Nazi-kinderen breken met verleden

Zo niet Niklas Frank, wiens vader, Hans Frank, tijdens de oorlog gouverneur-generaal van Polen was en daar met ongekende wreedheid optrad. Frank werd in 1946 tijdens de Neurenbergse processen tot de strop veroordeeld.

In zijn boek, dat in Nederlandse vertaling is uitgebracht onder de titel "Vader ik haat je" en net in de VS is uitgekomen onder de titel "In the shadow of the Third Reich", zegt Niklas Frank dat zijn vader de strop verdiende en dat hij opgelucht is dat Frank senior ook daadwerkelijk is geëxecuteerd. Het boek zorgde in Duitsland voor een schokreactie, mede omdat voor het eerst door een kind van nazi-ouders zo openlijk werd gebroken met het verleden van die ouders.

„Vanaf je jeugd is er altijd een gedeelte van je geest mee bezig", zegt de 52-jarige Frank, refererend aan het verleden van zijn vader. In het boek noemt Frank zijn vader een schoft en een lafaard.

Totdat het boek in 1987 in Duitsland werd gepubliceerd, hadden veel kinderen van nazi's ofte wel de openbaarheid gemeden of in sympathieke termen over hun ouders gesproken. Een van hen, Wolf-Rüdiger Hess, heeft jarenlang een campagne gevoerd om zijn vader, Rudolf Hess, te bevrijden uit geallieerde gevangenschap in Berlijn.

Hij zegt dat zijn vader, die Hitlers plaatsvervanger was, in 1987 op 93-jarige leeftijd is vermoord. „Als dat zo is, dan is het een misdaad, maar de geaUieerden blokkeren een onderzoek naar de zaak", zo zegt Hess junior, een 54-jarige ingenieur.

President

Misschien de meest invloedrijke Duitser die zijn landgenoten immer oproept om na te denken over het nazi-verleden en de misdaden van de Tweede Wereldoorlog is president Richard von Weizsacker. Toch verdedigt Von Weizsacker zijn vader, die 18 maanden in de gevangenis doorbracht na in 1949 veroordeeld te zijn.

In de ogen van de president heeft Ernst von Weizsacker zijn positie in het nazi-ministerie van buitenlandse zaken gebruikt om te proberen de Tweede Wereldoorlog te voorkomen.

Albert Speer, de 56-jarige zoon van de gelijknamige nazi-bewapeningsminister, is een vooraanstaande architect in Frankfort en ontloopt het debat over de misdaden van de nazi's. In Frankfort roept de naam Speer niet meteen associaties op, „maar ik denk dat, als ik in Berlijn zou werken, het wel een rol zou spelen", aldus Speer junior.

Edda Goering zegt dat zij alleen maar goede herinneringen heeft aan haar vader, Hermann Goering, de commandant van de Duitse luchtmacht tijdens de oorlog. „Ik kan hem niet anders zien", aldus de dochter.

Niklas Frank schrijft echter dat hij „opgewonden" was over de gedachte dat hij de herinnering aan zijn vader zou kunnen bezoedelen. Nadat de nazi's Polen hadden verslagen, werd de toen 39jarige Frank naar dat land gestuurd, waar hij met grote bruutheid optrad tegen de bevolking. De Poolse joden werden op bevel van Frank opgesloten in getto's, in afwachting van transport naar de concentratiekampen.

Aangespoord door de Russische opmars kwamen in april 1943 zo'n 60.000 joden in het getto van Warschau in opstand, maar omdat de Russen hun troepen voor de stad tot stilstand brachten, werd de opstand na een maand van bittere en verbeten strijd door de Duitsers vernietigend neergeslagen. Zeker 50.000 mensen kwamen om het leven.

De nazi's hebben in Polen zo'n drie miljoen Poolse joden omgebracht, ongeveer de helft van het totale aantal joden die in Europa zijn vermoord. In Polen kwamen tijdens de oorlog in totaal zes miljoen mensen om het leven.

Bloeddorstig

In zijn boek zegt Frank dat zijn vader „gelukkig" op 16 oktober 1946 is opgehangen. De zoon geniet van de gedachte aan de laatste dagen, uren en seconden van zijn vader voor de executie. „Je hebt ze verdiend, al is het maar om een heel klein beetje te kunnen voelen wat wij Duitsers zo veel miljoenen mensen hebben aangedaan", schrijft Frank.

Zijn vaders uitspraken over de Polen en de joden waren zo bloeddorstig, dat zij een belangrijk deel van het bewijs tegen hem vormden tijdens de Neurenbergse processen. Hans Frank zei bij voorbeeld in 1943 tegen een aantal medestanders: „Er is geen enkele reden om zeurderig te doen als we horen dat 17.000 mensen worden geëxecuteerd". Hij schepte op over het feit dat hij boven aan de Ujst van gezochte oorlogsmisdadigers zou staan die door de Amerikaanse president Franklin Roosevelt was opgesteld en beloofde „joden te vernietigen waar we ze maar tegenkomen". Een halve eeuw later wordt Niklas Frank, de jongste van vijf kinderen, nog steeds achtervolgd door het gruwelijke nazi-verleden. „Het is alsof je hele leven wordt neergedrukt door een zwaar anker", zegt Frank tijdens een interview in het kantoor van het Duitse tijdschrift Stern, waar hij journalist is.

Mengele

In zijn boek beschrijft Niklas Frank ook de corrupte praktijken van zijn vader, die in Polen voedsel, kunstschatten en andere waardevolle zaken roofde.

Maar Frank gaat verder, want in zijn boek noemt hij het Duitse volk een volk van moordenaars. Om die opmerkingen is Frank in Duitsland scherp aangevallen. Van de meer dan 1300 brieven die bij Stern binnenkwamen na een voorpublikatie waren er 1000 negatief over de schrijver. Volgens Niklas Frank was de publieke opinie veel meer op de hand van de zoon van Hess, die zich inzette om zijn oude vader vrij te krijgen. Frank zegt dat hij zelfs wel enige sympathie kan opbrengen voor de oude Hess, die eenzaam in zijn cel zat. Maar als hij denkt aan de vele slachtoffers van het regime is zijn compassie meteen verdwenen.

Rolf Mengele, de zoon van de beruchte naziarts Jozef Mengele, heeft afstand genomen van de haat die uit het boek van Frank spreekt. „Misschien dat hij het zo voelt, maar voor mij is die haat een beetje te veel", aldus Mengele.

Niklas Frank denkt dat zijn vader en andere nazi's niet uit antisemitisme tot hun misdaden tegen de joden kwamen, maar uit blinde ambitie. Ondanks zijn eerzucht slaagde Hans Frank er echter nooit in om tot de top van de nazi-hiërarchie door te dringen, omdat hij in 1942 na een conflict met de leider van de SS, Heinrich Himmler, uit zijn partijfuncties werd gezet.

Na de uiteindelijke Sowjetopmars vluchtte Frank in 1945 naar Beieren, waar hij door de Amerikanen werd gearresteerd. Tijdens zijn proces in Neurenberg probeerde Frank zijn schuld te ontkennen en zijn rol zo onbeduidend mogelijk voor te doen. Op een gegeven moment verklaarde hij dat „zelfs over 1000 jaar de schuld van dit Duitsland nog niet uitgewist zal zijn". Zijn rechters waren niet geroerd door deze verklaring.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen