Hand in hand richting Kaboel

Ook in een ander opzicht was het samengaan van de twee opmerkelijk. Was Tanai, als minister van defensie, niet de "hardliner" die jarenlang van niets anders wilde weten dan rigoureuze uitroeiing van het moejahedien-verzet? Daarmee vergeleken waren de verzoenende woorden van president Najib een verademing —ook al sprak hij ze uit onder voor hèt verzet onverteerbare voorwaarden.

Overigens kwam Tanai niet vanwege déze verschillen in strategisch inzicht tot zijn opstand tegen big boss Najieb. De twee partijfacties die beide leiders vertegenwoordigen, de Khalq(volks)-factie en de Parcham(vlag)factie, liggen al sinds '79 met elkaar overhoop, maar de laatste jaren is dat enigszins onder de oppervlakte gebleven. Deze factievete binnen de communistische partij heeft zich nu gepersonifieerd in Tanai en Najieb. Met de couppoging van de eerste is de latente strijd abrupt aan de oppervlakte gekomen.

Dat nooit!

Aan de andere zijde, de kant van het verzet, is ook bepaald niet alles koek en ei. De andere islamitische verzetsgroepen die strijd leveren tegen het communistische bewind in Kaboel hebben de recente manoeuvre van Hekmatyar hartgrondig van de hand is gewezen. „Samenwerking met communisten en ook nog eens met degenen die verantwoordelijk zijn voor massale slachtingen onder de moejahedien? Dat nooit", zeggen zij. En daarmee is tevens de slepende patstelling tussen regering en het verzet omschreven, want diezelfde communisten onder leiding van Najieb laten zich vooralsnog niet wegjagen; daarvoor zitten ze, met steun uit Moskou, nog stevig genoeg in het regeringszadel.

Overigens kijken de meeste verzetsgroepen niet vreemd op van deze actie van Hezbi-islami-leider Hekmatyar. De man, die al eerder verantwoordelijk is gesteld voor het massaal vermoorden van leden van andere moslimverzetsgroepen, wordt sindsdien tot èlles in staat geacht, al was het tot een pact met de duivel, zoals nu in hun ogen gebeurt. Hekmatyar gaat ter verkrijging van de macht over lijken", zeggen zij.

„Als de coup zou zijn geslaagd en Hekmatyar aan de macht was gekomen, dan zouden we als moejahedien de strijd in volle hevigheid hebben voortgezet", zegt G. A. S. Sadiki, woordvoerder van een van de verzetsgroepen in Nederland. „Tanai is en blijft een fanatieke marxist. Als we met hem in zee zouden gaan, hadden we eerder net zo goed met Najieb vrede kunnen sluiten en met hem kunnen samenwerken".

Amnestie
Zijn landgenoot Halim Tanvir, woordvoerder in Nederland van de Hezbi-islami, ziet de zaken (zoals kan worden verwacht) duidelijk anders: „Onze bedoeling is helemaal niet dat de Hezbi-islami nu gaat samenwerken met de communisten. Een deel van de Khalq-partij heeft destijds contact opgenomen met Hekmatyar en voorgesteld een staatsgreep op touw te zetten. Hezbi heeft daarmee ingestemd en hen als communisten amnestie beloofd. De soldaten die naar ons zijn overgelopen, hebben zelf al gezegd het communisme te willen afzweren en als echte moslims door het leven te willen gaan".

„U moet de zaak goed begrijpen", zegt Tanvir. „De toestand in Afghanistan is te vergelijken met die in Roemenië eind vorig jaar. De militairen zijn een heel andere groep dan de veiligheidsdienst of de regering zelf; zij zijn niet de echte communisten".

Roelof Munnike, woordvoerder van de Stichting Afghanistan Comité Nederland:, ziet' in Hekmatyars bondgenootschap niets anders dan een slimme gelegenheidsdeal om zo de macht te grijpen (tevergeefs volgens hem). „Als twee partijen na tien jaar tegen elkaar te hebben gevochten plots een combinatie aangaan, zit er natuurlijk iets fundamenteel scheef. Zoiets houdt natuurlijk nooit stand. De een zal de ander op een gegeven moment zeker om zeep helpen".

Betekent de heropleving van de tegenstellingen tussen de Parcham-factie en de Khalqfactiè in Kaboel een verzwakking van Najiebs positie? Munnike denkt van niet: „Het conflict is nu openlijk naar buiten gekomen, zodat Najieb ook openlijk kan afrekenen met zijn tegenstanders binnen de regering. Een latent conflict is wat dat betreft veel lastiger".

Tussenstapjes

Hebben de verzetsgroepen die Hekmatyars manoeuvre afwijzen een alternatief voor de burgeroorlog in hun land? Het lijkt erop dat de onderlinge verdeeldheid de moejahedien geheel heeft lamgeslagen. Ook Munnike is niet optimistisch: „Er is inderdaad sprake van een impasse. Tenzij de partijen (Kaboel tegenover de verdeelde moejahedien, AJ) hun ingegraven posities opgeven, is er nog enige kans op wat beweging, maar de vraag is hoe een situatie kan worden gecreëerd waardoor de machtsblokken hun posities opgeven". Munnike voorziet een moeizame, iange weg met veel kleine tussenstapjes en een mogelijke rol van dé tussenorgaan. Verenigde Naties als neutraal

De onderlinge verdeeldheid van het verzet (interim-regering in het Pakistaanse Pesjawar, verzetsleiders in Afghanistan zelf en diverse moejahediengroepen in Iran) is in dit opzicht een complicerende factor. Het verzet is het immers onderling niet eens, hoe zou het dan met Kaboel tot overeenstemming kunnen komen?

„In de huidige situatie is het moeilijk de mensen op een lijn te krijgen. Door het wegvallen van een dominante tegenstander (Rus„Najieb kan openlijk afrekenen met zijn tegenstanders". sische legers, AJ) klemt de vraag hoe je de dialoog onderling weer op gang krijgt".

Schellen van de ogen

Hekmatyar heeft wellicht in dit opzicht nog een positieve werking: „Voor veel mensen die tot nog toe twijfelden aan Hekmatyars bedoelingen zijn door diens verbond met Tanai de. schellen van de ogen gevallen. Misschien zeggen ze nu: Als dat kan, waarom zouden wij dan niet méér met elkaar samenwerken".

Voorlopig lijkt het erop dat de huidige toestand de verzetsleiders in 'bevrijd' Afghanistan prima uitkomt: hun persoonlijke macht in het gebied dat ze hebben veroverd, garandeert prestige, inkomsten en zelfs persoonlijke rijkdom. En dat laten ze zich door hun politieke "superieuren" in de interim-regering in Pesjawar niet meer afnemen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen