Een verrader van zijn eigen volk

Veel is er al geschreven over de bedoelingen van Hitler met het Ardennen-offensiefvan 16 december 1944. Vanuit militair oogpunt bezien, leek het dwaasheid. Ondanks de bijna wanhopige waarschuwingen van zijn generaals had Hitler de aanval op de Amerikanen in de Belgische Ardennen doorgezet. Om nog een beetje een legermacht bijeen te brengen, had Hitler (te) veel troepen van het Russische front moeten weghalen. En dat juist op een moment dat de Russen bezig waren een geweldig offensiefvoor te bereiden. We weten het resultaat: het Ardennen-offensief mislukte. De Russen doorbraken de Duitse linies in Polen en stonden in een mum van tijd aan de vooroorlogse grenzen van het Duitse Rijk.

Wonderwapen
Waarom dit 'wanhoopsoffensief? De meeste historici zoeken een politiek antwoord. Hitler mag dan niet altijd de militair verstandigste keuzen hebben gedaan, een volslagen leek was hij beslist niet. Hitler wist dat hij de oorlog ging verliezen. Weliswaar was de opmars van zowel de Amerikanen als van de Russen in de herfst van 1944 tot stilstand gekomen. En Goebbels, verantwoordelijk voor propaganda, sprak de Duitsers moed in door geruchten te verspreiden over een geheim wonderwapen dat bijna klaar was. Overduidelijk was echter dat het een kwestie van tijd was voordat Duitsland definitief verslagen zou zijn.

Sommige historici denken daarom dat Hitler de westelijke geallieerden hiermee voor het blok wilde zetten. De een denkt dat Hitler door een militair succes in het westen een aparte vrede hoopte te kunnen sluiten met de Amerikanen en Engelsen. De ander vermoedt dat Hitler bewust een Russische doorbraak uitlokte en daardoor meer bereidheid hoopte te vinden bij Roosevelt en Churchill om vrede te sluiten. De angst dat de Russen heel Duitsland zouden veroveren, zou hen dan dwingen het met Hitler op een akkoordje te gooien. Russen aan de Rijn konden moeilijk een prettig idee zijn voor de beide westerse staatslieden.

Opmerkelijk in dit verband is de visie van de journalist-historicus Sebastian Haffner in zijn boek "Kanttekeningen bij Hitler". Ook Haffner ziet een politieke achtergrond bij het Ardennen-offensief. Echter: geen buitenlandse, maar een binnenlandse. Kort en bondig stelt hij: „Het Ardennen-offensief vormt het begin van de periode waarin Hitler zich tegen zijn eigen land keert". En even stellig schrijft hij dat Hitler „welbewust een verrader van Duitsland" werd: „Zijn laatste programma was gericht op de dood van het hele volk". Om deze beweringen kracht bij te zetten, grijpt Haffner terug naar de hierboven aangehaalde uitspraak van Hitler uit 1941. Een van de meest typerende (en verschrikkelijke) onderdelen van Hitlers ideeën-wereld was zijn rassenleer. Het Arische ras achtte hij veruit superieur, het joodse ras zag hij als minderwaardig. Én juist omdat het Arische ras het beste was, zou het natuurlijk de oorlog winnen. Nu dat niet het geval bleek te zijn, behoorde het onder te gaan.

Bittere einde
Tussen Hitler en de meerderheid van het Duitse volk was eind 1944 een kloof ontstaan, stelt Haffner. Hitler wilde volhouden tot het bittere einde, het volk wilde weliswaar de Russen tegenhouden, maat met de westelijke geallieerden zo snel mogelijk vrede sluiten. „En dat", schrijft Haffner, „kon Hitler met zijn Ardennen-offensief nog doorkruisen". Bovendien was „Hitlers respect voor Stalin in de loop van de oorlog gegroeid, terwijl hij Churchill en Roosevelt grondig was gaan haten". Voor zijn visie draagt Haffner verschillende argumenten aan. We wezen al op Hitlers uitspraak uit 1941. Vervolgens haalt hij Hitlers bevelen van 18 en 19 maart 1945 uit de vergetelheid. Op dat moment waren de Amerikanen Duitsland binnen getrokken, terwijl vanuit Polen de Russen het land binnenrukten. In het oosten sloegen de Duitsers massaal op de vlucht voor de naderende Russen, in het westen bleven ze waar ze waren. In veel gevallen hing men zelfs witte lakens uit de ramen en smeekten de bewoners de Duitse officieren niet langer hun dorp of stad te verdedigen om zo verwoesting te voorkomen.

Onbewogen
Op 18 maart beval Hitler daarom dat alle bewoners met onmiddellijke ingang uit het opmarsgebied van de Amerikanen geëvacueerd moesten worden. Albert Speer, Hitlers toenmalige minister van bewapening, vertelde later: „Een van de aanwezige generaals praatte op Hitler in, dat het onmogelijk was honderdduizenden mensen te evacueren. Treinen stonden immers helemaal niet meer ter beschikking. (..) Hitler bleef onbewogen. „Dan moeten ze maar gaan lopen", antwoordde hij. Ook dat kan niet worden georganiseerd, wierp de generaal tegen, daar was verzorging voor nodig, de mensenstroom zou door dunbewoond gebied moeten worden geleid; ook hadden de mensen niet de benodigde schoenen. Er kwam geen eind aan zijn betoog. Onbewogen wendde Hitler zich af'.

Het bevel van 19 maart, bekend als het "Nero-befehl", was gericht tegen alle Duitsers. De kern ervan luidde: "Alle militaire, verkeers-, pers-, industrie- en verzorgingsinstallaties, evenals kapitaalgoederen binnen het rijksgebied waarvan de vijand op de een of andere manier onmiddellijk of binnen afzienbare tijd gebruik kan maken om zijn strijd voort te zetten, moeten worden vernietigd".

Vernietigen
De bedoeling was volgens Haffner duidelijk: het Duitse volk moest elke herlevingskans ontnomen worden. Met zoveel woorden zei Hitler dit ook tegen de protesterende Speer: ,Als de oorlog verloren gaat, zal ook het volk verloren zijn. Het is niet nodig met de fundamenten die het Duitse volk nodig heeft om op de primitiefste manier verder te leven, rekening te houden. Integendeel, het is beter zelf die dingen te vernietigen. Want het volk heeft bewezen het zwakkere te zijn en de toekomst behoort uitsluitend het sterkere volk uit het oosten. Wat na deze strijd overblijft. zijn toch slechts de minderwaardigen, want de goeden zijn gesneuveld". Weliswaar werden deze bevelen niet overal opgevolgd. Alleen de fanatieke Hitler-aanhangers voerden de bevelen uit. „Ze wedijverden", schrijft Haffner, „zes weken lang met de vijandelijke luchtmacht en artillerie om Duitsland voorgoed te verwoesten". Een groot deel van de Duitsers vreesde daarom de vernietigingscommando's meer dan de troepen van de vijand. Het gevolg hiervan was, dat veel Duitsers de westerse geallieerden begroetten als bevrijders.

'Heropvoeding'
Hitler en het nationaal-socialisme hadden voor hen volkomen afgedaan. Kort en krachtig schrijft Haffner: „De 'heropvoeding' die de geallieerden zich hadden voorgenomen, had Hitler in de laatste weken van zijn leven op drastische wijze zelf voltrokken". Ongetwijfeld hebben de ervaringen van de Tweede Wereldoorlog het Duitse volk sterk gestempeld. De aanvaarding van de westerse democratie, de verzoening met Frankrijk en de pro-EG-gezindheid zijn hier niet los van te zien.

Hitler: ,Als de oorlog verloren gaat, zal ook het volk verloren zijn

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen