„Dat ik nog leef, is een wonder"

Dat hij haar beter kon maken, geloofde ze grif. Hij was ook zo aardig. De 43-jarige Marie José Reuchlin zocht bij de Haagse natuurgenezer Peter de K. genezing van een simpele hoofdpijn, maar vond door zijn toedoen bijna de dood. Zestien dagen lang vochten ziekenhuisdoktoren voor haar leven. Als door een wonder overleefde zij de behandeling door iemand die niet meer dan een vage cursus homeopathie in het buitenland had gevolgd.

Dat mevrouw Reuchlin de Haagse genezer De K. in april vorig jaar telefonisch consulteerde om van haar hoofd; pijn af te raken, lag voor de hand. Ze kende hem al jaren en was rotsvast gaan geloven in zijn behandelingen. Ze zwoer bij de klassieke homeopathie die hij praktiseerde. „Ik mis een maand. Daar weet ik niets meer van. Al die tijd lag ik in een shocktoestand". Ze is nu aan één oor doof en haar rechterlong is beschadigd: de blijvende gevolgen van een alternatieve behandeling.

Onwankelbaar

De 39-jarige De K. had de diagnose snel gesteld. Homeopathische druppels zullen mevrouw Reuchlin genezing brengen. Maar in plaats daarvan wordt de Brabantse huismoeder alleen maar zieker. Haar ademhaling verloopt steeds moeizamer en uit haar oren stroomt etter.

Haar man bestelt een ambulance, maar ze weigert mee te gaan. De auto moet onverrichter zake vertrekken. Het vertrouwen van mevrouw Reuchlin in de natuurgenezer is onwankelbaar. De K. wil van geen ziekenhuisopname weten en houdt vol dat de patiënte door zijn toedoen beter zal worden.

Snel gaat de toestand van mevrouw Reuchlin achteruit. Ze ijlt van de koorts en is nauwelijks meer aanspreekbaar. De K. begint te twijfelen en raadpleegt een longarts. Die kan maar één advies geven: Zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. Meer dood dan levend wordt de patiënt onderzocht. De doktoren zijn verbijsterd. Een longontsteking in een fataal stadium, luidt de diagnose.

De aandoening had in een vroeger stadium met antibiotica genezen kunnen worden. Nu vrezen de artsen dat alle hulp te laat komt. Meer dan twee weken zweeft mevrouw Reuchlin tussen leven en dood. Ze is volledig uitgeteerd. De ademhaling verloopt kunstmatig. Ze is aangesloten op dertien infusen. Het geel in haar ogen wijst op een naderende dood. Pas na zestien dagen keren haar kansen.

Dat mevrouw ReuchHn het haalt, noemen de artsen een mysterie. „Dat ik nog leef, is een wonder", zegt ze zelf.

„Ik mis een maand. Daar weet ik niets meer van. Al die tijd lag ik in een shocktoestand". Ze is nu aan één oor doof en haar rechterlong is beschadigd: de blijvende gevolgen van een alternatieve behandeling.

In de ban

Wie Peter de K. precies is, valt moeilijk te achterhalen. Patiënten kunnen niet zo ziek zijn of ze zijn welkom, maar de pers houdt hij categorisch buiten de deur. „Ik geef u geen informatie en ga nu weer verder met mijn werk", zegt zijn secretaresse.

Wat (ex-)patiënten over hem vertellen, is dat hij zich iatrosoof noemt, waarmee hij aanhanger is van een leer die hij zelf bedacht heeft. Uitgangspunt van deze leer is dat deze maatschappij nog steeds in de ban is van het nazisme. De voormannen van toen zouden de dokters van nu zijn. De reguliere (officiële) geneeskunde is volgens De K. in handen van SS'ers in witte jassen.

Op veel van zijn patiënten oefent De K. een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit. „Je raakt helemaal in de ban van hem", zeggen ze. In de afgelopen jaren bouwde De K. een bloeiende praktijk op. Tegen een tarief van 300 gulden per consult laten patiënten uit de wijde omgeving zich door de welbespraakte Hagenaar behandelen. Voor zover mevrouw Reuchlin weet, heeft De K. een homeopathische opleiding in het buitenland gevolgd en zou een oude Indiër hem verder hebben ingewijd in de geheimen van gezondheid en ziekte.

Hij organiseert ook congressen en haalt dan al zijn charismatische gaven uit de kast. Volgens een deelnemer hangt het gehoor tijdens zulke sessies ademloos aan zijn lippen. De toegangsprijs van 700 gulden betaalt zijn aanhang grif. Een van de inzichten waarover De K. graag mag uitweiden, is dat ziek zijn goed is voor de geestelijke ontwikkeling. Als gevolg van een ziekte overlijden is evenmin catastrofaal, omdat hij gelooft in reïncarnatie.

Porsche

Tegen betaling van 7000 gulden lieten ouders hun kinderen door De K. onderrichten in de iatrosofische leer. Hij gaf les in eigen scholen in Den Haag en Rosmalen. De verbinding tussen beide scholen onderhield hij in een snelle, glanzendzwarte Porsche.

De onderwijsinspectie maakte een eind aan deze uitwas, omdat de kinderen de leerplicht ontdoken. Volgens het rooster kregen ze geneeskunst, muziek en beeldhouwen. Een heel nieuw vak was regeerkunst, waarmee de genezer kennelijk vooruitliep op een volksbekering tot de iatrosofie.

De praktijk van De K. draait nog steeds door, maar Justitie is wel met een onderzoek bezig. De geneeskundige inspectie in Zuid-Holland kreeg zulke ernstige klachten over De K., dat ze om maatregelen vroeg. Nagegaan wordt of hij verantwoordelijk kan worden gesteld voor de dood van een architect in Rosmalen en de schade die hij anderen, onder wie mevrouw Reuchlin, berokkende. Ex-patiënten hebben al aangekondigd De K. financieel te zullen uitkleden.

Niets is kleurrijker dan de alledaagse werkelijkheid: aan de Groothertoginnelaan in Den Haag woont pal naast De K. een reguliere (bevoegde) huisarts. Het beeld is bijna symbolisch voor de huidige situatie in de geneeskunde. Bevoegd en onbevoegd opereren ogenschijnlijk als gelijkwaardigen op het rijk geschakeerde terrein van de gezondheidszorg.

Officieel is het onbevoegd uitoefenen van de geneeskunst een strafbaar feit, maar in de praktijk komt Justitie alleen in actie als genezers zich schuldig maken aan het toebrengen van aanmerkelijke schade of aan kennelijk bedrog. Zelfs een lagere-schoolopleiding is niet vereist om een bord op de muur te spijkeren en zich uit te geven voor wonderdokter.

Het gedoogbeleid van Justitie vloeit voort uit de veranderde visie van de overheid. Die wil onbevoegden in principe ongemoeid laten. Argument is dat steeds meer mensen hun heil zoeken bij alternatieve genezers en dat de patiënt mondig genoeg is om zelf uit te maken door wie hij zich laat behandelen.

Een menigte aan genezers profiteert dankbaar van het liberale overheidsbeleid. Nu de geneeskundige inspecties de onbevoegden niet langer achter de vodden zitten, tieren de alternatieve praktijken welig. Een treffende illustratie is te vinden in de Achterhoekse Almanak, een handzaam gidsje, dat alle alternatieve genezers in de regio op een rij heeft gezet. Ze vormen een bonte reeks.

In de Achterhoek zijn niet minder dan 86 onbevoegde genezers actief, zoals daar zijn acupuncturisten, haptonomen, homeopaten, wichelroedelopers, karmische astrologen, shiatsutisten, kinesiologen, edelsteentherapeuten, ayurvedische masseurs, paragnosten en tongen polsdiagnosten. Keus te over.

Keerzijde

De kwakzalver van vroeger heeft duidelijk status verworven. Alternatief therapeut noemen velen zich en sommigen laten zich zelfs met dokter aanspreken. De bijbehorende witte jas moet de indruk versterken dat de genezer voor vol telt.

Maar de emancipatie van de onbevoegde genezer heeft, zoals we zagen, een keerzijde. Sommigen lijden aan ernstige vormen van zelfoverschatting en spelen met de levens van hun patiënten. Anderen azen alleen maar op de portemonnee van wanhopige en doodzieke mensen. Beruchte namen die de landelijke pers haalden, zijn die van de frauduleuze kruidendokter Van de Moosdijk uit Noord-Brabant, van gebedsgenezeres Sonja de Vries in het noorden en van natuurgenezer Lodewijks in Gelderland. Sinds kort kan aan dit treurige rijtje de Haagse iatrosoof Peter de K. worden toegevoegd.

Ze vormen het topje van een ijsberg, ledere geneeskundige inspecteur kent in zijn rayon een aantal onbevoegde genezers die op de rand van het toelaatbare balanceren. De Nederlandse Werkgroep van Praktizijns (NWP) in Hilversum hield tot aan het eind van de jaren tachtig een klachtenregister bij over kwakzalvers uit het hele land die niet gehinderd door enige kennis van zaken maar wat aanknoeiden. Het kost dagen om de vuistdikke dossiers door te lezen.

Tucht

Een veelgemaakte tegenwerping vanuit het alternatieve veld is dat ook reguliere artsen de plank regelmatig misslaan, met alle gevolgen van dien. Gemakshalve vergeet men dat een reguliere arts voor het Medisch Tuchtcollege ter verantwoording kan worden geroepen. Dat college kan onder andere toetsen op de vereiste zorgvuldigheid. Bovendien kan de arts in het uiterste geval de bevoegdheid tot het uitoefenen van de geneeskunst worden ontnomen.

Deze tuchtmogelijkheid ontbreekt bij

onbevoegden in het geheel, tenzij beroepsorganisaties dit vrijwillig hebben geregeld. De enige instantie die hen kan vervolgen, is Justitie — en dan alleen op grond van aanmerkelijke schade of kennelijk bedrog. In de praktijk komt het zelden tot vervolgingen, omdat bij Justitie de medische kennis ontbreekt en de bewijslast uiterst moeilijk is.

Zo kon het gebeuren dat Sonja de Vries vrijelijk haar gang mocht gaan in het Friese en Lodewijks na een langslepend strafproces uiteindelijk slechts een voorwaardelijke vrijheidsstraf opliep. Van de Moosdijk ging weliswaar de gevangenis in, maar nadat hij zijp straf had uitgezeten, kon hij zijn praktijken elders gewoon voortzetten.

Als het tot vervolging van De K. komt, zal hij waarschijnlijk niet tot sluiting van zijn praktijk kunnen worden gedwongen. Justitie mag nu eenmaal niet wat het Medisch Tuchtcollege wel mag: de uitoefening van de geneeskunst verbieden. Na verloop van tijd is het publiek de zaak vergeten en kan de genezer een nieuwe klantenkring opbouwen.

Bolwerk

Het vroegere departement van volksgezondheid (later opgegaan in WVC) gold altijd als een bolwerk van de reguliere geneeskunde. Voor alles wat alternatief heette, bestond een zekere minachting. Onder staatssecretaris Van der Reijden kwam daar zichtbaar verandering in. Het alternatieve veld, dat voornamelijk bevolkt wordt door onbevoegden, kon rekenen op een milde bejegening. Ook in de Tweede Kamer groeide sympathie. De pohtiek neemt alternatieve geneeswijzen tegenwoordig serieus. Het ministerie van WVC subsideert zelfs onderzoeken naar de werkzaamheid.

Dat het liberale beleid ruimte biedt voor een onafzienbare stoet van dubieuze kwakzalvers, is voor de Haagse beleidsmakers geen reden om in te grijpen. De geneeskundige inspectie krijgt weinig klachten over onbevoegden en bovendien is de nieuwe Wet beroepsuitoefening gezondheidszorg (BIG) in aantocht. Die lijkt een vorm van erkenning te brengen voor bonafide genezers en scheidt naar men hoopt het kaf van het koren.

Het recente geval van iatrosoof De K. wordt op WVC als een incident gezien. „Welk systeem je ook bedenkt, dit soort uitwassen zul je altijd houden", zegt topambtenaar Th. C. J. Straathof. Hij geeft leiding aan de directie Ziekenhuiszorg en Topzorg van het ministerie van WVC.

Straathof onderstreept dat het denken over de rol van de overheid is veranderd. De Staat treedt terug, de samenleving moet meer zelf regelen. Dat heeft ook gevolgen voor de gezondheidszorg. Het alternatieve veld zal in eerste instantie zelf orde op zaken moeten stellen. Huiverig is Straathof voor beknotting van de bestaande vrijheid. „De keuzevrijheid van de patiënt weegt zwaar". Dat is het uitgangspunt.

Dinsdag: Kwakzalverbestrijders voelen zich door de overheid in de steek gelaten.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen