Naam Watervliet Heinkenszand herinnert aan mooiste buitenplaats van Zeeland

Naar alle waarschijnlijkheid is de Heinkenszandse buitenplaats Watervliet in 1588 gebouwd. Volgens archeologen heeft er echter voordien op hetzelfde terrein een kleiner bouwwerk gestaan. Gedacht wordt daarbij aan een omstreeks 1400 gebouwd hof, dat omgeven was door een gracht. Mogelijk is dit hof in 1572 geplunderd of in brand gestoken, toen de Geuzen onder leiding van Hiëronymus Zeraerts Zuid-Beveland onder handen namen. Nadat de rust in ons land enigszins was weergekeerd, besloot grootgrondbezitter Gillis Cornelissen Brouwer een nieuw huis te bouwen op de plaats van het oude. Om zich tegen de vijand te beschermen liet hij niet alleen een aarden wal aanleggen maar werd het huis ook omgeven door een twaalf meter brede gracht.

Gillis Comelissen Brouwer, zijn tweede vrouw, Clara lemantsdochter, en hun drie kinderen waren waarschijnlijk de eerste bewoners van Watervliet. Gillis Comelissen was schout in Heinkenszand. Mede door het kapitaal van zijn voorvaderen wist hij in zijn leven belangrijke bezittingen te verwerven. Zo kocht hij samen met zijn oudste zoon van de markies van Veere onder meer de heerlijkheden 's Heer-Abtskerke en Sinoutskerke en van de bekende adellijke geslachten Van Cats, Van Cruyningen en Van Schengen gedeelten van de heerlijkheden Kats, 's Heer Arendskerke, Heinkenszand, St. Joosland, Wemeldinge en Wolphaartsdijk. Ook was hij nauw betrokken bij de inpoldering van de Oude Kraaiertpolder en de Louisepolder. Naast zijn talrijke huizen en boerderijen in Heinkenszand bezat nij ook een grote veestapel. De dieren liepen meestal op de schorren van Zuid-Beveland, die daar erg geschikt voor waren.

Boerderij

Gillis Comelissen Brouwer was dus nauw betrokken bij de landbouw. In de eerste jaren van haar bestaan had Watervliet dan ook veel meer het karakter van een boerderij of hof dan van een buitenplaats. Helaas heeft de eigenaar maar enkele jaren van zijn bezittingen mogen genieten, want op 30 september 1591 overleed hij. Uit de opgemaakte boedelrekening blijkt onder meer dat er bij Watervliet 11 gemeten en 84 roeden land lag, dat voor de helft in gebruik was als boomgaard. Een ander deel fungeerde als zaailand, terwijl aan "de Kerckenpat" (de huidige Kerklaan) een bos lag.

Na het overlijden van zijn vader werd Cornelis Gillissen Brouwer de nieuwe eigenaar van Watervliet. Mede door zijn afkomst wist hij in korte tijd in Goes een aantal belangrijke functies te verwerven, zoals schepen, weesheer en later zelfs burgemeester. Omdat hij niet onbemiddeld was, vergrootte hij regelmatig zijn bezittingen. Zo kocht hij onder meer grote delen van de heerlijkheden 's-Gravenpolder en Ellewoutsdijk.

Verhuur

Cornells Gillissen woonde aanvankelijk veel liever in Goes dan in Heinkenszand. De levensstandaard en het ohtwikkelingspeil lagen daar namelijk veel hoger dan op het platteland. Watervliet werd dan ook al spoedig voor zestig ponden Vlaems verhuurd aan Pieter de Wachter. Deze was echter niet lang in het bezit van Watervliet. Cornelis Gillissen bedacht zich namelijk en vanaf het eind van de jaren negentig verbleef hij regelmatig in Heinkenszand. De reden waarom hij zo handelde, is niet bekend. Mogelijk zocht hij rust of wilde hij zijn materiële welstand laten blijken.

Zijn voorliefde voor Watervliet liet hij zelfs in zijn naam tot uiting komen. Hij liet zich namelijk vanaf die tijd Van Watervliet noemen. Zijn aanwwezigheid te Heinkenszand had tot gevolg dat er ingrijpende verbouwingen en veranderingen aan het gebouw werden aangebracht om het hof aan te passen aan de stedelijke normen. Onder Cornelis van Watervliet (1592-1636) werden de meeste veranderingen aangebracht en verloor het grotendeels haar oorspronkelijke vorm. Watervliet kreeg steeds meer het karakter van een buitenplaats. De volgende bewoners verfraaiden het gebouw zodanig, dat het wel de mooiste buitenplaats van Zeeland werd genoemd.

Indrukwekkender

Onder de familie Perponcher Sedlnisky, erfopvolgers van het uitgestorven geslacht Van Watervliet, werd de buitenplaats nog indrukwekkender gemaakt. Omstreeks 1745 werd er zelfs een vermogen besteed voor de aanleg van een door de Franse architect Daniël Marot ontworpen tuin. Dit hoogtepunt vormde echter tevens het keerpunt. Doordat laatstgenoemde familie naar Holland vertrok, werd Watervliet een gedeelte van het jaar onbewoond. En na het overlijden van de toenmalige eigenaar werd het huis in 1777 zelfs verhuurd. De onderhoudskosten overtroffen echter de huursom en toen de huurder in 1788 vertrok, werd tot verkoop overgegaan. Na korte tijd het eigendom te zijn geweest van de heerlijkheidssecretaris Cornelis Teerlinck, werd het inmiddels verwaarloosde Watervliet verkocht aan twee Goese kooplieden, die het kort daarop afbraken en de bouwmaterialen gebruikten voor de bouw van een aantal arbeiderswoningen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen