Scheveningse familie bekleedde belangrijke functies op Madura

De Indische tak van de Scheveningse familie Van Duijne, door de eilandbewoners Panduin genoemd, was zeer welgesteld en had een belangrijke positie op het eiland vanaf 1872 tot de inval van Japan in 1942. Toen in 1858 de 20-jarige Scheveninger Dirk van Duijne zijn derde reis naar Nederlands-Indië maakte, besloot hij na aankomst een bestaan in de Oost op te bouwen en niet meer terug te keren naar het vissersdorp Scheveningen. Dirk I begon als zaakwaarnemer voor een familielid op Java. Later werd hij venduschrijver in Pamekasan en Sumenep op het eiland Madura. Na enkele jaren stapte hij uit de ambtenarij en begon handel te drijven. Hij woonde inmiddels in de 'Europese dessa' Marengan en was getrouwd met Marian, een Javaanse vrouw. Ze kregen samen elf kinderen.

Na jaren vol tegenslag bouwde hij een bloeiend handelsbedrijf op. Aan het einde van de 19e eeuw was Van Duijne de belangrijkste westerse ondernemer op het eiland. Hij bezat een hotel, een ijsfabriek en een aantal prauwen, handelde in kopra, tabak en zout, en fourageerde schepen die de nabijgelegen haven Kalianget aandeden.

Protestantse kerk

Dirk vervulde allerlei nevenfuncties. Zo was hij lid van de gewestelijke raad van het eiland, kerkelijk gecommiteerde en diaken in Marengan, lid van de plaatselijke schoolcommissie en secretaris van de door hem zelf opgerichte sociëteit. Op het eind van zijn leven liet hij op zijn erf een protestantse kerk voor de Indische gemeenschap bouwen. Na zijn dood in 1917 trad zijn zoon Dirk II in zijn voetsporen. Hij hield de grote, door huwelijk sterk verindischte familieclan bijeen en bouwde de handelsonderneming verder uit.

De familie "Panduin" leefde vergeleken met de locale notabelen op grote voet en was over het hele eiland bekend. De Japanse inval maakte een einde aan hun aanwezigheid op Madura. Van degenen die de oorlog overleefden bleef slechts een enkeling achter in Indonesië. Dirk III overleed in 1948 aan de gevolgen van de bezetting in Malang en Dirk IV week na een verblijf in Nederland naar Australië uit. De geplunderde bezittingen werden verbeurd verklaard. De vroegere bezittingen liggen er nu verwaarloosd bij.

Uit bewaard gebleven brieven, foto's, zelfgemaakte ansichtkaarten en naar familieleden toegezonden geschenken blijkt dat de band met Scheveningen steeds is behouden. SCHEVENINGEN - Zelfportret van R. S. Bakels. Foto Museum Schevingen Enkele schepen van Rederij Jac. den Duik en Zonen werden naar Dirk I genoemd. De Dirken van Duijne komen voor in enkele verhalen van de schrijver A. Alberts (onder andere in "De eilanden" en "Namen noemen"). Op de expositie wordt dieper ingegaan op de geschiedenis van de familie Van Duijne. Foto's en documenten worden getoond. Ook laten recente foto's zien wat er van de bezittingen van de familie is overgebleven. De andere expositie, "Schepen tussen wolken en water", van de schilder Reinier Sybrand Bakels, is samengesteld uit een selectie van werken die eerder in Assen te zien waren en later ook in Harderwijk zullen worden getoond. Bakels, zoon van een doopsgezind predikant op Texel, begon eerst aan een juridisch-ambtelijke carrière. Op aanraden van zijn vrouw Henriëtte van Wulfften Palthe besloot hij op dertigjarige leeftijd zijn ambtelijke loopbaan op te geven en zich definitief aan de schilderkunst te wijden. Hij werd hiertoe in staat gesteld door een lening van zijn schoonvader, een vooraanstaand Twents textielfabrikant.

Het merendeel van zijn werken is ontstaan in grotere of kleinere havenplaatsen. Geïnspireerd door de vrije natuur, was hij meestal te vinden aan het water. In Scheveningen schilderde hij de bommen (vissersvaartuigen) en de grote houten loggers die op de werf lagen voor reparatie en onderhoud. Ook schilderde hij veel in de vissersplaatsen rond de toenmalige Zuiderzee en in steden als Amsterdam, Maassluis en Dordrecht. Bakels werk kenmerkt zich door een zeer uiteenlopende stijl, sfeer en techniek.

Het grootste deel van zijn leven heeft Bakels in Den Haag gewoond en gewerkt, waar hij een zeer actieve rol heeft gespeeld in de plaatselijke kunstwereld. Op grond van zijn juridische kennis en ambtelijke ervaring vervulde hij allerlei officiële bestuursen adviseursfuncties. Zo was hij onder andere voorzitter van de raad van bestuur van de Haagse Academie, secretaris van Pulchri Studio en adviseur van het Haags Gemeentemuseum.

Naast landschappen, stads- en havengezichten schilderde Bakels ook portretten. Hiervan is er een aantal op de tentoonstelling te zien, evenals enkele schetsboekjes, foto's en ander documentatiemateriaal. Al het tentoongestelde werk is afkomstig uit particulier bezit en diverse musea. Bij de tentoonstelling is een catalogus verschenen die voor 35 gulden verkrijgbaar is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen