„Een huis is net van elastiek"

Tussen het winkelend publiek in de Hoogstraat vallen Catharina van Groningen en Jan Jehee direct op. Waar anderen zich met de blik op oneindig over het trottoir haasten, turen de twee medewerkers van Monumentenzorg onophoudelijk naar de hoge gevels. Verbaasd over datgene dat in de loop der eeuwen aan de sloophamer is prijsgegeven, verrukt over de cultuurschatten die de tand des tijds heelhuids hebben doorstaan. versierd. Het zou laat zestiendeeeuws kunnen zijn, rond 1560". Bouwhistoricus Jan Jehee: „Dit is toparchitectuur, ook voor die tijd".

De gevel van het naastgelegen pand is minder opzienbarend, maar de gietijzeren pui, ongeveer honderd jaar oud, is beslist de moeite waard. De roestplekjes op de hoeken geven uitsluitsel over het bouwmateriaal. Aan de overzijde signaleert Jan Jehee een Chinees-Indisch restaurant achter een met veel bruine tegels beklede pui. Het blijkt niet de persoonlijke smaak van de restauranthouder, maar een tamelijk goed bewaarde voorpui van een kruidenierswinkel, zoals De Gruyter die begin deze eeuw op talloze plaatsen in het land optrok.

Monumentenserie

Catharina van Groningen en Jan Jehee willen deze dag de monumenten aan de Havendijk en Appeldijk in kaart brengen. Ze torsen honderden foto's met zich mee die Monumentenzorg begin jaren zestig liet maken. Van Groningen en Jehee kunnen zich veel werk besparen omdat het gros van de panden toen werd geregistreerd. Ze kunnen nu volstaan met het bijwerken van de wijzigingen: een nieuw bovenlicht, een andere raamverdeling of een extra dakkapel.

„Dit is een beauty", zegt kunsthistorica Catharina van Groningen, wijzend op de gevel van een platenzaak. „Even de reclame van de Free-record-shop vergeten. Moet je zien hoe ontzettend rijk die Dordtse gevel is

Een winkelpand aan de Appeldijk heeft sinds ze in Gorinchem aan het werk zijn definitief hun hart gestolen. Het is een in 1727 gebouwd woonhuis in Lodewijk-XIV-stijl. Rond 1916 is de voorgevel weliswaar aangepast, maar omdat de architect consequent

Cjedenkwaardig

Eeuw oud
De oudste inwoner van Kapelle, Jacoba Nieuwenhuize, werd op donderdag 19 september 100 jaar. Tot vier jaar geleden woonde de eeuwelinge uit het verzorgingshuis Cederhof nog zelfstandig in de Ooststraat. De honderdjarige is nooit getrouwd geweest en heeft ook geen familie meer. De Kapelse verdiende de kost als huidhoudster en schoonmaakster. Mevrouw Nieuwenhuize woonde wel eens even buiten Kapelle, maar sinds 1954 keerde zij haar geboorteplaats nimmer de rug toe. Haar gezondheid is wisselend. Haar gezichtsvermogen is sterk afgenoHet hoofd van de commercieeltechnische afdeling van de Plaatwerkerij D. W. Slotboom, G. Wassens uit Katwijk, kreeg op 20 september de gouden eremedaille in de Orde van Oranje Nassau opgespeld door de Katwijkse burgemeester, mevrouw G. W. van Montfrans-Hartman. Wassens heeft zijn dienstverband bij de Plaatwerkerij per 1 maart 1991 na ruim 38 jaar beëindigd. In 1958 kwam hij in dienst als chef technische dienst, later werd hij arbeidsanalist en bedrijfsleider en in 1962 een van de twee directeuren van het bedrijf. In 1979 legde hij om gezondsheidsredenen de functie van directeur neer en in 1982 werd hij hoofd van de commercieeltechnische afdeling van het bedrijf. volgens de opvattingen van de Jugendstil bouwde, is ook de latere verbouwing een lust voor het oog van de kenner. Het interieur is met zijn vele houtsnijwerk en fraaie stucwerk nog vrijwel origineel.

Een beschrijving van het fraaie monument aan de Appeldijk zal zeker worden opgenomen in het boekwerk dat Van Groningen en Jehee over de Alblasserwaard samenstellen. Het wordt het 34e deel in de serie "De Nederlandse Monumenten van Geschiedenis en Kunst". De Rijksdienst voor de Monumentenzorg werkt sinds begin deze eeuw aan de serie, die over een jaar of tien moet zijn afgerond. Monumentenzorg zou zo weer opnieuw kunnen beginnen, want het eerste deel uit 1913 is aanzienlijk verouderd en verre van compleet. Alle monumenten van na 1913 ontbreken immers. Ook is de aandacht van Monumentenzorg in de loop der decennia verschoven van de grote naar de kleine monumenten.

Elastiek

Er is vrijwel geen boek gelijk in de serie. Van Groningen en Jehee stelden ook het boek over de Vijfheerenlanden samen, dat eind 1989 gereed kwam. Vanwege gewijzigde inzichten over monumentenbehoud en niet te vergeten het beschikbare budget is voor de beschrijving van de Alblasserwaard voor een andere aanpak gekozen. Een groot aantal pagina's van het werk over de Vijfheerenlanden was gewijd aan een uitputtende beschrijving van de monumenten per dorp of stad. Aangezien de Alblasserwaard ruim twee maal zo groot is als de Vijfheerenlanden zou deze opzet veel te omvangrijk worden. Naast hoofdstukken over de bouwgeschiedenis van boederijen („daar zijn we allebei gek op"), kerken, waterverdedigingswerken en openbare gebouwen en fabrieken wordt er een hoofdstuk aan woonhuizen gewijd. Van Groningen en Jehee trekken voor hun inventarisatie van woonhuizen in de Alblasserwaard door de dorpen, maar vooraf door de historische binnenstad van Gorinchem.

„We beschrijven de ontwikkelingen in bouwstijlen en bouwprocessen aan de hand van de gevels en de inrichting", licht Jehee toe. Zijn collega voegt daar aantoe: „Het is niet alleen een hoop baksteen en hout die ons interesseert, maar ook hoe het is gebouwd. Een huis is net van elastiek. Elke bewoner verandert weer dingen".

Nonnenklooster

Van Groningen zorgt als auteur van het boek voor het bronnenonderzoek. Ze raadpleegt archieven, literatuur en deskundigen om inzicht te krijgen in de belangrijkste monumenten. Ook de inventarisatie ter plekke levert veel informatie op. Bouwhistoricus Jehee verzorgt het teken- en rekenwerk als onderbouwing van de tekst. Het zijn niet zomaar schetsen. Het op schaal tekenen van een dakconstructie bij voorbeeld is een tijdrovende zaak.

Omdat tijd en budget beperkt zijn, moeten Van Groningen en Jehee streng zijn in hun selectie. De ouderzijn de gezichten niet zo goed herkenbaar.

Joodse school

Op school waren de notulen van de 104-jarige christelijke schoolvereniging nog aanwezig en daar heb ik veel informatie uit gehaald. Verderheb ik oudere mensen aan het schrijven proberen te krijgen. Hoe ouder de mensen waren, hoe groter de bereidheid was om wat op papier te zetten. Heel typisch. Blijkbaar zijn die er het meest bij betrokken. Ook heb ik met oudjes van rond de negentig gesprekeen gevoerd. Zodoende kon

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen