herinnering)-groep baart de joden zorgen. Er zijn pamfletten uitgedeeld die oproepen tot het doden van de joden.

De beroemdste ex-refuseniks mogen dan al in Israël wonen (bekende mensen als Josef Begoen, Ida Nudel of Nathan Sjtsjaranski passen ervoor, principieel als ze zijn, hun domicilie in Brooklyn of Los Angeles te zoeken), maar nog lang niet alle joden die de Sowjet-Unie willen verlaten krijgen kans dat te doen. De joden moeten namelijk een eerstegraads-familielid in Israël hebben als ze een uitreisvisum willen aanvragen. Daarom komen sommigen niet in het bezit van de documenten die nodig zijn voor het indienen van een verzoek.

Toch lijkt al met al de huidige Sowjetpolitiek ten aanzien van Israël een stuk positiever dan die van de Arabische landen. De geluiden die deze week klonken uit Algiers, waar de Arabische top bijeenkwam, waren niet bepaald gematigd te noemen. Er lijkt nog'een lange weg te gaan voordat premier Sjamir de hand kan drukken van een Arabische minister van buitenlandse zaken, zoals hij deze week de hand drukte van Sjewardnadze, die ondanks de meningsverschillen het gesprek niet uit de weggaat.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen